«Σοβαρές οι απώλειες στην Ελλάδα από τα έντονα καιρικά φαινόμενα»

 Γράφει ο Μιχαήλ Άγγελος Κωνσταντόπουλος

Στη δίνη του κυκλώνα περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή βρίσκεται η Αττική στην οποία εκδηλώθηκαν περισσότερα από 120 επεισόδια. Στην Περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνεται το 35% του ελληνικού πληθυσμού, με τους μελετητές να εκτιμούν ότι οι αστικοποιημένοι νομοί είναι περισσότερο ευάλωτοι στα έντονα φαινόμενα καθώς οι ανθρώπινες παρεμβάσεις και η αποδάσωση συμβάλλουν στην τρωτότητα έναντι των καιρικών κινδύνων

Περισσότερα από 500 έντονα καιρικά επεισόδια (καταιγίδες, έντονες βροχοπτώσεις, χαλαζοπτώσεις, ανεμοθύελλες, ανεμοστρόβιλοι, χιονοπτώσεις-παγετός, κεραυνοί και καύσωνες) με 232 θύματα έχουν πλήξει τη χώρα μας από το 2000 και μετά, σύμφωνα με μελέτη του meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ).

Περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή επλήγη η Αττική, στην οποία εκδηλώθηκαν πάνω από 120 επεισόδια. Στην Περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνεται το 35% του ελληνικού πληθυσμού, με τους μελετητές να εκτιμούν ότι οι αστικοποιημένοι νομοί είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στα έντονα φαινόμενα καθώς οι ανθρώπινες παρεμβάσεις και η αποδάσωση συμβάλλουν στην τρωτότητα έναντι των καιρικών κινδύνων. Η μελέτη προσφέρει πολλά ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την έκταση των καταστροφών και των απωλειών σε περιουσίες και ζωές, ενώ αποτελεί καμπανάκι για αποτελεσματικότερη πρόληψη και αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης «Καιρικά επεισόδια με κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις στην Ελλάδα την περίοδο 2000-2019» του ΕΑΑ, το πιο επικίνδυνο φυσικό φαινόμενο αποτελούν οι πλημμύρες, με 132 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους τα τελευταία 20 χρόνια. Πρόκειται για ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των συνολικών θυμάτων, που ξυπνά μαύρες μνήμες από τις πλημμύρες του 2017 στη Μάνδρα (24 θύματα), του 2019 στη Χαλκιδική με επτά νεκρούς και πέρυσι στην Εύβοια με οκτώ νεκρούς και στον Νομό Καρδίτσας με τέσσερα θύματα.

Όπως σημειώνουν οι μελετητές, «στην Ελλάδα οι πλημμύρες είναι το πιο συχνό είδος φυσικών καταστροφών που σχετίζονται με τον καιρό, γεγονός στο οποίο συμβάλλουν δραστικά μεταξύ άλλων η εκτεταμένη καταστροφή δασικής βλάστησης, η αύξηση του συντελεστή απορροής λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων στις λεκάνες απορροής και η έλλειψη τεχνικών έργων για την αντιμετώπιση του προβλήματος». Ακόμη επισημαίνουν ότι η Ελλάδα βιώνει συχνά καιρικά επεισόδια με αρκετά σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις λόγω της γεωμορφολογίας, των κοινωνικο-οικονομικών χαρακτηριστικών της, των ανεπαρκών υποδομών και της κακοδιαχείρισης που έχει υποστεί ο φυσικός πλούτος.

Τα 40άρια δεν είναι πλέον καθόλου ασυνήθιστα στην Ελλάδα, όμως ο βαθμός ετοιμότητας για τους καύσωνες έχει αυξηθεί, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα θύματα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Το σημαντικότερο επεισόδιο καύσωνα στο πρόσφατο παρελθόν, το οποίο συνοδεύτηκε από πέντε θύματα, καταγράφηκε τον Ιούνιο του 2007 με θερμοκρασία 44,8 βαθμών Κελσίου στην Αθήνα. Χαμηλός είναι και ο αριθμός των θυμάτων από χιόνι-παγετό. Αντίθετα, καθόλου αμελητέα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν τα 38 θύματα από χτύπημα κεραυνού (!) κυρίως στην κεντρική και τη βόρεια Ελλάδα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και τον Σεπτέμβριο.

Ζητήσαμε την άποψη του Κώστα Λαγουβάρδου, μετεωρολόγου του ΕΑΑ και μέλους της τετραμελούς ερευνητικής ομάδας, σχετικά με το εάν υπάρχει συσχέτιση των έντονων φαινομένων με την κλιματική αλλαγή και με ποιον τρόπο μπορεί να είναι αποτελεσματικότερος ο κρατικός μηχανισμός στην πρόληψη και τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών.

● Μπορούμε να πούμε ότι παρατηρείται συσχετισμός έντονων καιρικών φαινομένων το διάστημα 2000-2020 με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και εάν ναι, πώς το τεκμηριώνετε;

«Όχι, δεν υφίσταται τεκμηριωμένη σχέση με την κλιματική αλλαγή. Πάντοτε είχαμε έντονα καιρικά φαινόμενα τα οποία προκαλούσαν απώλειες ανθρώπινων ζωών και καταστροφές. Η ανάλυση που πραγματοποίησε η επιχειρησιακή μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών για τα 20 τελευταία χρόνια κατέδειξε ότι έχουν σημειωθεί συνολικά στη χώρα μας 500 επεισόδια με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Παρ’ όλο που παρατηρείται αυξητική τάση των επιπτώσεων των έντονων καιρικών γεγονότων τα τελευταία χρόνια, δεν είναι ακόμα επαρκώς τεκμηριωμένο αν αυτή η τάση οφείλεται σε αλλαγή του κλίματος είτε στην καλύτερη πληροφόρηση που έχουμε πλέον για τα έντονα καιρικά γεγονότα και τις επιπτώσεις τους. Σε κάθε περίπτωση η συστηματική παρακολούθηση αυτών των γεγονότων θα οδηγήσει σε ασφαλέστερα συμπεράσματα τα επόμενα χρόνια».

● Ποιες πολιτικές πρέπει να εφαρμόσουν οι ελληνικές κυβερνήσεις σε επίπεδο πρόληψης των καταστροφών αλλά και διαχείρισης-πολιτικής προστασίας ώστε να μειωθούν πρωτίστως οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και δευτερευόντως οι σοβαρές καταστροφές;

«Καταρχάς θα πρέπει να γίνεται συστηματική και συνεχής καταγραφή των έντονων καιρικών γεγονότων και αποκωδικοποίηση των στοιχείων που οδήγησαν στις καταστροφές και κυρίως στις απώλειες ζωής. Δευτερευόντως, είναι απολύτως απαραίτητο να ξεκινήσουμε να λειτουργούμε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, κυρίως σε τοπικό επίπεδο. Στο ΕΑΑ έχουμε ήδη ξεκινήσει αυτήν τη διαδικασία με κάποιους δήμους, όπως το Κιλκίς και το Νευροκόπι, και ευελπιστούμε σε υλοποίηση και σε άλλους δήμους μέσω του προγράμματος υποστήριξης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης "Αντώνης Τρίτσης". Η στενή συνεργασία της επιστημονικής κοινότητας με τους τοπικούς φορείς μπορεί να κάνει τη διαφορά: τα επιστημονικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, τόσο για την παρατήρηση όσο και για την πρόγνωση καιρού, μπορούν να συνδυαστούν με την τοπική γνώση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει κάθε περιοχή ώστε να γίνει σωστός σχεδιασμός των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης».

από efsyn