Προβλέποντας την Ιστορία: Το μέλλον του Τουρισμού, της Βραχυχρόνιας Μίσθωσης και της Φιλοξενίας

Γράφει η Δώρα Παυλίδου

Όπως όλοι όσοι σχετίζονται με τον τομέα του Τουρισμού αυτή τη στιγμή παγκοσμίως αλλά και ειδικότερα στην Ελλάδα (20% είναι η έμμεση και άμεση συνεισφορά αυτού του τομέα στο ΑΕΠ της χώρας), αναζητούμε την ημερομηνία επανεκκίνησης. Αν και ανακοινώθηκε ότι μέχρι το τέλος του καλοκαιριού το φάρμακο θα κυκλοφορήσει, η ημερομηνία επανεκκίνησης του τουρισμού δεν υπάρχει.

Αν συνεχιστεί για αρκετούς μήνες η πανδημία, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Τουρισμού, παγκοσμίως θα χαθούν 75 εκ δουλειές και 2,1 τρισ δολάρια τζίρου.

Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που θα ορίσουν την επόμενη μέρα; Θα προσπαθήσουμε να μην αναλωθούμε σε τετριμμένα αναγνώσματα αλλά να… προσγειωθούμε κυριολεκτικά στο μέλλον και να παρακολουθήσουμε το πανόραμα που αναπτύσσεται μπροστά στα μάτια μας με τις εξελίξεις να διαμορφώνουν το παζλ. Και αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, κάπως έτσι θα διαμορφωθεί το μέλλον το οποίο πρέπει επιτέλους να αρχίσει να σχεδιάζεται.

Πότε θα ξεκινήσουμε να ταξιδεύουμε και πάλι;

Η ημερομηνία επανεκκίνησης δεν είναι μία συγκεκριμένη μέρα, δεν θα βγούμε στους δρόμους και θα αρχίσουμε να τρέχουμε και να κάνουμε check-in και κρουαζιέρες. Το ξεκίνημα θα γίνει αργά και βασανιστικά αλλά και οι απώλειες θα κάνουν πολύ καιρό να αποκατασταθούν πλήρως. Πιθανώς τον Ιούνιο θα ξεκινήσουν δειλά δειλά οι Έλληνες να ταξιδεύουν, κάτοικοι χωρών που διαχειρίστηκαν καλά το θέμα “Covid19” και άλλες παρακείμενες, της Ελλάδας, χώρες ίσως και η Μεγάλη Βρετανία ενώ ο Σεπτέμβριος φαίνεται πως είναι κατά πολλούς ο μήνας που θα γίνει ένα πιθανά, καλό ξεκίνημα με πιθανή επέκταση της σεζόν έως τον Νοέμβριο. Άρα για φέτος μιλάμε για 3 μήνες σεζόν, σε Αθήνα και άλλους ελληνικούς προορισμούς. Όμως, ο χρονικός ορίζοντας της ανάκαμψης του Τουρισμού είναι δύσκολο να ορισθεί καθώς πρόκειται ουσιαστικά για έναν αλγόριθμο: επίδοση χωρών ενδιαφέροντος στους πίνακες παρακολούθησης του ιού, Μεταφορές, Υποδομές κτλ. Θα τα δούμε και πιο κάτω αναλυτικότερα.

Ποιος θα επιβιώσει

Τα μικρά και ευέλικτα εταιρικά σχήματα θα μπορέσουν ίσως να επιβιώσουν ενώ τα μεγάλα ίσως κληθούν να προβούν σε συνεργασίες ή/και να καταρρεύσουν με θόρυβο. Άλλες εταιρείες προκειμένου να επιπλεύσουν θα προβούν σε αβυσσαλέες εκπτώσεις και προσφορές που ίσως δεν θα είναι πάντα καλό να τις εκμεταλλευτείτε καθώς είναι πολύ πιθανό να βρεθείτε να κλαίτε τα χρήματά σας τελικά. Καλό είναι ο ταξιδιώτης να κάνει καλό έλεγχο στην εταιρεία που σκοπεύει να «επενδύσει» τα χρήματα και τις διακοπές του. Πάντως η επιλογή να πάρει ο ταξιδιώτης ένα κουπόνι αντί των χρημάτων του είναι θεμιτό και στο δρόμο της αλληλεγγύης προς τους εργαζόμενους στο χώρο του Τουρισμού.

