Η Φουκουσίμα «ζει»…

Γράφει ο Ερρίκος Φινάλης

Συμπληρώθηκαν χθες δέκα χρόνια από το «ατύχημα» στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα. Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται επειδή η καταστροφή προκλήθηκε λόγω αλλεπάλληλων «απρόβλεπτων δυσλειτουργιών» και χτυπήματος του παραθαλάσσιου εργοστασίου από μετασεισμικό κύμα τσουνάμι ύψους 14 μέτρων, το οποίο διέλυσε το ανεπαρκές προστατευτικό τείχος (καθώς λόγοι οικονομίας είχαν καταστήσει κυρίαρχη την άποψη ότι τόσο ισχυρός σεισμός είναι απίθανος…). Το αποτέλεσμα ήταν να πλημμυρίσουν οι αντιδραστήρες, να σταματήσει η ψύξη τους, και να ακολουθήσει τριπλή πυρηνική τήξη. Ας σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο εργοστάσιο είχε προγραμματιστεί να τεθεί εκτός λειτουργίας στις αρχές του 2011, αλλά κρίθηκε ότι παραμένει «ασφαλές» (ισχύει, αν ο όρος είναι συνώνυμος με το «κερδοφόρο»). Κι έτσι, ένα μήνα πριν την καταστροφή, η Φουκουσίμα είχε λάβει δεκαετή παράταση λειτουργίας! Για όλους αυτούς τους λόγους, αποφεύγεται κάθε ουσιαστικός απολογισμός για τη μαύρη επέτειο.

Οι διαδοχικές ιαπωνικές κυβερνήσεις (πριν του Σίνζο Άμπε, τώρα του Γιοσιχίντε Σούγκα) και το διεθνές λόμπι της πυρηνικής ενέργειας προσπαθούν να πείσουν ότι το μεγάλο κακό πέρασε και η κατάσταση βρίσκεται υπό έλεγχο. Η αλήθεια είναι ότι κάθε προσπάθεια ελέγχου των κατεστραμμένων αντιδραστήρων και σταματήματος της διαρροής ραδιενεργών υλικών έχει αποτύχει. Το ένα μετά το άλλο καταστρέφονται τα όλο και ισχυρότερα ρομπότ που κατασκευάζουν οι Ιάπωνες μόλις μπαίνουν στον πυρήνα του κατεστραμμένου εργοστασίου – όπου η ραδιενέργεια σκοτώνει ακόμη και σήμερα σχεδόν ακαριαία κάθε έμβιο ον. Δυστυχώς, εξακολουθεί να ισχύει αυτό που έγραφε ο Ρόμπερτ Χάντσικερ πριν τρία χρόνια: «Σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει από τη χρονιά της καταστροφής, παρόλο που δεκάδες χιλιάδες εργάτες έχουν χτενίσει την ύπαιθρο της Φουκουσίμα, πλένοντας υποδομές, αφαιρώντας το επιφανειακό έδαφος και αποθηκεύοντάς το σε μεγάλες μαύρες πλαστικές σακούλες. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι να κάνει μετά από μια τέτοια πλήρη πυρηνική τήξη».

Κατά φαντασίαν «επιστροφή στην κανονικότητα»

Η επισήμως εκκενωμένη ζώνη 20 χιλιομέτρων γύρω από το εργοστάσιο παραμένει επικίνδυνα ραδιενεργή. Για την ακρίβεια, ποσοστά ραδιενέργειας πολλαπλάσια των μέγιστων επιτρεπτών ορίων μετριούνται και σε περιοχές πολύ πέρα από την εκκενωμένη ζώνη: σε χωριά και πόλεις που βρίσκονται εκτός αυτής, ακόμη και 40 χιλιόμετρα από τη Φουκουσίμα, η ραδιενέργεια είναι έως και 200 φορές υψηλότερη του ορίου των 0,23 μικροσίβερτ το οποίο η ιαπωνική κυβέρνηση θεωρεί «ασφαλές» (πριν το ατύχημα η ραδιενέργεια στην περιοχή ήταν μόλις 0,08 μικροσίβερτ…). Κι όμως, το κράτος πιέζει με πολλούς τρόπους τους κατοίκους οικισμών ακόμη και εντός της εκκενωμένης ζώνης, που έχουν μεταφερθεί εκτός αυτής, να επιστρέψουν εκεί, ισχυριζόμενη ότι το πρόβλημα έχει εκλείψει. Σύμφωνα με την Greenpeace, εάν αυτό συμβεί, όσοι επιστρέψουν μπορεί να λάβουν μέσα σε λίγες μέρες την ετήσια ανώτατη επιτρεπτή δόση ραδιενέργειας.

