Αϊμάν αλ Ζαουάχρι: Ένας «τέλειος φόνος» ή μήπως όχι;

 Γράφει ο Άγγελος Πηλείδης

Έντεκα ημέρες μετά τη δραματική ανακοίνωση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, την 1η Αυγούστου σχετικά με την δολοφονία του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, η Μόσχα έσπασε τη σιωπή της. Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα, είχε δηλώσει νωρίτερα ότι η Μόσχα δεν είχε ακόμη «λάβει τις λεπτομέρειες» για το τι είχε συμβεί την 31η Ιουλίου. 

Επανεξετάζοντας το θέμα κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος Τύπου Ιβάν Νετσάγιεφ δήλωσε: «Δεν αναλαμβάνουμε να επιβεβαιώσουμε την αυθεντικότητα όσον αφορά την καταστροφή στην Καμπούλ την 31η Ιουλίου του τρέχοντος έτους ως αποτέλεσμα επίθεσης με μη επανδρωμένο αεροσκάφος κατά του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Α. Ζαουάχρι».

Χωρίς αμφιβολία, αυτή είναι μια πολύ προσεκτικά διατυπωμένη δήλωση που επικεντρώνεται στην αξιοπιστία της εκδοχής του Μπάιντεν. Πράγματι, ο Μπάιντεν έκανε την ανακοίνωση από τον Λευκό Οίκο χωρίς να δεχθεί ερωτήσεις από τα μέσα ενημέρωσης. 

Ο Νετσάγιεφ επισήμανε ότι «η Ουάσινγκτον δεν έχει παράσχει στο κοινό αποδείξεις για την εξόντωση αυτού του τρομοκράτη», και απλώς σημείωσε ότι σύμφωνα με τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης η πολυκατοικία που χτυπήθηκε από τους Αμερικανούς στην Καμπούλ ανήκε στη «φυλή Χακάνι». 

Ωστόσο, ο Νετσάγιεφ πρότεινε ότι μπορούν να εξαχθούν ορισμένα «πρώτα συμπεράσματα» με βάση τα επίσημα σχόλια των αρχών στην Καμπούλ, δηλαδή ότι δεν διαθέτουν «πληροφορίες για την παραμονή του Α. Ζαουάχρι στην αφγανική πρωτεύουσα». 

Παραδοσιακά, η Ρωσία διατηρεί ένα ισχυρό σύστημα πληροφοριών για το Αφγανιστάν παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στη Μόσχα, όπως κατά την διάρκεια της κυριαρχίας των Ταλιμπάν από το 1996-2001, όταν η ρωσική πρεσβεία και τα προξενεία παρέμειναν κλειστά. 

Πράγματι, οι ρωσικές πηγές διέδωσαν τις λεπτομέρειες της εσπευσμένης εκκένωσης του Ασράφ Γκάνι από την Καμπούλ την 15η Αυγούστου του περασμένου έτους εν μέσω της χαοτικής άφιξης των Ταλιμπάν στην πόλη πολύ πριν από άλλες πηγές, ενώ ο Γκάνι φέρεται να επέλεξε να κρατήσει ακόμη και τον κατάσκοπο και αντιπρόεδρό του Αμρουλάχ Σάλεχ στο σκοτάδι όσον αφορά τη φυγή του με τη σύζυγό του και τον τότε σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, Χαμντουλάχ Μοχίμπ.

Ως εκ τούτου, είναι μια λογική υπόθεση ότι ο Νετσάγιεφ πιθανότατα μίλησε με βάση την αρχή «ανάγκης γνώσης», όπως θα το αποκαλούσαν οι ειδικοί ασφαλείας. Αυτό κάνει τα σχόλιά του που αμφισβητούν την αυθεντικότητα των δηλώσεων του Μπάιντεν πραγματικά εκπληκτικά. Είναι σαν να είπε ότι η Μόσχα έχει λάβει αντικρουόμενες αναφορές! Το γεγονός ότι το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Tass τόνισε τις παρατηρήσεις του Νετσάγιεφ σε ειδική έκθεση.

Ωστόσο, ο Νετσάγιεφ βύθισε βαθιά το μαχαίρι και έθεσε μερικά ιδιαίτερα καίρια ερωτήματα σε αυτή την περίεργη περίπτωση δολοφονίας χωρίς αποδείξεις. Σχολίασε ότι οι «επιθετικές ενέργειες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, η οποία εισέβαλε στο κυρίαρχο έδαφος του Αφγανιστάν, εγείρουν μια σειρά από σοβαρά ερωτήματα». Ο Νετσάγιεφ έθεσε δύο από αυτά: «Για παράδειγμα, ποιος παρείχε τον εναέριο χώρο για την αεροπορική επιδρομή στην Καμπούλ; Ποιος θα είναι υπεύθυνος σε περίπτωση παράπλευρων απωλειών αμάχων κατά τη διάρκεια τέτοιων ενεργειών;». 

