Ο Ερντογάν είπε όχι στο ΔΝΤ, όμως πού θα βρει τα 170 δις δολάρια που χρειάζεται το 2020;

Του Zülfikar Dogan

Η Τουρκία εξασφαλίζει ξένο συνάλλαγμα κυρίως από τέσσερις κλάδους: Αυτοί είναι οι εξαγωγές, ο τουρισμός, οι διεθνείς υπηρεσίες μεταφορών TIR και οι διεθνείς συμβάσεις του κατασκευαστικού τομέα.

Τα έσοδα σε ξένο νόμισμα από αυτούς τους τέσσερις κλάδους το 2019 ήταν:

• * Εξαγωγές 171 δισεκατομμύρια 579 εκατομμύρια δολάρια,
• * Τουρισμός 34 δισεκατομμύρια 520 εκατομμύρια δολάρια
• * Διεθνείς συμβάσεις του κατασκευαστικού τομέα 18 δισεκατομμύρια δολάρια
• * Διεθνείς υπηρεσίες logistics και οδικών μεταφορών TIR 25 δισεκατομμύρια δολάρια.
• Ήτοι συνολικά 250,1 δισεκατομμύρια δολάρια.

Την ίδια χρονιά, παρά την πτώση 9% των εισαγωγών, το ξένο νόμισμα που καταβλήθηκε για εισαγωγές έφθασε τα 202 δισεκατομμύρια 704 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι για την αντιμετώπιση των εισαγωγών της Τουρκίας διατίθεται το 85% των συνολικών εσόδων σε ξένο συνάλλαγμα. Οι λοιπές ανάγκες της τουρκικής οικονομίας σε συνάλλαγμα, ικανοποιούνται με το δανεισμό ξένου νομίσματος μέσω διαφορετικών μεθόδων.

Σε αυτά περιλαμβάνονται άμεσα ξένα κεφάλαια και βραχυπρόθεσμες εισροές ζεστού χρήματος, επενδύσεις σε τίτλους σε ξένο νόμισμα, έκδοση ομολόγων του Δημοσίου σε διεθνείς αγορές ή άμεσος ξένος δανεισμός, δάνεια τραπεζών του ιδιωτικού τομέα από ξένες αγορές.

Ωστόσο, με την απειλή του κορωνοϊού, το παγκόσμιο εμπόριο έχει συρρικνωθεί και τα σύνορα έχουν κλείσει. Οι αεροπορικές πτήσεις ακυρώθηκαν. Τουριστικά ταξίδια και κρατήσεις σταμάτησαν. Η ευρωπαϊκή αγορά, που κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο εξαγωγών και διεθνών μεταφορών της Τουρκίας καθώς και στον τομέα του τουρισμού, είναι κλειστή. Οι εξαγωγές, οι οποίες μειώθηκαν κατά 18% τον Μάρτιο, αναμένεται να μειωθούν έως και 80% τον Απρίλιο-Μάιο, ειδικά στους βασικούς τομείς, όμως αυτοί της αυτοκινητοβιομηχανίας, των ετοίμων ενδυμάτων και των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. 

Ενώ η κυβέρνηση αναζητεί νέους τρόπους για να αποτρέψει την αιμορραγία και τις απώλειες σε ξένο νόμισμα, ο Οργανισμός Εποπτείας Τραπεζικών Κανονισμών (BDDK), για πέμπτη φορά στον 1,5 χρόνο μετά την κρίση του πάστορα Brunson κατέφυγε στη λύση των swaps, γεγονός που προκάλεσε συζητήσεις σχετικά με τη διεθνή μετατρεψιμότητα της τουρκικής λίρας.

Ο BDDK, προκειμένου να αποτρέψει να υποστεί σοβαρότερες απώλειες η τουρκική λίρα, μείωσε τον όγκο συναλλαγών swap των τραπεζών στις αγορές του Λονδίνου από 10 σε 1 τοις εκατό. Αυτή η απόφαση σημαίνει ότι οι συναλλαγές συναλλάγματος TL / ξένου νομίσματος στην πράξη έχουν σταματήσει.

Παρά την κίνηση αυτή, η πτώση της λίρας και η άνοδος των συναλλαγματικών ισοτιμιών συνεχίζεται. Η ισοτιμία δολαρίου / TL έχει φθάσει σε 6,90 TL. Από την άλλη πλευρά, ενώ συνεχίζεται με αυξητικούς ρυθμούς η κατάρρευση των συναλλαγματικών αποθεμάτων και των αποθεμάτων χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας (MB), τα δεδομένα της εβδομάδας της 3ης Απριλίου 2020 δείχνουν ότι η επιδείνωση τις ισοτιμίας της λίρας έναντι του ξένου νομίσματος έχει επιταχυνθεί.

