Δεν είναι επαναστατικό ούτε τραγούδι βεντέτας. Διαβάστε τους αυθεντικούς στίχους της " Ξαστεριάς "....

Απ' τα πιο γνωστά και πολυτραγουδημένα παραδοσιακά του τόπου μας είναι το ριζίτικο " Πότε θα κάνει ξαστεριά ". Σε ρυθμό εμβατηρίου με στίχους ιδιαίτερα σκληρούς που φανερώνουν μίσος και εκδικητικότητα προβληματίζει ακόμα και σήμερα για το πότε γράφτηκε και σε ποια γεγονότα αναφέρεται.

Γνωρίζοντας ότι τα παραδοσιακά τραγούδια εκφράζουν τον παλμό της λαϊκής ψυχής και διατηρούν ζωντανά τα ήθη και τα έθιμα των Ελλήνων ξενίζουν στ' αυτιά μας οι βάρβαροι στίχοι:

να κάμω και μωρά παιδιά, 
να κλαιν’ δίχως μανάδες,

να κλαιν’ τη νύχτα για νερό, 
και την αυγή για γάλα,

και τ’ αποδιαφωτίσματα
τη δόλια τους τη μάνα...

Σήμερα γνωρίζουμε ότι το τραγούδι αυτό είναι μετατροπή και προσαρμογή μεταγενέστερη άλλου πολύ παλαιότερου. Οι ρίζες των ριζίτικων τραγουδιών βρίσκονται άλλωστε στην βυζαντινή εποχή.

Ο καθηγητής Γρηγόρης Σηφάκης θα το παρουσιάσει στην εισήγηση του με τίτλο " Προβλήματα έκδοσης των δημοτικών τραγουδιών " που έγινε στο πλαίσιο της Ζ' επιστημονικής συνάντησης με θέμα " Εκδοτικά και ερμηνευτικά ζητήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας ".

Αρχικός τίτλος του τραγουδιού " Το πεθυμιό ".

Το πεθυμιό

Πότε να κάμει ξεστεριά, πότε να φλεβαρίσει,
να πάρω το τουφέκι μου, το περδικόπανό μου,
και ν’ ανεβώ στον Ομαλό, στη στράτα τω Μουσούρω,
να στέσω το καλύβι μου στον καθαρόν αέρα,
και πότε λίγο χαμηλά να κάνω μια σπεράδα,
να βρω δικούς κι αδερφοχτούς ψωμί, κρασί, να φέρουν
κι α λάχει οχθρός, να παίζομε σημάδι με σημάδι,
να κάμω μάνες δίχως γιους, γυναίκες δίχως άντρες,
κι ας κάμω και την αγαπώ τα μαύρα να φορέσει.

"Απαλλαγμένο από παραλογισμούς και την πολεμόχαρη μανία του επίδοξου «χαΐνη», το τραγούδι τώρα λάμπει από αρχοντιά, αγάπη για τη ζωή στο βουνό, και διάθεση για παιγνίδι, είτε πρόκειται για το κυνήγι της πέρδικας είτε για σοβαρή μονομαχία, που θα μπορούσε να καταλήξει και στον θάνατο του παλικαριού, που εκφράζει με το τραγούδι τούτο την προσμονή της άνοιξης και της επιστροφής του στην ιδιόμορφη ζωή του οροπεδίου ". ( Γ. Μ. Σηφάκης )

* περδικόπανο : πανί κατάλληλο για το κυνήγι της πέρδικας

* Μητέρες άλλωστε στα δημοτικά μας τραγούδια δεν θα μπορούσε να κυνηγήσει άλλος παρά μόνο ο Χάρος.

Στον ουρανό χορεύγουνε, στον Νάδη γάμο κάνου
κι εμπέψαν κι εκαλέσανε ούλους τσι πρικαμένους.
Χριστέ, να μ’ εκαλιούσανε κι εμέ τον πρικαμένο,
……………………………………………………………………….
να ιδώ τσι νιους πώς κείτουνται, τσ’ άγγουρους πώς κοιμούνται,
να ιδώ και τα μωρά παιδιά πώς κάνου δίχως μάνα·
τη νύχτ’ αν κλαίνε για βυζί και την αυγή για γάλα
και τ’ αποδιαφωτίσματα για την καημένη μάνα.

Μια σύγκριση των τριών τελευταίων στίχων του παραδείγματος αυτού με το τραγούδι μας δείχνει αμέσως μέσα σε ποιο ποιητικό περιβάλλον δημιουργήθηκαν και πόσο βάρβαρα, κυριολεκτικά, διασκευάστηκαν, για να ενταχθούν σε έναν νέο σημασιακό συσχετισμό στην «Ξαστεριά», όπου πάντως είχαν λαμπρή σταδιοδρομία...

* Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να διαβάσει το εξαιρετικά ενδιαφέρον απόσπασμα από την εισήγηση του καθηγητή Γρήγορη Σηφάκη στοhttps://rethemnos.gr/pote-tha-kami-xasteria-tou-k-g-m-sifa…/

* Ο Γ. Μ Σηφάκης είναι Ο Γ. Μ. Σηφάκης είναι ομότιμος καθηγητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρώην Alexander S. Onassis Professor της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και του νεοελληνικού πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (1992-2003). Έχει επίσης διδάξει στα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνιας, της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης. Οι ερευνητικές του δραστηριότητες και δημοσιεύσεις αφορούν στην από σκηνής ερμηνεία του αρχαίου δράματος, στην ποιητική της αφήγησης στην αρχαία, μεσαιωνική και νεώτερη λογοτεχνία, και στην παραδοσιακή λογοτεχνία. Μεταξύ των έργων του: "Parabasis and animal choruses" (1971)· "Για μια ποιητική του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού" (1988)· "Aristotle on the function of the tragic poetry" (2003).

ΠΗΓΗ: kali.sfetsou