Έξυπνες δασικές πόλεις και πάρκα στον αέρα!

 

Του Γιάννη Σχίζα

Το 2014, ο Στέφανο Μποέρι έστησε το πρώτο του Bosco Verticale («Κάθετο δάσος») στο Μιλάνο. Μία πρότυπη κατασκευή, αποτελούμενη από δύο ουρανοξύστες ύψους 112 και 80 μέτρων, με πυκνή βλάστηση –συνολικά 800 δέντρα, 5.000 θάμνοι και 15.000 φυτά από 100 διαφορετικά είδη– που δεν ήταν μέρος της διακόσμησης, αλλά βασικό στοιχείο.

Ένα «πάντρεμα» της φύσης με μία άψυχη μάζα από χάλυβα και σκυρόδεμα, διά χειρός του φημισμένου πια Ιταλού αρχιτέκτονα Στέφανο Μποέρι. Τα φυτά δεν έχουν τοποθετηθεί απλά στην πρόσοψη ή πάνω στην ταράτσα.

Είναι ένα μικρό κάθετο δάσος, που εκτείνεται από τα κάτω προς τα πάνω: βελανιδιές, οξιές, ελιές, μηλιές και κερασιές –ύψους 3 έως 9 μέτρων– ανάμεσα σε θάμνους, όλα φυτεμένα σε κλιμακωτά μπαλκόνια, που έχουν γίνει πια «σπίτι» και για περίπου 1.600 είδη πτηνών κι εντόμων. Η άρδευση γίνεται με υπόγεια νερά και το πότισμα με ένα σύστημα αντλιών, που τροφοδοτείται από ηλιακούς συλλέκτες στην οροφή του κτίσματος.

Και κάπως έτσι, αυτή η όαση πρασίνου –ισοδύναμη με τρία εκτάρια δάσους σε μόλις 3.000 τ.μ. αστικού χώρου– απορροφά διοξείδιο του άνθρακα, παράγει οξυγόνο, μειώνει τη θερμοκρασία στο κτίριο, προστατεύει από την ηχορύπανση και προάγει τη βιοποικιλότητα.

Σήμερα, στα αστικά κέντρα καταναλώνεται το 75% των φυσικών πόρων της γης και παράγεται το 70% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως.

Η αύξηση των πράσινων χώρων μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης, με την απορρόφηση σχεδόν του 40% των ρυπογόνων αερίων.

Στις υφιστάμενες, πυκνοκατοικημένες μητροπόλεις –όπου σπανίζουν ολοένα και περισσότερο οι ελεύθερο χώροι για τη δημιουργία πάρκων– τα «κάθετα δάση» αναδεικνύονται σε χρήσιμη εναλλακτική για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την επιβίωσή τους.

Εάν και για τις υφιστάμενες μητροπόλεις τα «κάθετα δάση» αποτελούν μια λύση, ο εμπνευστής τους λέει ότι, εάν ήταν στο χέρι του, θα έχτιζε παντού νέες: βιώσιμες, αυτάρκεις, έξυπνες και… δασικές.

Η ιδέα «μπολιάστηκε» σε ένα ταξίδι του στο Ντουμπάι, το 2007, με την ιδιότητα του καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και στο πλαίσιο μελέτης για την αστική έκρηξη σε αυτήν την υπερσύγχρονη πόλη, στη μέση της ερήμου.

Σημείο αναφοράς αποτελεί η «Έξυπνη Δασική Πόλη Κανκούν», στο φημισμένο θέρετρο στο Μεξικό: μια σύγχρονη οικολογική μητροπολιτική περιοχή, που χτίζεται από την αρχή, ως συνδετικός «κρίκος» μεταξύ της φύση και της πόλης.

Σε μία έκταση 557 στρεμμάτων κατασκευάζεται ένα πρότυπο αστικό οικοσύστημα, όπου θα ζουν 130.000 κάτοικοι δίπλα σε 7,5 εκατομμύρια δέντρα και φυτά, από 400 είδη –σε πάρκα και σε κτίρια–, τα οποία θα απορροφούν 116.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Η πόλη θα είναι αυτάρκης στην παραγωγή ενέργειας, χάρη σε ένα περιμετρικό δακτύλιο φωτοβολταϊκών πάνελ. Η ύδρευσή της θα βασίζεται στην κυκλική οικονομία γύρω από τη χρήση του νερού, μέσω ενός καναλιού που θα συνδέεται με τη θάλασσα υπογείως.

Το νερό θα συλλέγεται στην είσοδο της πόλης σε μια μεγάλη δεξαμενή, με μονάδα αφαλάτωσης. Και θα διοχετεύεται στις κατοικημένες περιοχές και στις γύρω αγροτικές εκτάσεις, όπου η παραγωγή θα εξασφαλίζει αυτάρκεια τροφίμων. Στο εσωτερικό της «Έξυπνης Δασικής Πόλης» στο Κανκούν θα απαγορεύεται η χρήση οχημάτων με μηχανές εσωτερικής καύσης και οι μετακινήσεις θα γίνονται αποκλειστικά με ηλεκτρικά και ημιαυτόματα μέσα.

Perseverance σημαίνει επιμονή

Το ρομποτικό ρόβερ Perseverance (επιμονή) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) δικαιολόγησε το όνομά του, καθώς με τη δεύτερη προσπάθειά του –μετά την πρώτη αποτυχία τον περασμένο μήνα– φαίνεται να τα κατάφερε να συλλέξει με το τρυπάνι του δείγμα από τα πετρώματα του Άρη.