Τα ακαθάριστα συναλλαγματικά αποθεματικά της MB, τα οποία ήταν 64 δισεκατομμύρια 81 εκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα της 27ης Μαρτίου, μειώθηκαν κατά 5 δισεκατομμύρια 833 εκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα και έφτασαν τα 58 δισεκατομμύρια 248 εκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα της 3ης Απριλίου.

Τα αποθέματα χρυσού της MB μειώθηκαν επίσης κατά 19 εκατομμύρια δολάρια και από 31 δισεκατομμύρια $ 325 εκατομμύρια έπεσαν στα 31 δισεκατομμύρια $ 306 εκατομμύρια. Το σύνολο των αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος της ΜΒ μειώθηκαν από 95 δισεκατομμύρια 406 εκατομμύρια δολάρια σε 89 δισεκατομμύρια 554 εκατομμύρια δολάρια. Δεδομένων των αποθεμάτων χρυσού και ξένου νομίσματος που έχει το Υπουργείο Οικονομικών και οι τράπεζες στην Κεντρική Τράπεζα (MB), τα καθαρά αποθεματικά της χώρας πέφτουν κάτω από τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα στοιχεία, με δεδομένες τις επείγουσες ανάγκες σε συνάλλαγμα για τις απαραίτητες εισαγωγές της Τουρκίας, είναι φανερό ότι στο άμεσο μέλλον η Τουρκία θα αντιμετωπίσει σοβαρό συναλλαγματικό πρόβλημα.

Τα αποθεματικά της MB στο τέλος του 2019 ήταν 106 δισεκατομμύρια 319 εκατομμύρια δολάρια και μειώθηκαν κατά 16 δισεκατομμύρια 765 εκατομμύρια δολάρια σε τρεις μήνες.

Το υψηλό ποσό αναλήψεων από καταθέσεις σε ξένο νόμισμα για να μπουν «κάτω από το μαξιλάρι» συνεχίζεται για τέσσερις εβδομάδες χωρίς διακοπή. Το σύνολο των λογαριασμών καταθέσεων σε ξένο νόμισμα, που ήταν πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια στις 13 Μαρτίου, μειώθηκε κατά 3,3 δισεκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα της 3ης Απριλίου και έπεσε στα 194 δισεκατομμύρια και 148 εκατομμύρια δολάρια. Η πτώση των λογαριασμών συναλλάγματος κατοίκων εσωτερικού υπερέβη τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε 4 εβδομάδες.

Οι φυγή ξένων επενδυτών από την Τουρκία συνεχίζεται από τα Χριστούγεννα. Οι αλλοδαποί πούλησαν μετοχές καθαρής αξίας 523 εκατομμυρίων δολαρίων την εβδομάδα της 3ης Απριλίου. Από τον Ιανουάριο, το σύνολο των πωλήσεων μετοχών των ξένων επενδυτών πλησίασε τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η φυγή ξένων κεφαλαίων που έγινε αυτούς τους τρεις μήνες, είναι μεγαλύτερη από δύο έως τρεις φορές από το συνολικό ετήσιο αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων ετών εκτός από το 2015.

Οι απώλειες σε αποθεματικά της ΜΒ και καταθέσεις σε συνάλλαγμα, οι εκροές ξένου κεφαλαίου και οι ζημίες σε περιουσιακά στοιχεία συναλλάγματος έχουν υπερβεί τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε τρεις μήνες. Η τάση του ενεργητικού σε συνάλλαγμα δεν είναι βιώσιμη. Είναι επείγον να ληφθούν μέτρα για να σταματήσει η αιμορραγία, να αυξηθούν οι εισροές σε ξένο νόμισμα και να ενισχυθούν τα αποθέματα.

Σε αυτό το σημείο, μια από τις σημαντικότερες επιλογές της Τουρκίας είναι η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ή η προσφυγή στις ΗΠΑ, για να δεχτεί η Federal Reserve την ανταλλαγή-swap της τουρκικής λίρας με δολάρια ΗΠΑ.

Η αίτηση που υποβλήθηκε στο FED τον περασμένο μήνα δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Η FED δεν έχει συμπεριλάβει στην Τουρκία στη γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων, όπως έκανε για άλλες 20 χώρες. Επιπλέον, η Τουρκία δεν μπορεί να επωφεληθεί από τη ρευστότητα που προσφέρει η FED στις Κεντρικές Τράπεζες, μέσω αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Ενώ το ποσό των αμερικανικών κρατικών ομολόγων που κατείχε η MB ήταν περίπου 80 δισεκατομμύρια δολάρια πριν από δύο χρόνια, μετά την κρίση του πάστορα Brunson, την ένταση με τους S-400, την ​​υπόθεση Halkbank και την επιχείρηση “Πηγή Ειρήνης” που έκανε η Τουρκία στη Β. Συρία, έχουν πέσει στα 2,8 δισ. δολάρια.

