Βατερλό για Φον ντερ Λάιεν ο εμβολιασμός – Σπασμωδικές αντιδράσεις από Κομισιόν

 Γράφει ο Βαγγέλης Σαρακινός

Την πόρτα για έναν νέο σκληρότερο γύρο παγκόσμιας διαμάχης σχετικά με το εμβόλιο για την Covid-19 άνοιξε η Κομισιόν, με την απόφασή της να λάβει δραστικά μέτρα για τον έλεγχο των εξαγωγών, στον απόηχο της διαμάχης της με την AstraZeneca. Η απόφαση αποσκοπεί προφανώς στο να αντισταθμίσει τα λάθη που έγιναν στις διαπραγματεύσεις με τις φαρμακευτικές εταιρείες, η επιλογή, ωστόσο, για περιορισμό των εξαγωγών εμβολίων στη Βόρεια Ιρλανδία, έβαλε σε κίνδυνο ακόμα και την συμφωνία για το Brexit.

Σε μια κατακόρυφη κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με την βρετανοσουηδική εταιρία AstraZeneca για την προμήθεια εμβολίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Παρασκευή, ότι θα ενεργοποιήσει το άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία. Πρόκειται για το άρθρο, το οποίο επιτρέπει τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και την ΕΕ να μπορούν να δράσουν  μονομερώς, εάν υπάρχει κάποια αρνητική επίπτωση από την συμφωνία, η οποία σημειωτέον υπογράφηκε μόλις πριν ένα μήνα.

Η Κομισιόν στήριξε αυτό το σχέδιο στην απόφασή της για τη δημιουργία ενός μηχανισμού, ο οποίος θα ελέγχει τις εξαγωγές των εμβολίων που παρασκευάζονται σε ευρωπαϊκό έδαφος και θα μπορεί να απαγορεύει εκείνες που χαρακτηρίζονται ή θεωρούνται «μη νόμιμες». Το κείμενο των Ευρωπαίων χαρακτήριζε όμως και τη Βόρεια Ιρλανδία ως «έδαφος εξαγωγής» σε ό,τι αφορά τα εμβόλια, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, καθώς είναι αντίθετο με το σχετικό Πρωτόκολλο που περιλαμβάνεται στη συμφωνία για το Brexit.

Οργή για την απόφαση της Κομισιόν 

Τελικά μετά τις έντονες αντιδράσεις του Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος επισήμανε στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν «τις δυνητικές επιπτώσεις των βημάτων που έλαβε σήμερα η ΕΕ», την αντίδραση της πρωθυπουργού της Βόρειας Ιρλανδίας,  Αρλίν Φόστερ, που μίλησε για «απίστευτη εχθρική πράξη» και των αντιδράσεων του Δουβλίνου η Κομισιόν απέσυρε το σχέδιο της να παρακάμψει μέρος του Πρωτοκόλλου για το Brexit.

Στο σχέδιο είχε αντιδράσει και ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, ο οποίος “έφτυσε αίμα” τρία ολόκληρα χρόνια για την αποφυγή ενός σκληρού συνόρου ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Ο Μπαρνιέ είχε εκφράσει, με το ξέσπασμα της κρίσης, την επιθυμία του οι Βρυξέλλες να κάνουν ένα βήμα πίσω και να επιδείξουν «πνεύμα συνεργασίας» με το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Κομισιόν ανακοίνωσε τελικά λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Παρασκευής ότι δεν θα ενεργοποιήσει τη “ρήτρα διασφάλισης” για μια κατ’ εξαίρεση παρέκκλιση από αυτό το Πρωτόκολλο για την Βόρεια Ιρλανδία, προειδοποίησε όμως ότι, αν μετακινηθούν προς τρίτες χώρες και έξω από το ευρωπαϊκό μπλοκ εμβόλια και δραστικές ουσίες, θα χρησιμοποιήσει «όλα τα μέσα που διαθέτει».

Πως φτάσαμε ως εδώ

Η απόφαση της Κομισιόν για τη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία θα πρέπει να σημειωθεί ότι παίρνει εμβόλια από το Ηνωμένο Βασίλειο, ήρθε στον απόηχο της διαμάχης με την AstraZeneca και μόλις λίγες ώρες αφότου είχαν συμβεί δύο γεγονότα. Πρώτον δημοσιοποιήθηκε το συμβόλαιο της βρετανοσουηδικής εταιρίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δεύτερον εγκρίθηκε από την ΕΕ το εμβόλιο της, χωρίς τον ηλικιακό περιορισμό για μη χρήση άνω των 65 ετών, που ήθελε η Γερμανία.