Αλλά η κυβέρνηση Σούγκα έχει άλλες έγνοιες. Καταρχήν θέλει να επισπεύσει την επαναλειτουργία των 54(!) πυρηνικών εργοστασίων που βρίσκονται στη νησιωτική χώρα, και τα οποία έκλεισαν την επαύριο της καταστροφής στη Φουκουσίμα κάτω από τη δημόσια κατακραυγή. Μέχρι στιγμής, μόνο 4 από αυτά επαναλειτουργούν, κατόπιν «αυστηρών ελέγχων». Έπειτα, η κυβέρνηση επιθυμεί να δοθεί αίσθηση επιστροφής στην κανονικότητα, ιδίως ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτοί θα διεξάγονταν πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά αναβλήθηκαν για φέτος λόγω της πανδημίας. Μάλιστα, για να δείξουν ότι όλα είναι υπό έλεγχο, οι Ιάπωνες επιμένουν να πραγματοποιηθεί στη… Φουκουσίμα η τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, καθώς και οι αγώνες μπέιζμπολ και σόφτμπολ! Αλλά και η εταιρία TEPCO, που διαχειρίζεται την καταστροφή, δεν χάνει με τίποτα τη διατεταγμένη αισιοδοξία της: «Η Φουκουσίμα θα έχει καθαρίσει μέσα στα επόμενα 30-40 χρόνια, όπως προβλέπει ο κυβερνητικός σχεδιασμός», δηλώνει ο Ακίρα Όνο, επικεφαλής της επιχείρησης απολύμανσης της περιοχής. Κι όταν τον ρωτούν «πώς;», απαντά: «Θα(!) αναπτύξουμε την αναγκαία τεχνολογία»…

Ατέλειωτη λίστα με προβλήματα που κρύβονται

«Πρόκειται για παραληρηματική έλλειψη αίσθησης της πραγματικότητας» επισημαίνουν οι πολέμιοι της πυρηνικής ενέργειας. Πράγματι, σήμερα δεν υφίσταται, για παράδειγμα, τρόπος ανάκτησης των τετηγμένων πυρηνικών καυσίμων που διέρρευσαν από τους θαλάμους των τριών κατεστραμμένων αντιδραστήρων. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα του καισίου σε δύο από τους τρεις κατεστραμμένους αντιδραστήρες είναι τελικά πολύ υψηλότερα απ’ όσο υπολόγιζαν οι υπεύθυνοι. Και, τέλος, οι ράβδοι αναλωμένου καυσίμου παραμένουν απρόσιτες. Τα ρομπότ καταστρέφονται πριν προλάβουν καν να κάνουν μετρήσεις, πόσο μάλλον να μεταφέρουν οτιδήποτε…

Αλλά η λίστα με τα προβλήματα που θάβονται κάτω από το χαλί δεν σταματά στα παραπάνω: οι 300 τόνοι νερού που διοχετεύονται ημερησίως στους κατεστραμμένους αντιδραστήρες προκειμένου να τους ψύχουν μολύνονται από την ισχυρή ραδιενέργεια, και αναμειγνύονται με περίπου 170 τόνους θαλάσσιων υδάτων που καθημερινά εισρέουν στα υπόγεια των κτιρίων του εργοστασίου, τα οποία επίσης μολύνονται. Τι κάνουν μέχρι τώρα οι «αρμόδιοι» με αυτή την τεράστια υδάτινη ποσότητα; Την αντλούν και την αποθηκεύουν σε δεξαμενές που έχουν κατασκευαστεί πέριξ του εργοστασίου. Εκεί μέχρι στιγμής φυλάσσονται 1,23 εκατομμύρια τόνοι μολυσμένου νερού. Το πρόβλημα της διαχειρίστριας εταιρίας TEPCO είναι ότι οι υπάρχουσες δεξαμενές δεν αρκούν πλέον. Οπότε, αντί να κατασκευάζει διαρκώς κι άλλες (επιχείρηση που είναι πολύ κοστοβόρα), είχε μια καλύτερη ιδέα: να «απολυμάνει» κατά το δυνατόν τα ραδιενεργά ύδατα, και να τα ρίξει στον Ειρηνικό ωκεανό!

