“Πράσινη ενέργεια”: καθόλου επί γης ειρήνη!!!

 Τα ονόματα έχουν σημασία

Λεγόταν “φαινόμενο του θερμοκηπίου” και ήταν ο Φόβος και ο Τρόμος της επερχόμενης Αποκάλυψης! Τόσο φόβος και τόσο τρόμος ώστε απ’ την μια μεριά ήταν λογικό και ζητούμενο τεράστια ποσά χρημάτων (που λιμνάζουν εδώ κι εκεί) να βρουν διέξοδο πραγματικών “πράσινων” επενδύσεων· κι απ’ την άλλη να πρέπει να αλλάξουμε (σαν υπήκοοι) συμπεριφορές και πρακτικές της καθημερινής ζωής ώστε να συμβάλουμε, σαν “κοινωνικά υπεύθυνα άτομα”, με τις μικρές δυνάμεις του ο καθένας και η καθεμιά, στη διάσωση του πλανήτη...

Ήταν (και παραμένει) μια χρήσιμη (για τα αφεντικά) προσπάθεια μαζικής επιστράτευσης στην Αλλαγή Καπιταλιστικού Μοντέλου, ταύτισης ανάμεσα σε “πράσινους” βιομήχανους και “πράσινους” καταναλωτές· μια εκστρατεία κοινωνικής ειρήνης κάτω απ’ την απειλή της ανόδου της στάθμης των ωκεανών. Τα είχε όλα αυτή η εκστρατεία εκτός απ’ το βασικό: δεν μπορούσε να εξαναγκάσει τον καθένα χωριστά, ατομικά, να πειθαρχήσει! Όσο σπουδαίο κι αν ήταν το θέαμα των παγόβουνων που ξεκολλάνε στην Αρκτική, δεν μπορούσε να αρπάξει κανέναν απ’ το λαιμό, να τον ρίξει κάτω και να τον αναγκάσει να γίνει “πειθαρχημένος στρατιώτης”...

Αυτό (το ήξεραν οι ειδικοί) ήταν το πλεονέκτημα και η αναγκαιότητα μιας καλά σκηνοθετημένης “πανδημίας”, ενός καλά στημένου Θεάματος Μαύρου Θανάτου: σε απόλυτη αντίθεση με το ύψος της θάλασσας και την μεγακλίμακα της Καταστροφής λόγω Θερμικού Θανάτου, ένας ή περισσότεροι ιοί και η μικροκλίμακά τους μπορούν να πουληθούν (να επιβληθούν δηλαδή) στη λιανική: Εσύ είσαι άρρωστος! Εσύ θα πεθάνεις! Εσύ, απρόσεκτε κακούργε, θα σκοτώσεις μια γιαγιά κάπου στο βάθος!!!

Αναμφίβολα η “υγεία” (και όχι η “θερμοπληξία”!) πήρε τα ηνία της πειθάρχησης στις νόρμες της 4ης (καπιτλαιστικής) βιομηχανικής επανάστασης απ’ το “φαινόμενο του θερμοκηπίου”. Ήταν εύκολο... Εν τω μεταξύ το “φαινόμενο” άλλαξε όνομα. Έγινε κλιματική αλλαγή. Υποψιαζόμαστε το γιατί: ενώ ο καπιταλισμός των κινητήρων εσωτερικής καύσης, του πετρελαίου και των παραγώγων του, που περνάνε στην ανθρώπινη ιστορία (και σίγουρα χάνουν την στρατηγική σημασία τους σε πολλούς τομείς), οι σοβαρές και όχι προπαγανδιστικές προβλέψεις των ειδικών αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο, στις επόμενες δεκαετίες, όχι “υπερθέρμανσης”αλλά σχετικής “ψύχρανσης” του πλανήτη!!! Βλέπετε: όσο χρήσιμη κι αν ήταν η στοχοποίηση του διοξειδίου του άνθρακα σαν βασικής έως μοναδικής αιτίας για το “φαινόμενο του θερμοκηπίου”, όσο απαραίτητη κι αν ήταν αυτή η υπόδειξη για να επενδυθεί ιδεολογικά / φοβικά η Αλλαγή Ενεργειακού Μοντέλου (σαν βασικού συστατικού της Αλλαγής Καπιταλιστικού Μοντέλου), η αλήθεια είναι πως αυτός εδώ ο πλανήτης είναι μικρός, πολύ μικρός για να αποφύγει την επίδραση πάνω του άλλων κοσμικών φαινομένων, όπως για παράδειγμα των 11ετών περιοδικών διακυμάνσεων της ηλιακής ακτινοβολίας.1 Μια εποχή “ψύχρανσης” δεν θα χωρούσε στο “φαινόμενο”, και ανάποδα η ρητορική του “φαινομένου” δεν θα μπορούσε να εξηγήσει το γιατί τα παγόβουνα στην Αρκτική ξαναδημιουργούνται... Αντίθετα ο όρος κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιο άνοικτός τόσο σε ζέστες όσο και σε κρύα· πολύ πιο περιεκτικός. Και μια περίοδος χαμηλών θερμοκρασιών θα απαιτήσει, σίγουρα, ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας... Που θα είναι σε ικανό βαθμό πράσινη... Zero emissions!

