Ένα καταναγκαστικό μάθημα ιστορίας από τον Βλαντιμίρ Πούτιν

 

Γράφει ο Andrei Kolesnikov

Για να σηματοδοτηθεί η πρώτη μέρα της επιστροφής στα σχολεία την 1η Σεπτεμβρίου, οι Ρώσοι μαθητές έλαβαν ένα διαδικτυακό μάθημα από κανέναν άλλο παρά από τον πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Επέλεξε την ιστορία, η οποία τα τελευταία χρόνια ήρθε κοντά στην καρδιά του. Η ιδιαίτερη εστίασή του ήταν ένα θέμα για το οποίο μιλούσε με εμμονή για σχεδόν ένα χρόνο τώρα: το ξαναγράψιμο της ρωσικής ιστορίας, ιδίως αυτής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Ρώσοι στρατιώτες στη Μόσχα, τον Νοέμβριο του 2011. Denis Sinyakov / Reuters

----------------------------------------------------

Ο Πούτιν ασχολείται κυρίως με δύο ζητήματα. Το ένα είναι το Σύμφωνο Molotov-Ribbentrop μεταξύ του Τρίτου Ράιχ και της Σοβιετικής Ένωσης, το οποίο οι Δυτικοί ιστορικοί πιστεύουν εδώ και πολύ καιρό ότι «άνοιξε τον δρόμο για το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου» [1]. Ο Πούτιν υποστηρίζει ότι ο Στάλιν δεν είχε άλλη επιλογή από το να υπογράψει το σύμφωνο με την Γερμανία. Το άλλο είναι ο αποφασιστικός ρόλος που έπαιξε η Σοβιετική Ένωση στο να νικηθούν οι Ναζί, τον οποίο ο Πούτιν πιστεύει ότι άλλα έθνη δεν αναγνωρίζουν επαρκώς.

Εάν αυτές ήταν οι απόψεις ενός ιδιώτη, άλλοι θα μπορούσαν απλά να συμφωνήσουν ή να διαφωνήσουν μαζί τους. Αλλά όταν ένας αρχηγός κράτους τις προωθεί επανειλημμένα [2], γίνονται εθνικό ιδεολογικό δόγμα. Όσον αφορά τις Υπηρεσίες ασφαλείας ενός αυταρχικού κράτους, δεν αποτελούν τίποτα λιγότερο από μια πρόσκληση για δράση.

«Οι άνθρωποι που συνεργάζονται με τον εχθρό κατά την διάρκεια ενός πολέμου αποκαλούνται και πάντα και παντού αποκαλούνταν δοσίλογοι. Εκείνοι που συμφωνούν με αυτούς που ξαναγράφουν την ιστορία μπορούν εύκολα να ονομαστούν δοσίλογοι του σήμερα», δήλωσε ο Πούτιν [3] κατά την διάρκεια του δημόσιου μαθήματος την 1η Σεπτεμβρίου. Και σίγουρα, η Ερευνητική Επιτροπή της Ρωσίας, ένα ομοσπονδιακό όργανο με εκτεταμένες εξουσίες, δεν έχασε καθόλου χρόνο για να ιδρύσει ένα νέο τμήμα για την διερεύνηση εγκλημάτων που σχετίζονται με την αποκατάσταση του ναζισμού και την παραποίηση της ιστορίας. Το κυνήγι για ιστορικούς «δοσίλογους» ξεκίνησε.

ΟΙ ΕΚΔΙΚΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σύμφωνα με την ρωσική νομοθεσία, η αποκατάσταση του ναζισμού είναι έγκλημα. Αλλά ποια κριτήρια θα χρησιμοποιήσουν οι ερευνητικοί φορείς για να αξιολογήσουν το «ξαναγράψιμο της ιστορίας» και πώς θα τιμωρήσουν εκείνους που θεωρούνται ένοχοι για αυτό, παραμένει ασαφές. Ο Alexander Bastrykin [4], ο επικεφαλής της Ερευνητικής Επιτροπής και φίλος του Πούτιν από τις εποχές της Αγίας Πετρούπολης, έχει ορίσει τέτοιες παραβιάσεις ως «απόπειρες να τεθεί ίση ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου στους ναζί εγκληματίες και στις Συμμαχικές χώρες» όπως η Σοβιετική Ένωση.

Με το να ποινικοποιήσει ορισμένες ερμηνείες της ιστορίας, ο Πούτιν έχει λιγότερο ως στόχο την Δύση από όσο εγχώριες προσωπικότητες, οι οποίες, αντιμέτωπες με την απειλή της δίωξης, θα διστάσουν να ξεφύγουν από το επίσημο αφήγημα της προ του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου Σοβιετικής Ένωσης. Ομοίως, όταν η επιτροπή ξεκινά ποινικές έρευνες για γεγονότα στο εξωτερικό -όπως έκανε στην Τσεχική Δημοκρατία τον Απρίλιο, όταν οι δημοτικές Αρχές στην Πράγα αφαίρεσαν το μνημείο της πόλης για τον σοβιετικό ήρωα πολέμου στρατάρχη Ivan Konev- το πραγματικό ζήτημα είναι το μήνυμα προς τους απλούς Ρώσους. Κοιτάξτε πόσο λίγο αρέσουμε στην Δύση: βεβηλώνουν τη μνήμη της νίκης μας και των ηρώων μας.

Με το να δημιουργήσει ένα νέο τμήμα για να εκδικηθεί για την ιστορία με αυτόν τον τρόπο, το Κρεμλίνο διακινδυνεύει να ποινικοποιήσει το έργο των επαγγελματιών ιστορικών. Υπήρχαν ήδη περιστατικά που σκιάζουν προς αυτή την κατεύθυνση: το 2018, το Υπουργείο Δικαιοσύνης χαρακτήρισε ως εξτρεμιστικό ένα άρθρο του ιστορικού Kirill Alexandrov σχετικά με τον Ουκρανό εθνικιστή ηγέτη Stepan Bandera, παρά το γεγονός ότι το άρθρο δεν έκανε καμία προσπάθεια να δικαιολογήσει τις ενέργειες του Bandera κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Αλεξαντρόφ επρόκειτο να λάβει διδακτορικό δίπλωμα το 2017, αλλά το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών το σταμάτησε για πολιτικούς λόγους: είχε γράψει την διατριβή του για στρατιώτες που εντάχθηκαν σε μια δοσίλογη μονάδα κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Όλα όσα έχουν να κάνουν με τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, όπως αναφέρονται οι Ρώσοι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα για την ρωσική ηγεσία. Η μνήμη της νίκης σε αυτόν τον πόλεμο είναι ένας από τους λίγους δεσμούς που απομένουν για να συγκρατήσουν το ρωσικό έθνος [5] και να νομιμοποιήσουν το καθεστώς του Πούτιν ως κληρονόμο των μεγάλων θριαμβευτικών προγόνων. Ο Πούτιν έχει φτάσει στο σημείο να ενσωματώσει τον αγώνα του ενάντια στην παραποίηση της ιστορίας στο σύνταγμα με το να εγκρίνει σχετικές τροποποιήσεις το καλοκαίρι (παράλληλα με την πιο γνωστή κίνησή του να ξαναγυρίσει το ρολόι σχετικά με τις προεδρικές θητείες, επιτρέποντας στον εαυτό του να παραμείνει στην εξουσία μετά το 2024) .

από foreignaffairs