Είναι πράγματι μεγάλα ερωτήματα. Το Αφγανιστάν μοιράζεται τα σύνορά του με μόνο έξι χώρες – το Ιράν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, την Κίνα και το Πακιστάν. Μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι το Ιράν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν και η Κίνα δεν θα είχαν εμπλακεί σε μια τέτοια δολοφονική πράξη από τους Αμερικανούς κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Όσον αφορά το Τατζικιστάν, ο εναέριος χώρος του βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο. Αυτό αφήνει το Πακιστάν ως τον μόνο εύλογο υπεύθυνο. 

Ίσως η κυβέρνηση Μπάιντεν αρνείται να παράσχει αποδείξεις από φόβο ότι μπορεί να φέρει τον Ραβαλπίντι σε δύσκολη θέση σε μια εποχή που ο εν ενεργεία αρχηγός του στρατού αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ουάσινγκτον; Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.

Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο σημερινός αρχηγός του στρατού, στρατηγός Μπάτζβα, είναι γνωστό ότι αναλαμβάνει ενεργό ρόλο σε όλα τα σημαντικά ζητήματα και τα περισσότερα δευτερεύοντα ζητήματα στις σχέσεις Πακιστάν-ΗΠΑ. Επικοινώνησε μάλιστα με την Γουέντι Σέρμαν, την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, ζητώντας την παρέμβασή της στο ΔΝΤ για την αποδέσμευση της εκκρεμούσας δόσης οικονομικής διάσωσης για το Πακιστάν. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νετσάγιεφ αναφέρθηκε σε «προσπάθειες να χρησιμοποιήσουν (οι ΗΠΑ) μια πραγματική απειλή για να καλύψουν τις δικές τους γεωπολιτικές φιλοδοξίες». «Η Ουάσιγκτον, κρίνοντας από αυτό το περιστατικό, προτιμά να ενεργεί κατά το δοκούν, ακολουθώντας αυστηρά τα οφέλη της εξωτερικής της πολιτικής, ανεξάρτητα από το διεθνές δίκαιο και την εθνική κυριαρχία άλλων κρατών», κατέληξε. 

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα «οφέλη της εξωτερικής πολιτικής» στη συγκεκριμένη περίπτωση; Υπάρχουν τρεις τρόποι να εξετάσει κανείς την ερώτηση. Πρώτα απ’ όλα, ο Μπάιντεν ενισχύει την εικόνα του ως αποφασιστικού ηγέτη ενώ η ασυνάρτητη δημόσια συμπεριφορά του σε πολλές περιπτώσεις έχει γίνει ευρέως αντιληπτή στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Πράγματι, οι δηλώσεις του Μπάιντεν την 1η Αυγούστου ήταν διανθισμένες με μεγάλες δόσεις αυτοεπαινετικών σχολίων για τον αποκεφαλισμό της Αλ Κάιντα, προβάλοντας τον εαυτό του ως «ενεργητικό» πρόεδρο.

Δεύτερον, οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει προηγούμενο με τις ενέργειες της 31ης Ιουλίου, υπογραμμίζοντας το δικαίωμά τους να ενεργούν κατά το δοκούν στο Αφγανιστάν. Με απλά λόγια, διέσχισαν τον Ρουβίκωνα και η αμερικανική στρατιωτική ισχύς έχει «επιστρέψει» στο Αφγανιστάν, τώρα που η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι η Αλ Κάιντα είναι ενεργή στο Αφγανιστάν. 

Φυσικά, πρόκειται για ταπεινωτικό πλήγμα για τους Ταλιμπάν των οποίων η «αντίσταση» διάρκειας δύο δεκαετιών είχε ως επίκεντρο την ανάκτηση της κυριαρχίας του Αφγανιστάν. Επιπλέον, η πόρτα έχει κλείσει οριστικά σε οποιαδήποτε εμπλοκή ΗΠΑ-Ταλιμπάν για το προβλέψιμο μέλλον, τώρα που η Ουάσιγκτον μπορεί να ισχυριστεί ότι συνεχίζεται η σχέση Ταλιμπάν-Αλ Κάιντα. 

