«Ξανακαινούργιωμα» Μνημείων!

 Του Βασίλη Στοϊλόπουλου

Ο ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά κάτω από τα Αναφιώτικα της Πλάκας στους πρόποδες της Ακρόπολης χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του. Οικοδομήθηκε τον 11ο αιώνα από την γνωστή οικογένεια των «Ραγκαβάδων», ένα εξέχον μέλος της οποίας στέφθηκε αυτοκράτορας ως Μιχαήλ Ραγκαβάς Α΄ (811 – 813 μ.Χ.). Ο αρχικός τετρακίονος, σταυροειδής με τρούλο ναός ήταν περίπου μισός σε έκταση σε σχέση με τον σημερινό.

Όμως, στο διάβα των αιώνων υπέστη μεγάλες αλλοιώσεις και προσθήκες, χάνοντας σε μεγάλο βαθμό τον αρχικό βυζαντινό του χαρακτήρα. Το 1979-80 η Αρχαιολογικής Υπηρεσία τον «αποκατέστησε», στο μέτρο του δυνατού, στην σημερινή του μορφή αποκαλύπτοντας σημαντικά βυζαντινά στοιχεία του ναού (τρούλος, οροφή, επιγραφές και βόρεια πλευρά).

Ο ακαδημαϊκός Δημήτριος Καμπούρογλου έγραφε στο βιβλίο του «Από τας Παλαιάς Αθήνας» (έκδοση 1922) σχετικά με αυτήν την αλλοίωση:

«Ο Άγιος Νικόλαος του Ραγκαβά, έχει δυστυχώς ανακαινισθή, επαυξηθή και πασαλειφθή. Κάπου-κάπου διακρίνει κανείς ίχνη της βυζαντινότητάς του. Κάτι θυρίδας και κάτι θύρας εντοιχισμένας και κάτι πορωλίθους, από τους οποίους έφυγε ο σουβάς. Ως και ο τρούλλος, που θα διετήρει, ως συμβαίνει συνήθως εις τας παλαιάς εκκλησίας, πλήρη την παλαιότητά του περιεβλήθη ολόκληρος με τσίγγον. Θα ήτο διάτρητος, φαίνεται από τίποτε κανονιές, θα έσταζε και ποιός τεχνίτης σημερινός θα ετολμούσε ποτέ να συμπληρώση τρούλλον Βυζαντινής τελειότητος; Αιώνες περνούν και τα Βυζαντινά κεραμίδια δεν υποχωρούν εις την βίαν του βοριά ούτε εις τους κατακλυσμούς του Αθηναϊκού ουρανού. Τα νεώτερα κεραμίδια θέλουν κάθε χρόνο άλλαγμα. Εσωτερικώς όλαι αι εικόνες του Ραγκαβά είναι άλλαι μεν εντελώς νέαι και άλλαι χρωματισμέναι από πάνω. Ξανακαινούργιωμα λέγεται η περίφημος αυτή τέχνη…. Αυτό ήτο το πνεύμα της εποχής μας μέχρι προ τινών ετών ακόμα»

Ίσως κάποτε να γραφτούν τα ανάλογα και για τις τσιμεντένιες παρεμβάσεις της «φιλόκαλης» υπουργού πολιτισμού κας Μενδώνη στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.

(*) Η 18η Απριλίου έχει ορισθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών

από ardin-rixi