Την αποτελεσματικότητα του εμβολίου της AstraZeneca σε ηλικίες άνω των 65 αμφισβήτησε και ο Μακρόν, λίγες ώρες πριν αυτό πάρει την έγκριση της ΕΕ. Ο Γάλλος πρόεδρος επικαλέστηκε ότι υπάρχουν πολύ λίγα δεδομένα για αυτό, υποστηρίζοντας ότι είναι «σχεδόν αναποτελεσματικό για τα άτομα άνω των 65 ετών». Το γεγονός αυτό εξόργισε τους Βρετανούς, καθώς αρκετές χιλιάδες άτομα αυτής της ηλικίας έχουν ήδη εμβολιαστεί στη χώρα με το συγκεκριμένο εμβόλιο. Την ίδια ώρα πάντως η Γαλλία άνοιγε παράθυρο και για το ρωσικό και κινέζικο εμβόλιο, με δηλώσεις αξιωματούχων ότι αν είναι δοκιμασμένα δεν θα πρέπει να αποκλειστούν.

Σε ό,τι αφορά πάντως την Κομισιόν και προσωπικά την πρόεδρό της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε, μετά την έγκριση του εμβολίου, ότι περιμένει από την  AstraZeneca να παραδώσει τα 400 εκατομμύρια δόσεις που έχουν συμφωνηθεί. Η Επιτροπή και η βρετανοσουηδική εταιρία ήταν σε έντονη διαμάχη τις τελευταίες ημέρες για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις που ανακοίνωσε η δεύτερη, επικαλούμενη προβλήματα στο εργοστάσιο του Βελγίου.

Το επίμαχο συμβόλαιο

Σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν από το συμβόλαιο απορρέει συμβατική υποχρέωση για την AstraZeneca. Η εταιρία υποστηρίζει ωστόσο, ότι πρόκειται για συμφωνία “βέλτιστης προσπάθειας”. Το συμβόλαιο, το οποίο είχε υπογραφεί στις 27 Αυγούστου, δόθηκε τελικά στη δημοσιότητα, με τη συναίνεση και των δύο μερών και σε αυτό αναφέρεται ότι «η AstraZeneca δεσμεύθηκε να καταβάλει τις μέγιστες λογικές προσπάθειες για να δημιουργήσει δυνατότητες παραγωγής 300 εκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου». Υπάρχει βέβαια αναφορά και στην επιλογή της ΕΕ για την παραγγελία επιπλέον 100 εκατομμυρίων δόσεων.

Για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν η ρήτρα της «κάθε κατά το δυνατόν προσπάθειας» δεν ισχύει, γιατί το συμβόλαιο υπογράφηκε σε χρόνο που δεν ήταν βέβαιο ότι θα αναπτυσσόταν τελικά ένα εμβόλιο και επιμένει στις συμφωνημένες δόσεις, χωρίς καθυστέρηση για το πρώτο τρίμηνο. Η εταιρία επικαλείται, ωστόσο τη ζημιά στο εργοστάσιο του Βελγίου, προσθέτοντας ότι σε αυτό γίνεται η παραγωγή των εμβολίων για την ΕΕ.

Υποστηρίζει έτσι, ότι οι καθυστερήσεις θα αφορούν τις χώρες της Ένωσης, αφού έχει την υποχρέωση να προορίζει στους Βρετανούς την παραγωγή των εργοστασίων της στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό όμως δεν το δέχεται η Επιτροπή, η οποία ισχυρίζεται ότι το συμβόλαιο προβλέπει ότι η παραγωγή θα γίνει σε τέσσερα εργοστάσια, δύο στην ΕΕ και δύο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μόνο που αυτή η πρόβλεψη «δεν είναι αναγνώσιμη» στο κείμενο του συμβολαίου που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Για τους χειρισμούς της στο θέμα της προμήθειας και της διανομής των εμβολίων στη ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δέχεται έντονες επικρίσεις ακόμα και από τον γερμανικό Τύπο. Μάλιστα το γερμανικό περιοδικό Spiegel την αποκαλεί “Φάντασμα των Βρυξελλών», υποστηρίζοντας ότι γίνεται ολοένα και πιο σιωηλή. Υπογραμμίζει μάλιστα ότι «η υποτιθέμενη ιστορία επιτυχίας (το ευρωπαϊκό εμβολιαστικό πρόγραμμα) απειλεί να γίνει η μεγαλύτερη αποτυχία στην καριέρα της». 

από slpress