Ίσως το μυστικό να είναι εκείνη 

η παράγραφος που περιλαμβάνεται 

στα περισσότερα business plans 

που έρχονται από το Ισραήλ:

“Τι γίνεται σε περίπτωση που 

1. Πεθάνει ο CEO 

2. Ερθει φυσική καταστροφή 

3. Ξεσπάσει πόλεμος”

Κρουαζιέρα; Δύσκολη η κατάσταση

Θα κάνει καιρό να επανέλθει στη μορφή που ξέραμε καθώς η ίδια η φύση της δραστηριότητας την καθιστά «ευάλωτο ασθενή» τουλάχιστον για το 2020 ενώ διαφαινόταν μία ανοδική τάση για φέτος κάτι που οδήγησε σε ιδιαίτερα υψηλές επενδύσεις στην αγορά. Οι ελαφρύνσεις και τα πακέτα βοήθειας στις περισσότερες περιπτώσεις δεν καλύπτουν τίποτα καθώς τα περισσότερα κρουαζιερόπλοια ταξιδεύουν κάτω από διεθνείς σημαίες. Η κρουαζιέρα θα γίνει πολύ πιο οικονομική και ίσως χρειαστεί να διαφοροποιήσει κάποια στοιχεία της προκειμένου να προσελκύσει και νέα κοινά.

Περιορισμός κερδών στις αεροπορικές εταιρείες, αύξηση κόστους εισιτηρίων

Όσο έπεφταν οι τιμές των εισιτηρίων στα αεροπλάνα, τόσο ελαττωνόταν η απόσταση από θέση σε θέση και αυξάνονταν οι πιθανότητες να αναπτύξει ο επιβάτης θρόμβωση στα κάτω μέλη λόγω ακινησίας. Πλέον, αραιώνουν οι επιβάτες (οι έρευνες δείχνουν ότι ούτε τα 2 μέτρα απόστασης δεν είναι αρκετά στην περίπτωση που ο ένας από τους δύο είναι φορέας του ιού), μειώνεται ο αριθμός τους κάτι που θα οδηγήσει σε άνοδο την τιμή του εισιτηρίου. Αρα ή θα κάνει αρκετό καιρό να δημοκρατικοποιηθεί και πάλι η διαδικασία του ταξιδιού και θα είναι για τους λίγο(τερο)υς που είναι λίγο πιο άνετοι οικονομικά ή οι αεροπορικές εταιρείες για να συνεχίσουν να υπάρχουν, θα ρίξουν τις τιμές περικόπτοντας κόστη από παντού.

Περιορισμός και του υπερ… τουρισμού

-Διπλοκρατήσεις στο ξενοδοχείο; Άπιαστο όνειρο. Πολλά ξενοδοχεία ήδη συζητούν να

Α. μην ανοίξουν,

Β. να ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους αλλά να μην λειτουργήσουν το εστιατόριο ή το μπαρ αλλά και να…

Γ. αραιοκατοικήσουν το ξενοδοχείο, δηλαδή να αφήνουν ένα δωμάτιο ενδιάμεσα κενό.

-Οverbooking στο αεροπλάνο; Για αρκετό διάστημα δεν θα είναι εφικτό, αφού ενδιάμεσα θα πρέπει να μένουν αρκετές θέσεις κενές

-Πατείς με, πατώ σε στην παραλία; Τέλος. Πιο αραιές και οι ομπρέλες.

Φέτος λοιπόν, ο επιχειρηματίας θα πρέπει να θυσιάσει το υπερκέρδος του στο βωμό της ασφάλειας, της υγείας, της καλής φήμης της χώρας, του brand του. Και πιστεύω ότι τον εξαιρετικά υπεύθυνο χειρισμό της πανδημίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα τον εξαργυρώσουμε το 2021. Από την άλλη, ο κ. Wayne Smith, πρόεδρος του τμήματος Διαχείρισης Φιλοξενίας και Τουρισμού στο Κολλέγιο του Τσάρλστον αναφέρει στο Forbes ότι ίσως η καλύτερη στρατηγική φέτος δεν προτάσσει φθηνότερες τιμές αλλά μέγιστο value.