Εφόσον όντως επιβεβαιωθεί ότι η απόπειρά του ήταν πετυχημένη αυτή τη φορά, κάτι που δείχνουν οι πρώτες φωτογραφίες της τρύπας που άνοιξε σε μια μεγάλη πέτρινη πλάκα, θα πρόκειται για το πρώτο πέτρινο δείγμα που συλλέγεται ρομποτικά σε έναν πλανήτη και θα σταλεί στη συνέχεια στη Γη χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.

Το μεγέθους αυτοκινήτου ρόβερ, γνωστό και με το χαϊδευτικό παρατσούκλι «Πέρσι», το οποίο είχε προσεδαφιστεί φέτος τον Φεβρουάριο στον κρατήρα Jezero, μια περιοχή που πιθανότατα φιλοξενούσε μια λίμνη κι ένα δέλτα ποταμού πριν δισεκατομμύρια χρόνια, προγραμματίζεται να συλλέξει δεκάδες ακόμη δείγματα μέσα στον επόμενο χρόνο. Οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι, όταν αναλύσουν αυτά τα δείγματα, θα βρουν ίχνη αρχαίας μικροβιακής ζωής.

Από τότε που έφθασε στον γειτονικό πλανήτη, το εξάτροχο ρόβερ, που διαθέτει έναν ρομποτικό βραχίονα μήκους 2,1 μέτρων με τρυπάνι στην άκρη, έχει διανύσει περισσότερα από δύο χιλιόμετρα, ώσπου να βρει έναν βράχο με την ονομασία «Ροσέτ», από όπου απέσπασε ένα κομμάτι μήκους όσο ένα δάχτυλο και μετά το τοποθέτησε σε έναν σωλήνα από τιτάνιο. Προτού σφραγιστεί ο κύλινδρος, το ρόβερ θα φωτογραφίσει ξανά το περιεχόμενό του και θα το στείλει για να το δουν στη Γη οι επιστήμονες, ώστε να βεβαιωθούν ότι δεν θα πάθουν το ίδιο «χουνέρι» με αυτό που συνέβη στις αρχές Αυγούστου, όταν αρχικά χάρηκαν, αλλά τελικά συνειδητοποίησαν ότι το δείγμα μέσα στον σωλήνα είχε γίνει σκόνη που έπεσε ξανά στο αρειανό έδαφος.

IUCN: Σε κίνδυνο και η πανίδα…

Σε κίνδυνο βρίσκεται όχι μόνο η χλωρίδα, αλλά και η πανίδα λόγω της κλιματικής κρίσης αλλά και του ανθρώπου… Σχεδόν το 30% των ειδών που μελετήθηκαν και περιλαμβάνονται στον «Κόκκινο Κατάλογο» της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN, UICN) απειλούνται, σύμφωνα με την επικαιροποίηση αυτού του αληθινού βαρομέτρου της ζωής που δόθηκε στη δημοσιότητα σήμερα στη Μασσαλία με την ευκαιρία του παγκόσμιου συνεδρίου του οργανισμού.

Συνολικά η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης μελέτησε 138.374 είδη, από τα οποία τα 38.543 (περίπου το 28%) ταξινομούνται σε διάφορα επίπεδα «απειλής», ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια κατάρρευση της βιοποικιλότητας και ορισμένοι κάνουν λόγο για μια «έκτη μαζική εξαφάνιση ειδών».

Μεταξύ των εμβληματικών ειδών, οι δράκοι του Κομόντο, οι μεγαλύτερες σαύρες του κόσμου, πέρασαν από το επίπεδο του «ευάλωτου» είδους, τη χαμηλότερη από τις κατηγορίες των απειλούμενων ειδών, σ’ αυτή του είδους που βρίσκεται «σε κίνδυνο».

Η IUCN προειδοποιεί κυρίως ότι, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, «η άνοδος των θερμοκρασιών και συνεπώς της στάθμης της θάλασσας αναμένεται να μειώσει το οικοσύστημά τους κατά τουλάχιστον 30% μέσα στα 45 επόμενα χρόνια». Και τα άτομα του εν λόγω είδους, που ζουν εκτός του φυσικού πάρκου που καλύπτει ένα μέρος των νησιών στην Ινδονησία στα οποία ζουν, βλέπουν εξάλλου το οικοσυστημά τους να απειλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Άλλα θύματα των ανθρώπων είναι οι καρχαρίες και τα σαλάχια (που ανήκουν στην ίδια οικογένεια), από τα οποία το 37% ανήκει πλέον στις κατηγορίες των απειλούμενων ειδών, έναντι 24% το 2014, όπως έδειξε η συνολική επανεκτίμηση της κατάστασης. Όλα τα είδη που βρίσκονται σ’ αυτές τις κατηγορίες αντιμετωπίζουν την υπεραλίευση, 31% την επιδείνωση ή την απώλεια των οικοσυστημάτων τους και το 10% τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με την IUCN.

Αντιθέτως, η IUCN εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι «τέσσερα είδη τόνου, που αλιεύονται εμπορικά, βρίσκονται στην οδό της ανάκαμψης χάρη στην εφαρμογή περιφερειακών ποσοστώσεων», τις οποίες επεξεργάσθηκαν εξειδικευμένοι οργανισμοί. Από τα επτά είδη που αλιεύονται περισσότερο, αυτά τα τέσσερα βρίσκονται τώρα πιο κάτω στον κατάλογο.

από ΑΠΕ-ΜΠΕ, μέσω edromos