Λογικά, οι ΗΠΑ μπορούν ακόμη και να δικαιολογήσουν τη συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία ώστε να επεκτείνουν την υποστήριξή τους στην ένοπλη εξέγερση των Panjshiris εναντίον των Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν βρίσκονται σε έναν κλοιό που έχει δημιουργήσει ο πακιστανικός στρατός και η κυβέρνηση Μπάιντεν σε μια εποχή που, κατά ειρωνεία της τύχης, ο καλύτερος υποστηρικτής τους, ο Ιμράν Χαν, αποδυναμώνεται επίσης συστηματικά από την πολιτική κυβέρνηση στο Ισλαμαμπάντ και την εδραιωμένη εξουσία. 

Φυσικά, η διατήρηση του Αφγανιστάν σε αναταραχή θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην παρούσα συγκυρία, όταν η Ρωσία, ο πάροχος ασφάλειας για την Κεντρική Ασία, ασχολείται με την σύγκρουση στην Ουκρανία και η Κίνα έχει επικεντρωθεί στην επανένωση της Ταϊβάν.  

Τρίτον, η χρονική στιγμή: Ο Μπάιντεν χτύπησε όταν απέμεναν μόνο περίπου 24 ώρες για να προσγειωθεί το αεροπλάνο της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι στην Ταϊπέι. Η μυθοπλασία που διέδωσε η Ουάσιγκτον ότι η κυβέρνηση δεν ασκεί κανέναν έλεγχο στην Πρόεδρο της Βουλής γύρισε μπούμερανγκ, απεικονίζοντας αρνητικά τον Μπάιντεν ως αρχιστράτηγο που δεν μπορούσε καν να διατάξει ένα στρατιωτικό αεροπλάνο να αλλάξει κατεύθυνση.  

Αρκεί να ειπωθεί πως η αεροπορική επιδρομή της 31ης Ιουλίου στην Καμπούλ απέσπασε, στιγμιαία τουλάχιστον, την προσοχή από την άθλια εικόνα που δημιούργησε ο Μπάιντεν για τον εαυτό του ως αδύναμος, αναποτελεσματικός πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι παράλληλα με τα σχόλια του Νετσάγιεφ στη Μόσχα, η ρωσική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον έχει έκτοτε εκφράσει την υποστήριξή της σε μια ομάδα περισσότερων από 70 οικονομολόγων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες με αίτημα να ξεπαγώσουν όλα τα διεθνή αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν, σε μια έκκληση που δημοσιεύθηκε την 10η Αυγούστου από το Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών, το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο ερευνητών οικονομικής πολιτικής.

Η ρωσική πρεσβεία δήλωσε πως «υποστηρίζουμε πλήρως αυτή την έκκληση, θεωρώντας απαράδεκτη την κατάσταση στην οποία οι αμερικανικές αρχές παρακρατούν παράνομα οικονομικούς πόρους που ανήκουν στον αφγανικό λαό. Ταυτόχρονα, πιστεύουμε ότι οι διαπραγματεύσεις τους με την Καμπούλ σχετικά με τους όρους διάθεσης του μισού ποσού σε αυτήν είναι κυνικές … Οι ενέργειες της Ουάσιγκτον επιδεινώνουν τα δεινά αθώων Αφγανών…».

Η Μόσχα υπονοεί ότι το άλλοθι ενός υποτιθέμενου δεσμού Ταλιμπάν-Αλ Κάιντα για την παρεμπόδιση της εμπλοκής των περιφερειακών κρατών με τους Ταλιμπάν είναι απαράδεκτο. Εν ολίγοις, η Ρωσία απορρίπτει οποιαδήποτε τεκμηρίωση βασίζεται στην αμερικανική εκδοχή της δολοφονίας στην Καμπούλ.

Συνολικά, αυτό γίνεται πράγματι «ένας τέλειος φόνος», άξια συνέχεια του αστυνομικού θρίλερ για έναν φόνο που δεν άφησε κανένα στοιχείο για τον εντοπισμό των δραστών με πρωταγωνιστές τον Μάικλ Ντάγκλας και την Γκουίνεθ Πάλτροου. Παρεμπιπτόντως, η ταινία του 1998 είχε επίσης δύο εναλλακτικές καταλήξεις στην αρχική κυκλοφορία σε Blu-ray. Ο θεατής ήταν ελεύθερος να επιλέξει ποια έκδοση ήταν πιο ευχάριστη.

από kosmodromio