Αντιδράσεις και «αντιδράσεις»

Το σχέδιο αυτό φαίνεται να έχει ήδη σιωπηρά εγκριθεί από την ιαπωνική κυβέρνηση – η οποία όμως δεν το ανακοινώνει και επίσημα, καθώς αναμένει να… συνηθίσουν την ιδέα η κοινή γνώμη και οι γειτονικές χώρες. Η υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου θα σημάνει μια δίχως προηγούμενο μόλυνση του Ειρηνικού ωκεανού, στον οποίο έχουν ήδη διαρρεύσει από το κατεστραμμένο εργοστάσιο 18.000 τεραμπεκερέλ καισίου-137 και εξίσου τεράστιες ποσότητες στροντίου κ.ά. ραδιονουκλεϊδίων… Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το νερό θα καθαριστεί πριν απορριφθεί στον ωκεανό, κι ότι το μόνο στοιχείο που θα απομείνει σε μεγάλες συγκεντρώσεις θα είναι το «σχετικά ακίνδυνο» τρίτιο (διότι η αποδόμησή του κοστίζει πολύ…). Αλλά εσωτερικές μελέτες της TEPCO που διέρρευσαν δείχνουν ότι η απόπειρα μείωσης και διαφόρων άλλων ραδιενεργών ισοτόπων σε αποδεκτά επίπεδα δεν πέτυχε.

Μετά τις αποκαλύψεις, η ίδια η TEPCO αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι το «καθαρισμένο» νερό περιείχε στρόντιο-90 σε ποσοστό εκατονταπλάσιο του επιτρεπτού, καθώς και άνθρακα-14 και άλλα ισότοπα. Όλα αυτά έχουν ξεσηκώσει καταρχήν τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, τους Ιάπωνες ψαράδες αλλά και τα γειτονικά κράτη, που θα επηρεαστούν πρώτα από τη μόλυνση του Ειρηνικού. Η Νότια Κορέα ζητά από την Ιαπωνία να παράσχει λεπτομερείς μετρήσεις και να αποκαλύψει επιτέλους τα σχέδιά της για τα μολυσμένα ύδατα, ενώ η Κίνα απαιτεί επαλήθευση του επιπέδου ραδιενέργειας αυτών των υδάτων από ανεξάρτητους ειδικούς. Βέβαια το Πεκίνο φροντίζει να μην τραβά πολύ το σκοινί, αφού και το ίδιο έχει βάλει μπροστά ένα πρόγραμμα αύξησης των κινεζικών πυρηνικών εργοστασίων. Οπότε ρίχνει το βάρος στην «αποκάλυψη» των χαμηλών ιαπωνικών στάνταρ ασφάλειας, και διαφημίζει την ανώτερη και ασφαλή κινεζική τεχνογνωσία…

«Εδώ η καλή πυρηνική ενέργεια»

αγγλόφωνη κινεζική εφημερίδα South China Morning Post παραθέτει στο χθεσινό κύριο άρθρο της Σύνταξής της, που αφορά την επέτειο της καταστροφής στη Φουκουσίμα, τα επιχειρήματα του Πεκίνου υπέρ της χρήσης πυρηνικής ενέργειας – αρκεί τα σχετικά εργοστάσια να είναι κινεζικής κατασκευής! Γράφει, καρφώνοντας τους Ιάπωνες: «Η έρευνα διαπίστωσε ότι η τήξη ήταν μια ανθρωπογενής καταστροφή, που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Οι ρίζες της πρέπει να αναζητηθούν στον συνδυασμό μιας χαλαρής κανονιστικής εποπτείας και μιας αναποτελεσματικής κουλτούρας ασφάλειας». Και συνεχίζει με… διαφημιστικό διάλειμμα: «Όμως η πυρηνική ενέργεια παραμένει η πλέον αξιόπιστη, και η Κίνα δείχνει το δρόμο γι’ αυτήν. Η προώθηση καλύτερης διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων και οι καινοτόμοι αντιδραστήρες τρίτης και τέταρτης γενιάς, περιλαμβανομένων των σχεδίων για μικρές αρθρωτές μονάδες και πλωτά εργοστάσια, μπορεί να είναι τα κλειδιά για τις μελλοντικές ενεργειακές ανάγκες. Το σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι, εάν χρησιμοποιείται έξυπνα και ρυθμίζεται με ορθό τρόπο, η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής»…

«Μια αιχμηρή υπενθύμιση»

