Κορωνοϊός: Η ΕΕ στην εντατική

Γράφει ο  Πέτρος Παπακωνσταντίνου

Αδιέξοδο στην τηλεδιάσκεψη. Το ρήγμα του 2008 γίνεται άβυσσος. Γερμανία κατά ευρωομόλογων, βέτο από Ιταλία- Ισπανία.

Αποκαρδιωτικό για όσους περίμεναν μια στοιχειώδη εκδήλωση ευρωπαϊκής αλληλεγγύης ήταν το πλήρες αδιέξοδο στη χθεσινή, μέσω τηλεδιάσκεψης, σύνοδο κορυφής των 27 για την αντιμετώπιση της υγειονομικής και οικονομική κρίσης λόγω κορωνοϊού.

Το ρήγμα του 2008 ανάμεσα στον γερμανικό Βορρά και τον Μεσογειακό Νότο επανήλθε στο προσκήνιο, έχοντας πάρει διαστάσεις αβύσσου. Η Γερμανία και οι λοιποί συνήθεις ύποπτοι (Ολλανδία, Φινλανδία) απέρριψαν κατηγορηματικά την αξίωση των εννέα (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Βέλγιο, Σλοβενία, Λουξεμβούργο) για έκδοση ευρωομόλογου ώστε να μειωθεί το δανειακό βάρος των πιο ευάλωτων χωρών.

Η Άνγκελα Μέρκελ κατέστησε σαφές με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να συζητήσει είναι έκτακτη βοήθεια μέσω του ESM. Αυτό σημαίνει ότι η όποια «βοήθεια» θα έχει τη μορφή των πολύ γνωστών μας «προγραμμάτων διάσωσης», δηλαδή θα συνοδεύεται με νέα, επαχθέστατα Μνημόνια, στις χώρες που ήδη έχουν πληγεί βαρύτατα από την προηγούμενη κρίση.

Φυσικά τα ευρωομόλογα δεν θα αποτελούσαν δραστική λύση στα πελώρια προβλήματα που ορθώνει μπροστά στις ευρωπαϊκές οικονομίες η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του Covid- 19. Τυπώνοντας μαζικά χρήμα δεν παράγεις πλούτο. Τα προβλήματα θα τα βρεις ξανά μπροστά σου, καθώς το ευρώ θα κινδυνέψει να κλονιστεί βαρύτατα στις διεθνείς αγορές. Χωρίς ριζοσπαστικές λύσεις για το κούρεμα των κρατικών χρεών, την εθνικοποίηση των τραπεζών (που θα μπουν ξανά σε κρίση όπως πάνε τα πράγματα) και την έξοδο από τον ζουρλομανδύα του Συμφώνου Σταθερότητας, η ευρωζώνη είναι καταδικασμένη.

Ωστόσο, τα ευρωομόλογα θα μπορούσαν να βοηθήσουν ως μέτρο έκτακτης ανάγκης, μειώνοντας το κόστος δανεισμού των πιο ευάλωτων χωρών, που βρίσκονται σε κατάσταση απόγνωσης. Το αντίτιμο θα ήταν να ανέβει κάπως το κόστος δανεισμού της Γερμανίας και των συμμάχων της, που θρέφονται από τις σάρκες των πιο αδύναμων εταίρων τους, δανειζόμενες ουσιαστικά με αρνητικά επιτόκια. 

Όμως η Μέρκελ, ο Ρούτε και η λοιπή κομπανία επιμένουν, τη στιγμή που η Ιταλία και η Ισπανία ζουν τραγικές στιγμές, να δανείζονται και, αντί να πληρώνουν τόκο, να τους καταβάλουμε εμείς φόρο υποτέλειας για τα ωραία τους τα ομόλογα- γιατί περί αυτού ουσιαστικά πρόκειται.

Μπροστά σε αυτή την εξοργιστική, από όλες τις απόψεις, κατάσταση, οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και της Ισπανίας Τζουζέπε Κόντε και Πέδρο Σάντσεθ, αρνήθηκαν να υπογράψουν το κοινό ανακοινωθέν και έθεσαν τελεσίγραφο στη Μέρκελ και τους συμμάχους της, απαιτώντας επανατοποθέτηση εντός δέκα ημερών. «Αν νομίζετε ότι μας βοηθάτε με τους υπάρχοντες μηχανισμούς προστασίας (ESM), τότε αφήστε το, θα συνεχίσουμε μόνοι μας. Δεν σας χρειαζόμαστε», είπε χαρακτηριστικά ο Κόντε και όλοι κατάλαβαν τι εννοούσε.

Η πορεία των πραγμάτων εγγράφει στην ημερήσια διάταξη το πραγματικό ενδεχόμενο διάσπασης της ευρωζώνης ανάμεσα στο «ευρώ του μάρκου» και το «ευρώ του φράγκου». Το ερώτημα του ενός δισεκατομμυρίου είναι τι στάση θα ακολουθήσει η Γαλλία, η οποία παραδοσιακά λειτουργούσε ως η γέφυρα ανάμεσα στο Μεσογειακό Νότο και τον προτεσταντικό Βορρά. Ο Μακρόν υπέγραψε την έκκληση των εννέα, αλλά στη χθεσινή σύσκεψη άφησε τον Κόντε και τον Σάντσεθ να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Η Γαλλία δεν μπορεί να έχει ηγετικό ρόλο στην ΕΕ χωρίς το (ολοένα και περισσότερο φαντασιακό) γαλλογερμανικό ζεύγος, αλλά και είναι καταδικασμένη να υποβαθμιστεί σε ελάσσονα εταίρο της Γερμανίας χωρίς τη συμμαχία της με τις μεσογειακές χώρες και το Βέλγιο.

Επί του παρόντος, οι μόνες ανάσες που ήρθε να προσφέρει η ΕΕ ήταν η μαζική αγορά ομολόγων (750 δισ) από την ΕΚΤ, που διοχετεύει ρευστότητα στην αγορά (κυρίως στις τράπεζες) και η προσωρινή αποδέσμευση από τους Δρακόντειους όρους του Συμφώνου Σταθερότητας για το έλλειμμα και το χρέος, κάτι που ούτως ή άλλως είχε ήδη συντελεστεί από τα κράτη- μέλη. Ακόμη και η Γερμανία ακύρωσε τη συνταγματική ρύθμιση για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς για να στηρίξει το εθνικό σύστημα υγείας και την οικονομία της.

Σημειωτέον ότι το γερμανικό πακέτο οικονομικής στήριξης, που ψήφισε το κοινοβούλιο της χώρας, φτάνει το τεράστιο ποσό των 756 δισ, δηλαδή το 22% του γερμανικού ΑΕΠ, ενώ τα αναιμικά μέτρα της κυβέρνησης Μητσοτάκη μόλις αγγίζουν τα δύο δισ, δηλαδή το 1,1% του ελληνικού ΑΕΠ. Κι αυτό σε μια χώρα με ένα σύστημα Υγείας πολύ πιο αδύναμο από το γερμανικό και με μια οικονομία που στέναζε ακόμη από τον βαθύ ακρωτηριασμό των Μνημονίων, ακόμη και στην προ κορωνοϊού εποχή.

Όλα δείχνουν ότι η ΕΕ έχει μπει στην πιο σκοτεινή της περίοδο. Το ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο για την έξοδο από τη φοβερή αυτή κρίση, σε επίπεδο κρατών και κοινωνικών τάξεων, είναι το κεντρικό, σεισμογενές ρήγμα για τη νέα, εξαιρετικά αβέβαιη εποχή που ανοίγεται μπροστά μας.

από ppapacon