Ο μηχανισμός ρευστότητας ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων που ξεκίνησε από το ΔΝΤ είναι επίσης ανοιχτός στις κεντρικές τράπεζες χωρών που δεν κατέχουν αμερικανικά ομόλογα. Όμως ο Πρόεδρος Ερντογάν συχνά πυκνά επαναλαμβάνει ότι «η Τουρκία έκλεισε το βιβλίο που λέγεται ΔΝΤ, και αντί να ζητήσει, είναι σε θέση να δώσει πιστώσεις στο ΔΝΤ».

Ο Ερντογάν, για άλλη μια φορά απέρριψε την επιλογή του ΔΝΤ στην «Έκκληση στο στο Έθνος» που έκανε στις 13 Απριλίου, λέγοντας: «Δεν θα υποκύψουμε σε καμία επιβολή που θα θέσει τη χώρα μας υπό ομηρία, ειδικά σε πρόγραμμα του ΔΝΤ. Κανείς δεν έχει τη δύναμη να θέσει την Τουρκία πάλι κάτω από τέτοιες πιέσεις. Με τα μέτρα που παίρνουμε και θα πάρουμε, είμαστε αποφασισμένοι να μην αφήσουμε κανένα τμήμα της κοινωνίας χωρίς φροντίδα και το φορτίο που προκύπτει από την κρίση, θα το μοιραστούμε όλοι δίκαια.»

Ωστόσο, οι επείγουσες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης και η αβεβαιότητα για το που θα βρει η Τουρκία το ξένο νόμισμα που χρειάζεται, μεγαλώνει και μαζί της βαθαίνουν οι ανησυχίες, επιταχύνοντας την άνοδο της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Σε μια περίοδο που επιβαρύνονται οι απώλειες εσόδων σε συνάλλαγμα από τον τουρισμό, τις εξαγωγές και τους άλλους τομείς, λόγω της πανδημίας, η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή για να καλύψει τις επείγουσες ανάγκες σε συνάλλαγμα, από το να προσφύγει στο ΔΝΤ ή να προσφύγει επειγόντως από τις διεθνείς αγορές. IMF kaynağına başvuru halinde ödenecek faiz ise yüzde 1 düzeyinde. Σε μία περίοδο που ο βαθμός κινδύνου έχει ξεπεράσει το 500 και οι διεθνείς αγορές έχουν τις επιφυλάξεις τους έναντι της Τουρκίας, αν καταφύγει σε εξωτερικό δανεισμό, θα υποχρεωθεί να πληρώσει υψηλότερο τόκο, από πέρσι, που το υπουργείο Οικονομικών δανείστηκε με επιτόκιο 7%. Αν όμως προσφύγει στο ΔΝΤ, εκεί το επιτόκιο είναι μόλις 1%.

Προφανώς, η κυβέρνηση δεν θέλει να δεσμευτεί από τις διαρθρωτικές αλλαγές που θα τεθούν ως προϋπόθεση, σε περίπτωση που υπογράψει συμφωνία stand-by με το ΔΝΤ. Από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι κυρώσεις που έχει εγκρίνει το αμερικανικό Κογκρέσο εναντίον της Τουρκίας, σε περίπτωση που δεν εγκαταλείψει τους S-400, προβλέπουν την παρεμπόδιση χρηματοδότησης της Τουρκίας από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αυτό σημαίνει ότι το ΔΣ του ΔΝΤ μπορεί να απορρίψει σχετικό αίτημα της Τουρκίας.

O nedenle, IMF seçeneğini rafa kaldıran iktidarı, döviz temini açısından oldukça zorlu bir süreç bekliyor.  Bu yıl geri ödenecek toplam 172 milyar dolarlık kamu+özel dış borç taksiti de göz önünde tutulduğunda, tablo daha da ağırlaşıyor.  

Σε μια τέτοια περίπτωση, η κυβέρνηση, δίπλα στην πολιτική ζημία που θα υποστεί στο εσωτερικό και το εξωτερικό, θα κληθεί να αντιμετωπίσει και την καταρράκωση της φήμης της στις διεθνείς αγορές. Για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση που έχει αποκλείσει την επιλογή του ΔΝΤ, έχει να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο πρόβλημα, όσον αφορά την εξεύρεση συναλλάγματος στις διεθνείς αγορές. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το σύνολο του δημοσίου και ιδιωτικού χρέους που πρέπει να αποπληρωθεί το 2020, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο ζοφερή.

Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης

Δημοσιεύθηκε στο ahvalnews.com, μέσω infognomonpolitics