Το διπλό σοκ στην αγορά της ενέργειας

Γράφει ο Δασκαλάκης Εμμανουήλ*

Στην παγκόσμια οικονομία η κατάσταση παραμένει ρευστή και οι προβλέψεις για το 2020 δυσοίωνες λόγω της εμφάνισής του κορονοϊού, αρχικά στην Κίνα από το Δεκέμβριο του 2019 και στη συνέχεια σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Όσον αφορά το πετρέλαιο η τιμή έχει φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 17 ετών ενώ μετά το 2009 θα είναι η πρώτη χρονιά που η ζήτηση του πετρελαίου θα μειωθεί.

Αυτό οφείλεται κυρίως στην Κίνα που αποτελεί τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στον κόσμο και πέρυσι αντιπροσώπευε το 80% της αύξησης ζήτησης πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη μηνιαία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για το μήνα Μάρτιο, αρχικά είχε προβλεφθεί η ζήτηση να μειωθεί κατά 1,1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα (bpd) και αυτό με γνώμονα πώς η κατάσταση στην αγορά θα είχε επανέλθει στο τέλος του έτους καθώς η μείωση το πρώτο τρίμηνο του 2020 προβλέφθηκε στα 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (bpd). Στη διάρκεια του Μαρτίου όμως, τα μέτρα έγιναν σκληρότερα, οι μεταφορές περιορίστηκαν και ανεστάλησαν βιομηχανικές και εμπορικές δραστηριότητες.

Εταιρείες κολοσσοί όπως η Royal Dutch Shell ανακοίνωσε πως μειώνει τις δραστηριότητές της κατά 20% (περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια) ενώ Total και Enquior προχώρησαν σε παρόμοιες δράσεις. Η Exxonmobil ανακοίνωσε πως μειώνει την παραγωγή στο διυλιστήριο του Baton Rouge, το δεύτερο μεγαλύτερο στην Αμερική, καθώς η χαμηλή ζήτηση έχει γεμίσει τις αποθήκες της με αδιάθετο πετρέλαιο. Αναμένεται να κάνουν το ίδιο και άλλες αμερικανικές εταιρείες όπου το κόστος παραγωγής τους είναι υψηλό και η τωρινή τιμή του βαρελιού επ’ ουδενί δεν το καλύπτει.

Στην ίδια κατεύθυνση είναι και οι ανερχόμενες – μικρότερες εταιρείες που αναθεωρούν τα επενδυτικά τους σχέδια. Τέλος η εταιρεία αναλύσεων JBC Energy σε ανακοίνωση της λέει: «Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η παραγωγή θα σταματήσει έγκαιρα ώστε να μη σταματήσει την ικανότητά μας να αποθηκεύουμε πετρέλαιο», ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο οι τιμές του Brent να φτάσουν σύντομα στα 10 δολάρια ανά βαρέλι, όπως ήταν το 1986 ή το 1998. Η ζήτηση σύμφωνα με στοιχεία της Goldman Sachs αναμένεται να είναι μειωμένη κατά 10,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα με προοπτική μείωσης 18,7 εκ. βαρέλια.

Διπλό σοκ - 80 εκατ. βαρέλια την ημέρα

O Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, δια στόματος του εκτελεστικού του διευθυντή τονίζει πως το σοκ στην πετρελαϊκή αγορά είναι διπλό καθώς ναι μεν η παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά έχει ζήσει στο παρελθόν καταστάσεις υπερπροσφοράς και μειωμένης ζήτησης αλλά πρώτη φορά και τα δύο μαζί. Αυτή η κατάσταση εκτός από πρωτόγνωρη είναι και ανώμαλη καθώς είναι ενάντια στον κανόνα της αγοράς που λέει πως η χαμηλή τιμή του πετρελαίου οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης του.

Η τιμή του βαρελιού έχει μειωθεί κατά 60% περίπου, δηλαδή από σχεδόν 50 δολάρια κατέληξε σε 20 δολάρια.Ο κυριότερος λόγος που έπληξε την αγορά πετρελαίου είναι η απαγόρευση των μεταφορών όπου περίπου το 60-70% του πετρελαίου και των προϊόντων του χρησιμοποιούνταν σε αυτόν τον τομέα.

Επίσης ο περιορισμός αυτός του εμπορίου που ισχύει και για το διεθνές εμπόριο, έπληξε και τη φάση της διαμετακόμισης (midstream) καθώς τα 2/3 του παραγόμενου πετρελαίου παγκοσμίως εξάγονταν και η δραματική μείωση των εξαγωγών αυτών ήταν αναπόφευκτη. Ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, Fatih Birol, στο Ατλαντικό Συμβούλιο της Ουάσιγκτον δεν απέρριψε το ενδεχόμενο η ζήτηση του πετρελαίου να φτάσει ακόμη και τα 80 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από 100 που ήταν στην αρχή του έτους.

Αδυναμία συμφωνίας ΟΠΕΚ-Ρωσίας

Σε ανακοίνωση του ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός ενέργειας Sokorin, είπε πως η επιδημία του κορονοϊού θα πλήξει την παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου μειώνοντας την από 15 έως 20 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε η αδυναμία συμφωνίας μεταξύ ΟΠΕΚ και Ρωσίας όπου δεν επετεύχθη τελικώς η μείωση της παραγωγής πετρελαίου που συζητήθηκε. Ο F. Birol επιρρίπτει ευθύνες στη Ρωσία πως δεν επεδίωξε τη συμφωνία προκειμένου να μειωθούν οι τιμές και με αυτόν τον τρόπο να εξαλειφθεί η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου.

Έτσι θα έπλητταν τα αμερικανικά συμφέροντα αφού οι ΗΠΑ διαθέτουν τα κοιτάσματα και την τεχνολογία να το αντλήσουν, κάνοντας το οικονομικά μη εκμεταλλεύσιμο. Εν μέσω τέτοιας αβεβαιότητας ο ηγέτης του ΟΠΕΚ, η Σαουδική Αραβία, αναζητά αγοραστές για το πετρέλαιο της, με την Αμερική να την πιέζει σε αυτήν την κατεύθυνση και να τελειώσει ο διπλωματικός πόλεμος με τη Ρωσία.

Η Σαουδική Αραβία έχει ένα σημαίνοντα ρόλο αυτή τη στιγμή και τη δυνατότητα καθησυχασμού της αγοράς καθώς είναι ο παραγωγός με το χαμηλότερο κόστος παραγωγής στον κόσμο που σημαίνει ότι όλοι οι ανταγωνιστές εξαρτώνται σε κάποιο βαθμό από τις ενέργειες της Σαουδικής Αραβίας για το μερίδιό τους στην παγκόσμια παραγωγή. Η τόσο χαμηλή τιμή δε συμφέρει ούτε την ίδια αφού το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της είναι από το πετρέλαιο και η οικονομία της αναμένεται να δοκιμαστεί.