Τα φυτοφάρμακα βλάπτουν σοβαρά τη γεωργική γη

 Γράφει ο Τάσος Σαραντής

Ερευνα Αυστραλών επιστημόνων σε 168 χώρες δείχνει ότι το ένα τρίτο των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του πλανήτη διατρέχει υψηλό κίνδυνο από τα δραστικά συστατικά των χημικών που χρησιμοποιούνται για την προστασία της παραγωγής τροφίμων και προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στην ποιότητα του νερού, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία

Τα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως για την προστασία της παραγωγής τροφίμων και την κάλυψη της παγκόσμιας ζήτησης τροφίμων, αλλά είναι επίσης πανταχού παρόντα ως περιβαλλοντικοί ρύποι προκαλώντας επιβλαβείς επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία.

Και ενώ η χρήση φυτοφαρμάκων αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο με τη γεωργική παραγωγή να έχει διευρυνθεί, πρόσφατη έρευνα επιστημόνων από την Αυστραλία διαπιστώνει ότι το ένα τρίτο της γεωργικής γης του πλανήτη διατρέχει υψηλό κίνδυνο ρύπανσης από τα παρατεταμένα κατάλοιπα των χημικών συστατικών των φυτοφαρμάκων.

Οι ερευνητές μοντελοποίησαν τον κίνδυνο ρύπανσης σε 168 χώρες με δεδομένα σχετικά με τη χρήση 92 δραστικών συστατικών φυτοφαρμάκων και διαπίστωσαν «εκτεταμένο παγκόσμιο κίνδυνο ρύπανσης από φυτοφάρμακα». Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Geoscience, διαπίστωσε ότι συνολικά το 64% της παγκόσμιας γεωργικής γης -περίπου 24,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα- κινδυνεύει από ρύπανση φυτοφαρμάκων από περισσότερα από ένα δραστικά συστατικά και ότι το 31% διατρέχει υψηλό κίνδυνο.

Μεταξύ των περιοχών που είναι σε υψηλό κίνδυνο από τις επιπτώσεις της χρήσης φυτοφαρμάκων, περίπου το 34% βρίσκεται σε περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας, 5% σε περιοχές με έλλειψη νερού και 19% σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Ο υψηλός κίνδυνος ρύπανσης από τη χρήση φυτοφαρμάκων και οι συγκεντρώσεις των καταλοίπων τους προκαλούν μεγάλη ανησυχία για τις λεκάνες απορροής στη Νότια Αφρική, την Κίνα, την Ινδία, την Αυστραλία και την Αργεντινή, επειδή φέρουν υψηλή βιοποικιλότητα και υποφέρουν από λειψυδρία.

Για τη μετατροπή μιας περιοχής σε πιθανό σημείο ρύπανσης συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες, μεταξύ των οποίων η χρήση υπερβολικών ποσοτήτων φυτοφαρμάκων ή εκείνων που περιέχουν πολύ τοξικές ουσίες. Ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι ψυχρές θερμοκρασίες ή τα χαμηλά επίπεδα άνθρακα στο έδαφος, μπορεί επίσης να επιβραδύνουν τη διάσπαση των φυτοφαρμάκων σε μη τοξικές ουσίες, ενώ οι έντονες βροχοπτώσεις μπορεί επίσης να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα απορροών.

Yψηλός κίνδυνος

Η μελέτη δεν εξέτασε τις άμεσες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, αλλά οι ερευνητές ανέφεραν ότι η μεταφορά με τη συνδρομή της βροχής από τα ανώτερα σε κατώτερα στρώματα του εδάφους ευδιάλυτων ουσιών, όπως τα φυτοφάρμακα, σε νερό που χρησιμοποιείται για πόσιμο, αποτελεί κίνδυνο.