Ποιο θα είναι το προφίλ του ταξιδιώτη από το 2020 και μετά;

Κρατιέται πολύ καλά οικονομικά, εξοπλίζεται με το νέο «διαβατήριο υγείας» ή ακόμη και με τις νέες συσκευές ιχνηλασιμότητας επαφών ενώ είναι διαθέσιμος για ελέγχους σχεδόν πάντα. Θα ταξιδεύει σε μικρά group από 2 άτομα έως 4 το πολύ. Απαραίτητο αξεσουάρ του νέου τύπου ταξιδιώτη είναι και μία χειρολαβή που θα τον βοηθά να διαδρά με το περιβάλλον (άνοιγμα πορτών, πάτημα κουμπιών, ταξίδι με το μετρό) χωρίς να έρχεται σε επαφή με πιθανή εστία μικροβίων.

Θα εκτιμά τις ιδιαίτερες εμπειρίες ζωής (προσωποποιημένες στο έπακρο) και πλέον δεν θα επιλέγει πολυσύχναστα σημεία του κέντρου αλλά ταυτόχρονα θα επιδιώκει να κάνει διακοπές σε μέρη που διαθέτουν εύκολη πρόσβαση σε ένα εκσυγχρονισμένο Σύστημα Υγείας στο οποίο θα προστρέξει αν τύχει να προσβληθεί από τον ιό. Κινείται σε μικρές έως μεσαίες ηλικίες κάτι που αυτομάτως σημαίνει ότι το budget του μειώνεται πολύ ενώ δεν προτιμά στα αρχικά στάδια τον Τουρισμό Ευζωίας καθώς αυτός απευθύνεται σε ηλικίες άνω των 50. Τo slow tourism κίνημα θα συναντήσει μία ιδιαίτερη άνοδο αμέσως μετά την παρατεταμένη περίοδο καραντίνας.

H Αθήνα δεν θα σταματήσει να είναι πόλος έλξης βέβαια, μα νέες πόλεις και χωριά θα βρεθούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ο ταξιδιώτης θα επιλέγει να κάνει κρατήσεις με δωρεάν ακύρωση από 7 μέρες έως και 24 ώρες πριν την άφιξη. Οι Αμερικανοί (που αποτελούν τις δυνατότερες οικονομικά ομάδες) δεν γνωρίζουμε σε πόσο χρονικό διάστημα θα επανακάμψουν και πόσο σκληρά θα χτυπηθούν τόσο οι ίδιοι όσο και η οικονομία τους από τον ιό.

Μέσα σε όλο το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί, πολύ πιθανό οι διακοπές να περικοπούν και αυτές και αντί για ατελείωτα 14ήμερα, οι ταξιδιώτες να απολαμβάνουν αρκετά, «πιο γεμάτα» 4ήμερα μέσα στη χρονιά. Θα αισθάνονται δε, ιδιαίτερα ασφαλείς να ταξιδεύουν με το δικό τους όχημα, τουλάχιστον το πρώτο διάστημα.

Σημείωση ειδικά για τον πρώτο χρόνο: Προκειμένου να πειστεί ο ταξιδιώτης να συνεχίσει να ταξιδεύει (η ίδια αβεβαιότητα επικρατεί για το διάστημα τόσο του Ιουνίου όσο και του Δεκεμβρίου) ίσως χρειαστεί γραπτή διαβεβαίωση ότι αν χρειαστεί θα επιστραφεί το συνολικό ποσό. Επίσης, καλό θα ήταν να παρατίθεται γραπτώς η ακριβής κατάσταση με τον ιό στην περιοχή ώστε ο επισκέπτης να γνωρίζει την πραγματικότητα.