Ίαν Φέρλι (βλ. φωτογραφία) είναι ραδιοβιολόγος, που μεταξύ άλλων έχει διατελέσει μέλος της τριμελούς γραμματείας της βρετανικής Επιτροπής Ελέγχου Εκπομπών Ραδιενέργειας. Λέει για τη Φουκουσίμα: «Κάθε μέρα 300 τόνοι νερού, που χρησιμοποιείται για την ψύξη των τετηγμένων πυρηνικών καυσίμων από τους τρεις κατεστραμμένους αντιδραστήρες, προστίθενται στους άνω του 1 εκατομμυρίου τόνους νερού μολυσμένου από τρίτιο που έχουν ήδη αποθηκευτεί σε περίπου χίλιες δεξαμενές. Αυτό σημαίνει ότι κάθε εβδομάδα πρέπει να κατασκευάζονται νέες δεξαμενές. Πέρα από τρίτιο, στις δεξαμενές παρατηρούνται απαράδεκτα υψηλά επίπεδα καίσιου-137, στρόντιου-90 και άλλων θανατηφόρων ισοτόπων. Όλα αυτά συνιστούν μια αιχμηρή υπενθύμιση στα παγκόσμια ΜΜΕ, ότι η πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα συνεχίζεται, χωρίς ένα τέλος στο ορατό μέλλον. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε αυτό το πρόβλημα. Εάν εξαιρέσουμε την περίπτωση μιας απίθανης, θαυματουργής τεχνολογικής ανακάλυψης, η TEPCO και η ιαπωνική κυβέρνηση θα πρέπει να εξακολουθήσουν να αγοράζουν γη και να κατασκευάζουν δεξαμενές. Οι οποίες θα πρέπει να αντέξουν τουλάχιστον 123 χρόνια, διότι τόσα είναι απαραίτητα για την αποδόμηση του τριτίου. Ίσως αυτά τα 123 χρόνια να δώσουν στους πολιτικούς ηγέτες τον χρόνο που χρειάζονται για να αναλογιστούν κατά πόσο ήταν σοφή η υποστήριξή τους στην πυρηνική ενέργεια…».

Στο μεταξύ, όπως επισημαίνει και ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας Ρόμπερτ Χάντσικερ, «η Φουκουσίμα εξακολουθεί να είναι η πλέον επικίνδυνη ενεργή ωρολογιακή βόμβα στον κόσμο για διάφορους λόγους». Και εξηγεί: «Οι ράβδοι αναλωμένων καυσίμων βρίσκονται στην κορυφή της λίστας. Στους τρεις θαλάμους συγκράτησης των αντιδραστήρων υπάρχουν πάνω από 1.500 μονάδες αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων σε ανοιχτές δεξαμενές νερού, οι οποίες πρέπει οπωσδήποτε να διατηρούνται δροσερές ανά πάσα στιγμή και υπό οιαδήποτε κατάσταση. Τυχόν απώλεια νερού από δομικές ζημιές ή νέο μεγάλο σεισμό θα προκαλέσει ανεξέλεγκτη μαζική έκλυση ακτινοβολίας, που θα μπορούσε υποχρεώσει σε επείγουσα μαζική εκκένωση το Τόκιο… Η καταστροφή στο Τσέρνομπιλ το 1986 και στην Φουκουσίμα το 2011 ήταν τα χειρότερα βιομηχανικά ατυχήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Παρόλα αυτά, με 440 πυρηνικούς αντιδραστήρες εν λειτουργία σε όλο τον κόσμο, και 50 νέους υπό κατασκευή, υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή μερικών εκατοντάδων ακόμη. Καλή μας τύχη…».

Ίσως η τύχη να μην αρκεί όταν κανείς εξ αυτών που αποφασίζουν το μέλλον δεν εννοεί να διδαχθεί από τη Φουκουσίμα. Έχουμε και κοντινό παράδειγμα: το καθεστώς Ερντογάν σχεδιάζει, με τη συνεργασία της Ρωσίας, να κατασκευάσει πυρηνικά εργοστάσια. Μεταξύ άλλων και στα… διόλου σεισμογενή μικρασιατικά παράλια, και συγκεκριμένα στο Ακούγιου. Θα είναι 100% ασφαλές, διαβεβαιώνουν Τούρκοι και Ρώσοι. Όπως ήταν, εξάλλου, και στη Φουκουσίμα.

από dissidentvoice.org, μέσω edromos