«Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΜΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΕΙ ΜΕ ΨΕΜΑΤΑ»

Ο Χάρολντ Πίντερ στις οθόνες της Σουηδικής Ακαδημίας

Συντάκτης: Δημήτρης Γκιώνης 

2005: Ο -πάντα- επίκαιρος λόγος του νομπελίστα Χάρολντ Πίντερ.

Χριστούγεννα, και λέω, αντί των γνωστών κειμένων των ημερών, να θυμίσω τι είπε στη Σουηδική Ακαδημία ο βραβευμένος πριν από δέκα χρόνια (2005) με το Νόμπελ Λογοτεχνίας Βρετανός θεατρικός συγγραφέας Χάρολντ Πίντερ.

Αγαπητότατος στο ελληνικό κοινό όχι μόνο ως συγγραφέας, αλλά και ως άγρυπνη συνείδηση διεθνούς εμβέλειας - καταιγιστικός κατήγορος των καταπιεστικών εξουσιών, ενεργός συμπαραστάτης των απανταχού πασχόντων.

Αποκορύφωμα η ομιλία του στην τελετή απονομής του Νόμπελ στις 7 Δεκεμβρίου 2005.

Μια ομιλία–καταπέλτης που δεν έχει ξανακουστεί στο ιερατείο της Σουηδικής Ακαδημίας. Ο ίδιος, χτυπημένος από καρκίνο, δεν μπόρεσε να παραστεί.

Προμαγνητοσκόπησε κι έστειλε από το νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν την ομιλία, που προβλήθηκε σε τεράστιες οθόνες, προκαλώντας τεράστια αίσθηση στο διεθνές κοινό. Τρία χρόνια αργότερα, στις 24 Δεκεμβρίου 2008, έφυγε από τη ζωή, στα 78 του.

 

Καταπέλτης

Η «Ελευθεροτυπία» τον ανέδειξε «Πρόσωπο της χρονιάς» του 2005 και πρόσφερε στους αναγνώστες της, σε ξεχωριστό οκτασέλιδο, ολόκληρη την ομιλία του, στα ελληνικά και τ’ αγγλικά.

Η ίδια εφημερίδα τον είχε τιμήσει το 1997, όταν τον προσκάλεσε στο 10ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου – που ήταν και η πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα.

Ακολούθησε μια δεύτερη επίσκεψη το 2000, οπότε παρακολούθησε και δυο έργα του που παίζονταν: «Τέφρα και σκιά» στη «Νέα Σκηνή» του Λευτέρη Βογιατζή και «Νεκρή ζώνη» στο «Απλό Θέατρο» του Αντώνη Αντύπα.

Κι ας θυμίσω ότι ο άνθρωπος που πρωτογνώρισε στο ελληνικό κοινό τον Πίντερ είναι ο Κάρολος Κουν το 1964, με τον «Γυρισμό».

Εκτοτε έχουν παιχτεί τα περισσότερα από τα 30 και πλέον θεατρικά έργα που έγραψε.

«Εμεινα άφωνος, αλλά δεν θα πάψω να είμαι άφωνος όταν θα πάω στη Στοκχόλμη», δήλωσε μόλις του αναγγέλθηκε ότι πήρε το Νόμπελ. Και όντως.

Ιδού μερικά αποσπάσματα από εκείνη τη μνημειώδη ομιλία (σε μετάφραση των συναδέλφων Φωτεινής Μπάρκα και Ναταλί Χατζηαντωνίου), που είναι σαν να εκφωνήθηκε σήμερα.

Καταπέλτης κατά της πολιτικής εξουσίας που ψεύδεται:

Για να διατηρηθεί η πολιτική εξουσία είναι αναγκαίο οι πολίτες να παραμένουν στην αμάθεια, να αγνοούν την αλήθεια, ακόμα και της δικής τους ζωής. Ως εκ τούτου, ό,τι μας περιβάλλει είναι ένα απέραντο υφαντό από ψέματα από τα οποία τρεφόμαστε.

Πιο συγκεκριμένα:

Οπως ξέρετε, η εισβολή στο Ιράκ ήταν ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν διέθετε ένα εξαιρετικά ισχυρό οπλοστάσιο όπλων μαζικής καταστροφής, κάποια από τα οποία μπορούσαν να πυροδοτηθούν μέσα σε 45 λεπτά, προκαλώντας τον όλεθρο. Μας διαβεβαίωσαν ότι αυτή είναι η αλήθεια. Δεν ήταν […] Μας είπαν ότι το Ιράκ απειλεί την παγκόσμια ασφάλεια. Μας διαβεβαίωσαν ότι ήταν η αλήθεια. Δεν ήταν. Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική και έχει να κάνει με το πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους στον πλανήτη και πώς επιλέγουν να παίξουν αυτόν τον ρόλο.

