«Τρέξε επάνω εις τα κύματα της φοβεράς θαλάσσης»

 Γράφει η Νόρα Ράλλη

Το Ιδρυμα Ευγενίδου σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους διοργανώνει τη μεγάλη επετειακή έκθεση με θέμα τον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων το 1821.

Καμία εντύπωση δεν μας έκανε σαν το μάθαμε. Ισα ίσα - αν δεν το έκανε το Ιδρυμα Ευγενίδου, ποιος θα το έκανε; Ο ίδιος ο ιδρυτής του ιδρύματος, Ευγένιος Ευγενίδης, ήταν εφοπλιστής και ιδιοκτήτης διεθνών ναυτιλιακών γραμμών, η παράδοση συνεχίζεται έως σήμερα στην οικογένεια, οπότε το γνωστό μας «Πλανητάριο» φέτος «κατεβαίνει» λίγο από τ' άστρα και επιστρέφει εκεί όπου «γεννήθηκε»: στη θάλασσα.

Συγκεκριμένα, με αφορμή και τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, το Ιδρυμα Ευγενίδου σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) διοργανώνει τη μεγάλη επετειακή έκθεση με θέμα τον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων τότε, με τίτλο «Τρέξε επάνω εις τα κύματα της φοβεράς θαλάσσης - 1821. Ο Αγώνας στη θάλασσα».

Η έκθεση, σύμφωνα με τους διοργανωτές, έχει ως κύριο στόχο «την ανάδειξη της συμβολής της ναυτιλίας ως δύναμης ανατροπής, αλλά και του σημαντικού ρόλου που η τελευταία διαδραμάτισε στην επιτυχή έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης», καθώς πράγματι οι καραβοκύρηδες και οι καραβοκυράδες εκείνης της εποχής μετέτρεψαν τα εμπορικά τους πλοία σε πολεμικά, έδωσαν και τμήμα -αν όχι ολόκληρη- της περιουσίας τους, αγωνιζόμενοι και οι ίδιοι/ίδιες με γενναιότητα, αποφασιστικότητα και φιλοπατρία για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον ζυγό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Λιθογραφία της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας φιλοτεχνημένη από τον Adam Friedel, 1830

Γ.Α.Κ. - Κεντρική Υπηρεσία, Συλλογή Χαρακτικών

Η έκθεση αποτελείται από έξι ενότητες: «Ο επισκέπτης, ακολουθώντας την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων από τα προεπαναστατικά χρόνια μέχρι τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, γίνεται κοινωνός του μεγέθους αλλά και της συμβολής των ηρωικών μορφών που αναδείχθηκαν μέσα από τον ένοπλο αγώνα» λένε οι διοργανωτές. Και όλο αυτό γίνεται μέσα από τεκμήρια, μουσειακά κειμήλια και σύγχρονες ψηφιακές εφαρμογές που επιδιώκουν να ενώσουν το παρελθόν με το παρόν ή (και ελπίζουμε να είναι έτσι) το τι συνέβη στο παρελθόν, ώστε ο επισκέπτης να έχει τη δυνατότητα να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για το παρόν.

Για τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου

Σε αυτό το πλαίσιο και με επιστημονικό υπεύθυνο τη Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), έχουν αναπτυχθεί σύγχρονες τεχνολογίες σχετικά με τα εκθέματα για τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου. Ετσι, ο επισκέπτης, μέσω κατάλληλου εξοπλισμού, μπορεί να περιηγηθεί εικονικά πάνω στο κάθε πλοίο και να έρθει σε επαφή με λεπτομέρειες από τη ναυμαχία. Η εικονική περιήγηση θα μπορεί να γίνει σε τέσσερα από τα πλοία που πήραν μέρος στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου: το «Ασία» του Κόδριγκτον, το «Αζόφ» του Χέυδεν, τη γαλλική φρεγάτα «Αρμίντ», αλλά και τη ναυαρχίδα του οθωμανικού στόλου, «Κιούχου Ρεβάν» ή «Πλεούμενο Βουνό».