Η μορφή των αεροδρομίων 

Οι χώροι του αεροδρομίου ΔΕΝ θα είναι χώροι προστασίας προσωπικών δεδομένων υγειονομικού χαρακτήρα και θα πρέπει να επανασχεδιαστούν για να μπορούν να διενεργούν μαζικά τεστ και υγειονομικούς ελέγχους. Ομως τα εμπόδια είναι πολλά σε αυτή την κατεύθυνση και οι κυβερνήσεις πρέπει να αποφασίσουν που γέρνει η ζυγαριά: στη μαζική επιτήρηση ή στους μαζικούς ελέγχους; Και ποιος θα πάρει τη δύσκολη (πολιτικά) απόφαση να νομοθετήσει;

Επανασχεδιασμού χρήζουν οι χώροι εστίασης και αγορών ειδών αναμνηστικού χαρακτήρα, αναμονής επιβατών αλλά και όλου του συστήματος διαχείρισης βαλίτσας καθώς πρόκειται για ένα σύστημα στο οποίο, για αρκετές δεκαετίες δεν έχει γίνει κανενός είδους disruption.

Ταξί και μεταφορικό έργο

Θέμα κόστους και πάλι: Ένα μεγάλο έσοδο των περίπου 14.000 ταξί που κυκλοφορούν (μόνο στην Αθήνα) είναι οι διαδρομές μεταφοράς τουριστών από και προς αεροδρόμια και λιμάνια. Για να δούμε τι συνέβαινε μέχρι τώρα για μία οικογένεια τεσσάρων ατόμων στην Αθήνα για παράδειγμα: Μπορούσαν να επιλέξουν να πάρουν το μετρό από το αεροδρόμιο το οποίο κοστίζει συνολικά 40 ευρώ ή ένα ταξί στα 38 ευρώ. Πλέον, καθώς θα επιτρέπεται μόνο ένας επιβάτης ανά ταξί το κόστος είναι ιδιαίτερα απαγορευτικό καθώς οι 4 κούρσες θα φτάνουν στα 152 ευρώ!

Στα δε βαν, μία ενδεικτική τιμή κόστους για την ίδια διαδρομή είναι 75 ευρώ και στο κάθε βαν μπορούν να επιβιβαστούν έως 2 άτομα. Έτσι, για λόγους κόστους θα επιλέγεται το λίγο πιο «επικίνδυνο» μετρό. Ίσως, θα ήταν θεμιτό να αυξηθούν κατά πολύ οι διαδρομές των ΜΜΜ και να ξεκινήσει η αυστηροποίηση των ελέγχων για το πόσοι και ποιοι μπαίνουν στα βαγόνια. Αυτό θα αποθαρρύνει και τις σπείρες που κατακλέβουν καθημερινά τους τουρίστες και βάζουν το λιθαράκι τους για να καταστρέψουν τις διακοπές τους. Ναι και ένα καλό που μπορεί να προκύψει από όλο αυτό…

Εφαρμογές που θα μπουν στις ζωές μας

Στο 1ο επεισόδιο της 3ης σεζόν της σειράς “Black Mirror” (Netflix) οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από το social score τους το οποίο διαμορφώνεται συνεχώς με κάθε νέα διάδραση με άλλους ανθρώπους γύρω τους: Προβλέπουμε ότι θα δημιουργηθεί αντίστοιχη εφαρμογή στην οποία θα καταγράφονται οικειοθελώς και συνεχώς τα βιομετρικά χαρακτηριστικά και (στην περίπτωση που θα έχει βρεθεί το εμβόλιο) θα καλείται ο ασθενής να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες. Φανταστικό;

Startups που θα δημιουργηθούν θα βρουν ευκαιρία να διεισδύσουν στον ευρύτερο χώρο του Τουρισμού και θα έχουν να κάνουν, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο με την αναμονή στην ουρά και θα μπορούν να βρουν εφαρμογή τόσο στο κομμάτι της προτεραιοτητοποίησης όσο και της δημιουργικής απασχόλησης δηλαδή για όσο διάστημα περιμένεις να εξυπηρετηθείς ή να περιπλανηθείς στο αξιοθέατο της επιλογής σου (θα προτιμηθούν ιδιαίτερα οι ανοιχτοί χώροι και όχι τα μικρά μουσεία). Ιδιαίτερη άνθηση θα γνωρίσουν οι fintech touch-free εφαρμογές.