Πρώτες ύλες πρασινάδας

Ας είναι... Θα σωθεί τουλάχιστον ο πλανήτης μ’ αυτήν την γενναία μετάβαση; Όχι ακριβώς! Ο πλανήτης θα μείνει καπιταλιστικός, με ότι συνεπάγεται αυτό. Δημοσιεύουμε μεταφρασμένο ένα ενδιαφέρον άρθρο του (πανεπιστημιακού) Michael T. Klare (απ’ το global research, 20 Μάη 2021) με τίτλο Resource Wars in a Renewable Future? Lithium, Cobalt, and Rare Earths.

Χάρη στο ίδιο το όνομά της - ανανεώσιμη ενέργεια - μπορούμε να φανταστούμε μια στιγμή στό όχι-και-τόσο-μακρινό μέλλον όπου θα εξαφανιστούν οι ανάγκες μας σε μη ανανεώσιμα καύσιμα όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας. Πράγματι, η διοίκηση Biden ανακοίνωσε έναν εντυπωσιακό στόχο για το 2035, την πλήρη απεξάρτηση των ηπα απ’ αυτές τις μη ανανεώσιμες πρώτες ύλες για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Αυτό θα γίνει κυρίως μέσω της αξιοποίησης του ανέμου και του ήλιου.

Καθώς και άλλα κράτη κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, υπάρχει ο πειρασμός να συμπεράνουμε ότι οι μέρες όπου ο ανταγωνισμός για τις πεπερασμένες πηγές ενέργειες ήταν μια διαρκής πηγή συγκρούσεων θα τελειώσουν σύντομα. Δυστυχώς ξανασκεφτείτε το: ενώ ο ήλιος και ο άνεμος είναι πράγματι διαρκώς ανανεώσιμες πηγές, τα υλικά που χρειάζονται για να μετατραπούν αυτές οι πηγές σε ηλεκτρισμό (υλικά όπως το κοβάλτσιο, ο χαλκός, το λίθιο, το νικέλιο και οι σπάνιες γαίες) δεν είναι καθόλου απεριόριστα. Μερικά απ’ αυτά είναι, στην πραγματικότητα, είναι πολύ πιο σπάνια απ’ το πετρέλαιο, πράγμα που σημαίνει ότι οι παγκόσμιες συγκρούσεις για ζωτικές πρώτες ύλες δεν πρόκειται να εξαφανιστούν με τον ερχομό της Εποχής των Ανανεώσιμων.

