Πώς οι υπηρεσίες streaming αλλάζουν τη βιομηχανία της μουσικής

 

Γράφει ο Δημήτρης Χρυσικόπουλος

Πριν από περίπου δέκα χρόνια, γνωστός ραδιοφωνικός παραγωγός έδειχνε το smartphone του και έλεγε σε παρέα ότι πλέον αυτό –και όχι το ραδιόφωνο- είναι το μέσο για να ακούει κανείς μουσική.

Ακόμα οι ταχύτητες στο mobile internet δεν ήταν μεγάλες και το «στριμάρισμα» μουσικής έμοιαζε περίπου… πολυτέλεια, ωστόσο, η πρόβλεψή του βγήκε αληθινή: σήμερα οι υπηρεσίες streaming μουσικής (από το YouTube και το Spotify μέχρι το Soundcloud, το Tidal και το AppleMusic) αποτελούν σύμφωνα με τον Τσάρλι Χέλμαν, επικεφαλής αγοράς του Spotify, το 20% της μουσικής βιομηχανίας.

Ταυτόχρονα, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού «σκότωσε» τις ζωντανές εμφανίσεις, που ήταν από τις βασικές πηγές εσόδων για τους μουσικούς, τα δικαιώματα που παίρνουν από τις υπηρεσίες streaming αποτελούν για πολλούς το μοναδικό εισόδημα σε μια περίοδο πολύ δύσκολη γι’ αυτούς, καθώς πολύς κόσμος, λόγω της καραντίνας στράφηκε σε αυτές για να ακούει μουσική.

Οι χρήστες, οι πλατφόρμες και οι καλλιτέχνες

Πλέον οι υπηρεσίες αυτές δίνουν στους χρήστες τους τεράστιες δυνατότητες: από το να ανακαλύπτουν νέα μουσική μέχρι να φτιάχνουν δικές τους λίστες με τραγούδια, τις οποίες μπορούν να μοιράζονται με άλλους χρήστες, ενώ οι συνδρομητές έχουν κι άλλα προνόμια, όπως αποκλειστική πρόσβαση σε νέους δίσκους και τραγούδια ή και βίντεο, τη δυνατότητα offline πρόσβασης στις λίστες τους, και πολλά άλλα.

Ωστόσο, ένα από τα ερωτήματα που «βασανίζει» φανς και μουσικούς είναι αν, τελικά, αξίζει τον κόπο να είναι κανείς σε μια τέτοια υπηρεσία. Δηλαδή, αν τα χρήματα που παίρνουν ως πνευματικά δικαιώματα από τους streamers αρκούν για να επιβιώσουν ή αν, τελικά, καταλήγουν να δίνουν τη μουσική τους για κάτι ελαφρώς περισσότερο από δωρεάν.

Σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία από τη Βουλή των Κοινοτήτων στο τέλος του 2020, οι πληροφορίες ανέφεραν ότι κατά μέσο όρο το Spotify πληρώνει μία λίρα ανά 200-250 στριμαρίσματα και η Apple Music δίνει μία λίρα ανά 170 στριμαρίσματα, ενώ ο τζίρος διαμοιράζεται κυρίως μεταξύ των κατόχων δικαιωμάτων και μόλις το 13% φθάνει στους μουσικούς.

Αλλαγές και διαφάνεια

Μάλιστα, ο επικεφαλής της επιτροπής, Τζούλιαν Νάιτ, είχε σημειώσει ότι η επιτυχία των υπηρεσιών streaming (που το 2019 είχαν τζίρο ενός δισ. λιρών) «δεν μπορεί να γίνεται σε βάρος ταλαντούχων και λιγότερο γνωστών καλλιτεχνών. Οι αλγόριθμοι μπορεί να βοηθούν τις πλατφόρμες να μεγιστοποιούν το κέρδος τους, αλλά είναι ένα αμβλύ όργανο για να χρησιμοποιείται σε μια δημιουργική βιομηχανία».