Ξενοδοχεία, διαμερίσματα ή hostels;

Δεν μπορώ να δώσω δυστυχώς συγκεκριμένη απάντηση εδώ. Με πρώτη ανάγνωση:

-Τα hostels δεν θα έχουν καλή επίδοση τη φετινή χρονιά λόγω της φυσιολογίας τους και μόνο (πολλοί κοινόχρηστοι χώροι). Οπως είδαμε θα ταξιδεύουν κυρίως μικρότερες ηλικίες που διαθέτουν όμως μικρότερο budget άρα τι θα επιλέξουν; Χαμηλό κόστος ή ασφάλεια;

-Τα ξενοδοχεία έχουν τις διαδικασίες και την υποδομή για σίγουρα πιο επαγγελματική φιλοξενία. Σε κάθε περίπτωση όμως θα χρειαστεί να παραμετροποιήσουν τους τρόπους check-in, σερβιρίσματος γευμάτων ή λειτουργίας μπουφέ αλλά και των γενικών κανόνων καθαρισμού και απολύμανσης. Αλλαγές ίσως χρειαστεί να γίνουν ώστε να μπορεί ο ταξιδιώτης αλλά και ο εργαζόμενος να ανοίγει τις πόρτες με τον αγκώνα ή το πόδι.

-Τα διαμερίσματα και τα υπόλοιπα καταλύματα βραχυχρόνιας διαμονής όπως βίλες, μονοκατοικίες κ.α. θα υποδεχθούν τις οικογένειες που επιθυμούν να απομονωθούν και να μην έρθουν σε μεγάλη επαφή τόσο με άλλους ταξιδιώτες αλλά και με το προσωπικό του ξεονοδοχείου ή και με κοινόχρηστους χώρους όπως reception, σαλόνι, αίθουσα πρωινού κτλ.

Tι αλλάζει σε add on services και παροχές

Οι «ανέπαφες συναλλαγές» του ταξιδιώτη με το προσωπικό του ξενοδοχείου δεν θα αποτελούν πολυτέλεια μα ανάγκη. Ετσι, λοιπόν, όσο πέφτουν οι τιμές των ρομπότ θα ανεβαίνει και η διάθεση των ξενοδοχείων να υιοθετήσουν αυτόν τον τρόπο εξυπηρέτησης. Σε όλους τους τομείς εξυπηρέτησης ακόμη και σε εκείνον της καθαριότητας.

Η γυναίκα του Καίσαρα…

Η καθαριότητα πρέπει να «φωνάζει» μέσα από κάθε γωνία και διαδικασία του καταλύματος. Ετσι, ενώ μέχρι πρότινος τα αντισηπτικά βρίσκονταν στο πλάι του πληκτρολογίου περιορισμένα στο χώρο της reception, τώρα αναδεικνύονται σε κεντρικά σημεία. Οι υπεύθυνοι καθαρισμού δεν είναι πλέον αθέατοι αλλά βρίσκονται παντού με τον εξοπλισμό τους έτοιμο για χρήση. Στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, τα παντοφλάκια μίας χρήσης αλλά και η ενθάρρυνση της  χρήσης τους (ο ιός κολλάει και ταξιδεύει στις σόλες των παπουτσιών) στο χώρο θα γίνουν απαραίτητα.

Όσο σημαντική είναι η ηλεκτρική σκούπα στη διαδικασία, άλλο τόσο κι ακόμη πιο σημαντική θα γίνει και η χρήση ατμοκαθαριστών μετά από κάθε διαμονή. Οι οικοδεσπότες θα θυσιάζουν δύο μέρες ανάμεσα στις κρατήσεις τους προκειμένου η διαδικασία καθαρισμού και απολύμανσης να γίνει όπως πρέπει. Τα γερασμένα airconditioner θα αντικατασταθούν με εκείνα που παρέχουν και ιονισμό ενώ η συντήρησή τους δεν θα γίνεται μία φορά το χρόνο όπως εσφαλμένα πράττουν πολλοί.