Για να εξηγήσουμε αυτή την κατάσταση, πρέπει να δούμε πως ο άνεμος και η ηλιακή ενέργεια μετατρέπονται σε αξιοποιήσιμες μορφές ηλεκτρισμού και κίνησης. Η ηλιακή ενέργεια συγκεντρώνεται με φωτοβολταϊκά κύτταρα, που τοποθετούνται σε μεγάλες σειρές, ενώ ο άνεμος αξιοποιείται με τεράστιες τουρμπίνες, που συνήθως εγκαθίστανται σε μεγάλες φάρμες ανεμοστροβίλων. Για να χρησιμοποιηθεί ο παραγόμενος ηλεκτρισμός στις μεταφορές, τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά πρέπει να είναι εφοδιασμένα με υψηλής ποιότητας μπαταρίες ικανές να κρατούν μια φόρτισή τους για μεγάλες αποστάσεις. Κάθε τέτοια εγκατάσταση χρησιμοποιεί ικανές ποσότητες χαλκού για την μεταφορά του ηλεκτρισμού, όπως και μια γκάμα μη ανανεώσιμων υλικών. Οι ανεμογεννήτριες για παράδειγμα χρειάζονται μαγκανίτη, μολυβδένιο, νικέλιο, ψευδάργυρο και σπάνιες γαίες για να παράξουν ρεύμα, ενώ τα ηλεκτρικά οχήματα χρειάζονται κοβάλτιο, γραφίτη, λίθιο, μαγκανίτη και σπάνιες γαίες για τις μηχανές και τις μπαταρίες τους.
Προς το παρόν, με τον άνεμο και τον ήλιο να συνεισφέρουν μόνο το 7% της παγκόσμιας παραγωγής ρεύματος και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να είναι κάτω απ’ το 1% όσων οχημάτων κινούνται στους δρόμους, η παραγωγή αυτών των πρώτων υλών ίσια ίσια που φτάνει για να καλύψει την παγκόσμια ζήτηση. Αν οι ηπα και άλλα κράτη κινηθούν πράγματι προς ένα μέλλον πράσινης ενέργειας, η ζήτηση γι’ αυτά τα υλικά θα εκτοξευτεί και η παγκόσμια παραγωγή θα είναι πολύ χαμηλότερη απ’ τις προβλεπόμενες ανάγκες.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) με τίτλο “Ο ρόλος των κρίσιμων ορυκτών στην μετάβαση σε Καθαρή Ενέργεια” η ζήτηση για λίθιο το 2040 θα είναι 50 φορές μεγαλύτερη απ’ ότι σήμερα και για κοβάλτιο και γραφίτη 30 φορές μεγαλύτερη αν ο κόσμος όντως κινηθεί προς την αντικατάσταση των οχημάτων εσωτερικής καύσης με ηλεκτρικά. Τέτοια αύξηση στη ζήτηση, φυσικά, θα σπρώξει τις σχετικές βιομηχανίες να αναπτύξουν νέες πηγές τέτοιων ορυκτών, αλλά αυτές που είναι γνωστές ως τώρα είναι περιορισμένες, και η διαδικασία της εξόρυξης και της κατεργασίας είναι ακριβή και σύνθετη. Με άλλα λόγια μπορεί να υπάρξουν σοβαρές ελλείψεις σε κρίσιμα ορυκτά.

Κι εδώ αρχίζουν οι επιπλέον επιπλοκές: για έναν αριθμό κρίσιμων ορυκτών συμπεριλαμβανόμενου του λιθίου και του κοβαλτίου, καθώς και των σπάνιων γαιών, η παραγωγή είναι συγκεντρωμένη σε λίγες χώρες, μια πραγματικότητα που μπορεί να οδηγήσει σε γεωπολιτικές συγκρούσεις σαν αυτές που έγιναν όταν ο κόσμος εξαρτιόταν από λίγες βασικές πηγές πετρελαίου. Σύμφωνα με την ΙΕΑ μόνο μια χώρα, η Δημοκρατία του Κονγκό, προμηθεύει αυτό τη στιγμή πάνω απ’ το 80% της παγκόσμιας ζήτησης σε κοβάλτιο· και άλλη μία - η Κίνα - το 70% των σπάνιων γαιών. Η παραγωγή λιθίου είναι συγκεντρωμένη βασικά σε δύο χώρες, την Αργεντινή και την Χιλή, που μαζί παράγουν το 80% της τωρινής παγκόσμιας ζήτησης, ενώ τέσσερες χώρες (η Αργεντινή, η Χιλή, το Κονγκό και το Περού) παράγουν το μεγαλύτερο μέρος του χαλκού. Με άλλα λόγια αυτές οι πρώτες ύλες που γίνονται ήδη στρατηγικές είναι πολύ περισσότερο συγκεντρωμένες σε πολύ λιγότερα μέρη σε σχέση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οδηγώντας τους αναλυτές της ΙΕΑ σε ανησυχίες για τις μελλοντικές συγκρούσεις για την πρόσβαση σ’ αυτές.

[...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Cyborg.
[ σημεία διακίνησης ]

Ziggy Stardust

από sarajevomag