Οι ερευνητές εξέτασαν 59 ζιζανιοκτόνα, 21 εντομοκτόνα και 19 μυκητοκτόνα. Αξιοποίησαν εκτιμήσεις που αφορούν τα ποσοστά της χρήσης φυτοφαρμάκων που αντλήθηκαν από δεδομένα της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ και πληροφορίες βάσει χώρας από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Στη συνέχεια, υπολόγισαν τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που πιθανώς παραμένουν στο περιβάλλον.

Οι περιοχές που μελετήθηκαν θεωρήθηκαν υψηλού κινδύνου εάν τα υπολείμματα τουλάχιστον ενός από τα συστατικά των φυτοφαρμάκων ήταν το λιγότερο 1.000 φορές υψηλότερα από τις συγκεντρώσεις που δεν θα παρήγαν κανένα αρνητικό αποτέλεσμα.

Η έκθεση διαπίστωσε ότι η Ασία έχει τη μεγαλύτερη χερσαία έκταση σε υψηλό κίνδυνο που ανέρχεται σε 4,9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, με την Κίνα να ακολουθεί με 2,9 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι οι εκτιμήσεις για αυξημένη ρύπανση από τη χρήση φυτοφαρμάκων στη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ισπανία σήμαιναν πως σχεδόν το 62% της ευρωπαϊκής γεωργικής γης (2,3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) διατρέχει υψηλό κίνδυνο ρύπανσης από φυτοφάρμακα.

Οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τους κινδύνους της χρήσης φυτοφαρμάκων ως προς τον τύπο του «περιβάλλοντος» (έδαφος, επιφανειακά ύδατα, υπόγεια ύδατα και ατμόσφαιρα). Από αυτά, τα επιφανειακά ύδατα είναι τα πιο ευάλωτα, επειδή η απορροή μπορεί να μολύνει τις υδάτινες οδούς. Καταλήγοντας, οι επιστήμονες που συμμετείχαν στη μελέτη ζήτησαν τη χάραξη μιας παγκόσμιας στρατηγικής για τη μετάβαση προς μια «βιώσιμη γεωργία και βιώσιμη ζωή», που περιλαμβάνει χαμηλή χρήση φυτοφαρμάκων και μειωμένη απώλεια και σπατάλη τροφίμων.

Παραμένουν στο έδαφος

Σε μια ακόμη μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας, διαπιστώθηκε ότι η προ δεκαετιών χρήση φυτοφαρμάκων εξακολουθεί να επηρεάζει την υγεία του εδάφους και να στοιχειώνει τις βιολογικές καλλιέργειες για τις επόμενες δεκαετίες.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τα χαρακτηριστικά του επιφανειακού εδάφους και τις συγκεντρώσεις 46 φυτοφαρμάκων και των προϊόντων διάσπασής τους που χρησιμοποιήθηκαν τακτικά στο παρελθόν σε δείγματα που ελήφθησαν από 100 καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην Ελβετία είτε με συμβατικές είτε με οργανικές καλλιέργειες. Παραδόξως, οι ερευνητές εντόπισαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε όλες τις καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν μετατραπεί από συμβατικές σε βιολογικές πάνω από 20 χρόνια πριν, καθώς πρωτύτερα σε αυτά τα εδάφη γινόταν χρήση φυτοφαρμάκων.

Οι στρατηγικές διαχείρισης της βιολογικής γεωργίας αποφεύγουν την προσθήκη συνθετικών ουσιών (μυκητοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων). Αντίθετα, βασίζονται στο υγιές υφιστάμενο οικοσύστημα του εδάφους. Ωστόσο, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι υπήρχε χαμηλότερη μικροβιακή αφθονία και μειωμένα επίπεδα ωφέλιμων μικροβίων όταν τα χωράφια είχαν δεχτεί χρόνια πριν υψηλότερες ποσότητες φυτοφαρμάκων, γεγονός που υποδηλώνει ότι η παρουσία αυτών των χημικών ουσιών μπορεί να μειώσει την υγεία του εδάφους.

από efsyn