Τι αλλάζει στα καταλύματα βραχυχρόνιας διαμονής

Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο τομέας θα συναντήσει αρκετές απώλειες αλλά θα ανέβει και πάλι. Ομως, όλα δείχνουν ότι θα επικρατήσουν οι σοβαροί στον τομέα, με όραμα και πλάνο. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επικοινωνούνται οι αλλαγές στις διαδικασίες στις οποίες έχει προβεί η εκάστοτε εταιρεία ώστε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στον ταξιδιώτη.

Πώς θα αλλάξει όμως ο εξοπλισμός τους στο μέλλον:

-Αν τα καταλύματα θέλουν να εξυπηρετήσουν business travelers θα πρέπει να προμηθευτούν meeting booths: προσοχή, όχι τα κλασικά των δύο θέσεων αλλά εκείνα με τη μία θέση. Καθώς όλο και περισσότεροι μπορούν να εργάζονται από το σπίτι, τίποτα δεν τους εμποδίζει να εργάζονται και από τον τόπο που επέλεξαν για την αναψυχή τους.

Έτσι, το business ταξίδι (πλέον θα αναφέρεται ως bleisure) θα αρχίσει να ανεβαίνει από τον Οκτώβριο και μετά προκειμένου να επιστρέψει κάποια στιγμή στα κανονικά για την εποχή επίπεδα μόνο που θα χρειαστεί να υποστηριχθεί με σοβαρό εξοπλισμό. Το γεγονός ότι η τηλεδιάσκεψη και τηλεεργασία απέδωσε στον καιρό της καραντίνας, ίσως επιφέρει μία πτώση στον τομέα.

–Δυνατό Wi-fi. Αν ήταν πριν απαραίτητο, τώρα είναι ζήτημα ζωής και θανάτου!

–Smart Home: Oσο το δυνατόν περισσότερο «ανέπαφο» interaction με το σπίτι, τόσο το καλύτερο! Η Alexa βρήκε τη θέση της! (Η Αpple πρόσφατα εξαγόρασε την AI startup Voysis). Αν θέλεις, ενεργοποιείς και την επιλογή φωνητικής ανίχνευσης του Covid19 με τη χρήση AI και «καθάρισες»!

–Διακόσμηση και επίπλωση: Υφάσματα χωρίς πόρους, έπιπλα απλά και διακόσμηση με όσο το δυνατόν λιγότερα αντικείμενα στο χώρο.

–Νανοτεχνολογία: Από τα σημαντικότερα όπλα σε αυτόν τον πόλεμο. Τεχνολογία αναγνωρισμένης αξίας που ακόμη και τώρα που μιλάμε δεν έχει καταφέρει να κάνει τη μετάβαση από το εργαστήριο στην καθημερινότητα (πιθανώς λόγω υψηλού κόστους). Ηρθε όμως η στιγμή τα αντιμικροβιακά υφάσματα νανοτεχνολογίας, τα είδη και ρούχα ατομικής προστασίας νανοτεχνολογίας αλλά και τα προϊόντα νανοτεχνολογίας απολύμανσης χώρων όπως εκείνο της αδρανοποίησης του ιού να μπουν στη συζήτηση.

–Επένδυση σε εικονικές περιηγήσεις του σπιτιού και του περιβάλλοντα χώρου (virtual tours) και επεξηγηματικά videos για το σπίτι.

–Παροχή kit με αντισηπτικό, γάντια και μάσκα, συσκευές αυτόματης απολύμανσης στην τουαλέτα.

–Η ασφάλεια αστικής ευθύνης αλλά και άλλες προδιαγραφές θα ξεκινήσουν να μπαίνουν στις υποχρεωτικές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθεί ένα κατάλυμα.