 

Ληστές

Και πιο κάτω:

Η εισβολή στο Ιράκ ήταν μια ληστρική πράξη ενός αιματηρού τρομοκρατικού καθεστώτος που περιφρονεί κάθε έννοια διεθνούς δικαίου […] Μια πράξη που ενώ υποδυόταν την απελευθέρωση, αποσκοπούσε στην εδραίωση του στρατιωτικού και οικονομικού ελέγχου των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή, ως πηγή πρώτων υλών.

Το «κατηγορώ» του στρέφεται και σε άλλες περιφερείς ανά τον κόσμο δραστηριότητες των ΗΠΑ, ενώ δεν χαρίζεται στη συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας της χώρας του, ούτε στα όσα συνέβησαν στη Σοβιετική Ενωση και στην Ανατολική Ευρώπη μετά τον πόλεμο.

Εκτιμά όμως πως «τα εγκλήματα των ΗΠΑ την ίδια περίοδο έχουν μόνο επιδερμικά καταγραφεί, πόσο μάλλον τεκμηριωθεί, πόσο μάλλον κατανοηθεί, πόσο μάλλον έχουν αναγνωριστεί ως εγκλήματα».

Ωστόσο καταλήγει:

Πιστεύω ότι παρά τα τεράστια υπαρκτά εμπόδια, υψίστης σημασίας υποχρέωση, που αφορά όλους εμάς τους πολίτες, είναι να έχουμε ατρόμητη, απαρέγκλιτη, άγρια πνευματική αποφασιστικότητα να ορίσουμε την πραγματική αλήθεια της ζωής μας και της κοινωνίας μας. Είναι επιτακτική ανάγκη. Εάν μια τέτοια στάση δεν ενσωματωθεί στο πολιτικό μας όραμα, δεν έχουμε καμία ελπίδα να αποκαταστήσουμε ό,τι σχεδόν έχουμε χάσει: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ευχές…

Στο πλαίσιο

☞ Πλούσιο σε περιεχόμενο κι ογκώδες (460 σελίδες) το αφιέρωμα του περιοδικού «Οδός Πανός» στον Μάνο Χατζιδάκι, για τα 90 χρόνια από τη γέννησή του (και τα 21 από τον θάνατό του). Με εξαιρετικά κείμενα – και ποιο να αναφέρω… Στέκομαι στον επίλογο του επιμελητή του αφιερώματος Νίκου Γκροσδάνη, θαυμαστή και φίλου του συνθέτη, ο οποίος αναφέρει ότι διατηρεί αρχείο με δημοσιεύματα για τον Χατζιδάκι, που αποτελείται από 25 χειροποίητους τόμους 500 σελίδων ο καθένας! – «θέλοντας να σώσω το κάθε τι που αφορά τον Χατζιδάκι». Ευτυχώς που υπάρχουν οι ιδιώτες…

☞ «20ός - 21ος Αιώνας Το χρονικό μιας εποχής» του Βαγγέλη Σακκάτου (εκδ. Παπαζήση). Βιβλίο–μαρτυρία από τα χρόνια της Κατοχής, της Αντίστασης, του Εμφυλίου, της μετανάστευσης, για ένα καλύτερο σήμερα… αλλά: «Εχουν καταργηθεί όλες οι κατακτήσεις της ανθρωπότητας από καταβολής της. Βρισκόμαστε ήδη πιο πίσω κι απ’ το Μεσαίωνα, στην αρχαία δουλεία κι ακόμα παραπίσω!» γράφει στον πρόλογο ο συγγραφέας.

☞ «Απομεσήμερο με τον Στέλιο». Αυτοβιογραφική διήγηση του Στέλιου Καζαντζίδη στον Πάνο Υφαντή και τον Νίκο Τζανιδάκη. Πρόλογος Βάσω Καζαντζίδη (εκδ. Οδός Πανός). Βιβλίο–συμβολή στην πληρέστερη γνωριμία με τον καλλιτέχνη που τραγούδησε τους λαϊκούς καημούς.

☞ «Τα χρόνια της πείνας και τα παιδιά της Κατοχής. Ενας μικρός Γιάννης Αγιάννης αφηγείται». Ενα βιβλίο τού –και δημοσιογράφου– Νίκου Παρνασσά, μ’ έναν τίτλο –και τους υπότιτλους– που τα λένε όλα. Αυτά που λέγαμε ότι δεν θα ξαναπεράσουμε…

ΚΑΙ… Ακούς διεφθαρμένη χώρα η Ελλάδα…

ΠΗΓΗ:efsyn