Κάθε πλοίο, τοποθετημένο στη θέση που είχε κατά τη ναυμαχία (σύμφωνα με χάρτη της εποχής), παρέχει πληροφορίες αλλά και μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της. Τα ψηφιακά σχέδια των πλοίων έγιναν με βάση τις αυθεντικές ναυπηγικές γραμμές των ίδιων ή παρεμφερών κατά τη σχετική βιβλιογραφία. Η ενότητα συνοδεύεται επίσης από ένα βίντεο που εξιστορεί την εξέλιξη της ναυμαχίας μέσα από πρωτότυπες πηγές και πλαισιώνεται από σχετικό αρχειακό υλικό των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Η έκθεση

Η βιωματική προσέγγιση μιας εποχής έστω και μέσω μιας ναυμαχίας είναι σημαντικό επίτευγμα και ως τέτοιο καλό θα ήταν να ιδωθεί, καθώς έτσι το ιστορικό παρελθόν προσεγγίζεται πιο άμεσα στο καινοτόμο παρόν. Αυτό ισχύει για τη συγκεκριμένη έκθεση, η οποία «αναπτύσσεται» χρονολογικά σε έξι, όπως είπαμε και παραπάνω, ενότητες.

Τμήμα της έκθεσης, όπως είναι στημένη στους χώρους του Ιδρύματος

Ετσι, προσεγγίζει και κατά συγκεκριμένες χρονικές στιγμές αλλά και θεματικά την ελληνική ναυτιλία πριν και κατά το ξέσπασμα της Επανάστασης του '21, το θεσμικό περιβάλλον της ναυσιπλοΐας, τις σημαντικότερες πολεμικές επιχειρήσεις, τον ελληνικό στόλο (πολεμικό και εμπορικό), τις καταδρομικές επιχειρήσεις, την πειρατεία και το Θαλάσσιο Δικαστήριο, αλλά και τις εμβληματικές προσωπικότητες του ναυτικού αγώνα. Υλικό για την έκθεση παραχωρήθηκε από το Archivio di Stato της Νάπολης αλλά και από την ιδιωτική συλλογή των Δημήτρη και Ανδρονίκης Κωστοπούλου. Τα μουσειακά κειμήλια της έκθεσης προέρχονται από τα ΓΑΚ Υδρας.

Την επιστημονική ευθύνη της έκθεσης έχει ο πρόεδρος των Γενικών Αρχείων του Κράτους, καθηγητής Ιστορίας Νίκος Καραπιδάκης. Το σενάριο και τη συγγραφή των κειμένων επιμελήθηκε η επιστημονική σύμβουλος της έκθεσης, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (ΙΤΕ) και καθηγήτρια Ναυτιλιακής Ιστορίας, Τζελίνα Χαρλαύτη.

Την εποπτεία υλοποίησης της έκθεσης είχαν οι Αμαλία Παππά (ΓΑΚ) και Νίκος Θωμαΐδης (Ι.Ε). Η αρχιτεκτονική μελέτη και κατασκευή πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία «Architectonofilia» και η δημιουργία της μουσικής σύνθεσης «Θάνατός δε επικυριαρχίαν απώλεσεν», που πλαισιώνει την έκθεση, ανήκει στον συνθέτη ηλεκτρονικής μουσικής Δημήτρη Πετσετάκη. Υπάρχει στη διάθεση του κοινού επετειακός κατάλογος, καθώς και η ειδική έκδοση «Εβγήκαμεν εις τα πανία», που αφορά το ημερολόγιο των εκστρατειών του πλοίου «Μιλτιάδης» (το ημερολόγιο του πλοίου κράτησε ο Γεώργιος Κιοσσές -γνωστός και ως Σαχίνης - πλοιοκτήτης, αγωνιστής του 1821 και ένας από τους ικανότερους ναυμάχους της εποχής).

📌 Την έκθεση θα εγκαινιάσει η ΠτΔ Κ. Σακελλαροπούλου την Τρίτη 8 Ιουνίου και την επόμενη ημέρα θα είναι ανοιχτή για το κοινό, σχεδόν για δέκα ολόκληρους μήνες: από 9.6.2021 έως και 31.3.2022 στο Ιδρυμα Ευγενίδου (λεωφ. Συγγρού 387, 175 64, Π. Φάληρο, είσοδος από οδό Πεντέλης 11).

Τετάρτη έως Κυριακή 12.00-20.00 (τελευταία είσοδος 19.15), έως 8 άτομα ανά ώρα. Δευτέρα & Τρίτη κλειστά.

Ομαδικές ξεναγήσεις: Τετάρτη έως Κυριακή 12.30 και 18.30. Διάρκεια επίσκεψης: 1 ώρα. Αριθμός ατόμων ανά ομάδα: 8.

Η είσοδος είναι ελεύθερη αλλά η κράτηση θέσης είναι απαραίτητη. Για κρατήσεις θέσεων: 210 9469663, 210 9469662, 210 9469683, 210 9469620 (Δευτ.-Παρ., 9.30-16.30).

από efsyn