Φαίνεται ότι οι θέσεις του Νάιτ αντικατοπτρίζουν τις απόψεις μεγάλου μέρους της μουσικής βιομηχανίας, ιδίως δε των λιγότερο γνωστών καλλιτεχνών, καθώς τα μεγάλα ονόματα της μουσικής έχουν λίγο-πολύ πίσω τους όλο τον corporate όγκο των μουσικών εταιρειών –και όχι μόνο- που στηρίζουν τις κινήσεις και πρωτοβουλίες τους.

Στο πλαίσιο αυτό, το τελευταίο διάστημα οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών streaming μουσικής προβαίνουν σε ενέργειες, είτε μεγαλύτερης διαφάνειας σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα που πληρώνουν, είτε σε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο πληρώνουν αυτά τα δικαιώματα στους καλλιτέχνες που βρίσκονται στις «βιβλιοθήκες» τους.

Το Soundcloud και τα δικαιώματα ανά χρήστη

Για παράδειγμα, το Soundcloud πρόσφατα ανακοίνωσε ότι περνά σε μοντέλο πληρωμής δικαιωμάτων με βάση τους χρήστες και τα εξατομικευμένα γούστα τους. Το μοντέλο αυτό θα επικεντρώνεται στον κάθε χρήστη ξεχωριστά, η συνδρομή του οποίου θα δίνεται στους καλλιτέχνες που ο ίδιος επιλέγει, ανάλογα με το πόσες φορές ακούει τον καθένα, πόσα τραγούδια, ποιους καλλιτέχνες, κλπ.

Ως τώρα, η εταιρεία χρησιμοποιούσε το αναλογικό μοντέλο, το οποίο συγκεντρώνει τα έσοδα από τις συνδρομές των χρηστών και στο τέλος αφού κάνει τις κρατήσεις στο ποσοστό που του αναλογεί, μοιράζει το συνολικό ποσό ανάλογα με τα streaming του κάθε καλλιτέχνη. Θεωρητικά το μοντέλο αυτό ευνοεί τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες καθώς τα streaming τους είναι περισσότερα.

Με το νέο μοντέλο πληρωμής, εκτιμάται ότι θα ευνοηθούν και πιο άγνωστοι καλλιτέχνες οι οποίοι μπορεί να μην έχουν τον αριθμό των fans των superstar, αλλά έχουν ένα σταθερό κοινό και μέσω της streaming υπηρεσίας θα μπορούν να έχουν ένα καλύτερο εισόδημα σε σχέση με το αναλογικό σύστημα πληρωμής των πνευματικών δικαιωμάτων.

Το Spotify και οι πληρωμές δικαιωμάτων

Από την άλλη, το Spotify δημιούργησε μια ειδική σελίδα, με την ονομασία «Loud and Clear», όπου περιγράφει αναλυτικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα των αμοιβών για τα πνευματικά δικαιώματα, ποιοι λαμβάνουν τα χρήματα και ποιοι παράγοντες καθορίζουν πόσα χρήματα θα πάρει τελικά ένας μουσικός από την πλατφόρμα.

Η πλατφόρμα εξηγεί πρωτίστως ότι τα χρήματα που αντιστοιχούν στον κάθε καλλιτέχνη δίδονται στις εταιρείες πνευματικών δικαιωμάτων, οι οποίες στη συνέχεια πληρώνουν τους καλλιτέχνες. Επίσης ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχει ενιαίο ποσό που αντιστοιχεί στον κάθε καλλιτέχνη για τα streams του. Αντιθέτως, υπάρχουν παράγοντες που διαφέρουν από μουσικό σε μουσικό.

Η εταιρεία ανέφερε ότι το 2020 πλήρωσε πάνω από 5 δισ. δολάρια σε πνευματικά δικαιώματα, 207.000 τραγούδια στριμαρίστηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο φορές και 7.800 καλλιτέχνες παρήγαγαν δικαιώματα άνω των 100.000 δολαρίων ο καθένας, ενώ μόλις 870 καλλιτέχνες πληρώθηκαν το 2020 με πνευματικά δικαιώματα ύψους ενός εκατομμυρίου δολαρίων και άνω.

από topontiki