–Ειδικές υπηρεσίες εξυπηρέτησης στο σπίτι όπως το GuestLikeLocal. Πρόκειται για μία web εφαρμογή στην οποία καθένας μπορεί να δημιουργήσει το eshop του και να διαφημίζει προϊόντα, υπηρεσίες και εμπειρίες που παρέχει στο πλαίσιο της 360 φιλοξενίας που επιθυμεί να παρέχει (και να κερδίζει και κάποια έξτρα χρήματα) ενισχύοντας τις τοπικές επιχειρήσεις.

Disclaimer: η εφαρμογή έχει υλοποιηθεί από την εταιρεία μας.

Άλλα είδη Τουρισμού και οι προοπτικές τους

Συναυλιακός, συνεδριακός και θρησκευτικός τουρισμός θα περιέλθουν σε μεγάλη ύφεση για ευνόητους λόγους. Επίσης, τα αθλητικά events και τα σχετικά πρωταθλήματα θα είναι από τα τελευταία πράγματα που θα επανέλθουν στην κανονική τους ροή και πάντα υπό προϋποθέσεις. Δεν είναι τυχαία η πρόσφατη εξαγορά της NextVR από την Apple.

Go local και στην εστίαση

Μικρά εστιατόρια με μοναδικές γεύσεις και τοπικά προϊόντα, αν καταφέρουν να επιβιώσουν τώρα, θα θριαμβεύσουν αργότερα. Η επόμενη μέρα στην διατροφή, θα είναι εστιασμένη στο τοπικό προϊόν. Και αν ισχύουν τα σενάρια για κλείσιμο των ευρωπαϊκών συνόρων για τους επόμενους 6 μήνες, δεν θα έχουν και άλλη επιλογή. Η βιωσιμότητα της κάθε χώρας τουλάχιστον στις πρώτες ύλες και τη διατροφή θα πρέπει να μπει ψηλά στην agenda.

Τα φουτουριστικά think tanks

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσλάβουν ομάδα ειδικών που θα νομοθετούν και θα οριοθετούν το παρόν, λαμβάνοντας υπόψη το παρελθόν, εστιάζοντας πάντα στο μέλλον. Με συνεχές monitoring των social networks, papers, Πρακτορεία Ειδήσεων, επιστημονικές ανακαλύψεις κτλ. Κάτι σαν την ειδική task force που διέλυσε ο Trump στις ΗΠΑ το 2018 γιατί φυσικά «κανείς δεν ξέρει καλύτερα από εκείνον τις επιδημίες/drones, τεχνολογία, οικονομικά, υγεία, μπλα μπλα μπλα».

Δεν ξέρω πώς και πόσο θα καταφέρει η Ελλάδα να κεφαλαιοποιήσει την εξαιρετική δουλειά που έγινε από την Πολιτική Προστασία και το Υπουργείο Υγείας αυτές τις δύσκολες μέρες. Τα θετικά μηνύματα φτάνουν από παντού: το BBC Travel  μιλά για την ελληνική έννοια της φιλοξενίας, και εξαίρει τις ελληνικές ρίζες της γενναιοδωρίας και της αλληλοβοήθειας. To Bloombergαναφέρει “Η Ελλάδα δείχνει πώς να διαχειριστείτε την Κρίση”, αλλά και το Aljazeeraκαι το CNNαναφέρονται με πολύ θετικό τρόπο στην αντιμετώπιση και τη νέα εικόνα της χώρας προς το εξωτερικό. Στην Telegraphδε, δεν το συζητούν: Η Ελλάδα θα είναι η πρώτη χώρα που θα επισκεφθούν.

Σαν κατακλείδα, παρά τις προβλέψεις και την πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται όλος ο πλανήτης, ελπίζω ότι θα διατηρήσουμε άσβεστο τον πόθο πάντα να ανταμώνουμε. Και όπως έγραψε ο Peter C. Baker στο εξαιρετικό άρθρο του στον Guardian «Δεν βλέπουμε ταινία, γράφουμε το σενάριό της μαζί, μέχρι το τέλος».

ΥΓ. Και ξέρετε ποιο είναι το χειρότερο που αναδεικνύει η διακυβέρνηση αυτών των ημερών; Ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Και ότι η ψηφιοποίηση ήταν ένα κουμπί που απλώς έπρεπε να πατηθεί.

από startupper