Boeing: Τα εταιρικά κέρδη πάνω από την ασφάλεια των επιβατών

Γράφει ο Λεωνίδας Βατικιώτης

Σοκ και δέος προκαλούν τα σχόλια των στελεχών της αμερικανικής αεροναυπηγικής βιομηχανίας που βγήκαν στη δημοσιότητα και αφορούν το μοντέλο 737 Max, που μετά τις δύο πολύνεκρες πτώσεις που σημειώθηκαν τον Οκτώβριο του 2018 στην Ινδονησία και τον Μάρτιο του 2019 στην Αιθιοπία, παραμένουν καθηλωμένα στο έδαφος. «Θα επιβίβαζες την οικογένειά σου σ’ ένα Max; Διότι εγώ δεν θα το έκανα», ρωτάει ο ένας για να απαντήσει ο συνομιλητής του, ξερά: «Όχι».

Η συνομιλία μάλιστα πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2018, οκτώ μήνες πριν πέσει το πρώτο αεροπλάνο. Τα μηνύματα ξεχειλίζουν από ειρωνικά και προσβλητικά σχόλια για τις ρυθμιστές επιτροπές ελέγχου, δείχνοντας πόσο γενικευμένη σε όλες τις βαθμίδες της εταιρείας ήταν η ασυδοσία και η σιγουριά ότι βρίσκονται υπεράνω του νόμου. Κοινός δε παρονομαστής όλων των προσπαθειών τους ήταν η μείωση του κόστους.

Η Boeing ωστόσο δεν είναι η εξαίρεση στο κανόνα. Είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης τάσης, ενός γενικότερου κακού, που πλήττει την αμερικανική οικονομία από τη δεκαετία του ’70 και μετά κι ως κορυφή του παγόβουνου έχει την ανάδειξη του κριτηρίου αύξησης της τιμής των μετοχών ως το απόλυτο και μοναδικό μέτρο για την πορεία μιας εταιρείας. Ο οικονομολόγος Γουίλιαμ Λάζονικ, διδάκτορας του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και καθηγητής του από το 1984 έχει αφιερώσει όλο του το επιστημονικό έργο στην απόδειξη των ζημιών που προκαλεί όχι μόνο στην οικονομία, αλλά επίσης και στην κοινωνική συνοχή, η ιεράρχηση από τους διευθύνοντες συμβούλους και τα διοικητικά συμβούλια του κριτηρίου της τιμής της μετοχής. Στόχος που συχνά επιτυγχάνεται με την επαναγορά των μετοχών. Το 2008 έγραφε χαρακτηριστικά σε σημείωμά του στους Financial Times ότι «οι κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες δαπανούν για επαναγορά μετοχών περισσότερα απ’ όσα δαπανούν για έρευνα και ανάπτυξη».

Ο 75χρονος Γ. Λάζονικ έχει εξετάσει επίσης συγκεκριμένες βιομηχανίες, που συγκαταλέγονται στην αφρόκρεμα της αμερικανικής επιχειρηματικής ελίτ, για να αποδείξει τη θεωρία του. Μεταξύ αυτών την Boeing, που βρέθηκε στο στόχαστρο της διεθνούς κριτικής όταν αποδείχθηκε πώς το νεότερο επίτευγμά της είναι ιπτάμενο φέρετρο. Το σκεπτικό του Λάζονικ και του συνεργάτη του Μουσταφά Ερντέμ Σακίντζ είναι απλό: «η αφοσίωση των στελεχών της Boeing στην αύξηση των κερδών της εταιρείας και της απόδοσης των μετοχών – που επίσης αύξαναν τις δικές τους απολαβές – οδήγησαν σε διοικητικές αποφάσεις που συνέβαλαν στην πτώση των δύο 737 Max».

Με βάση λοιπόν οικονομικά στοιχεία που είναι ευρέως γνωστά, η Boeing από το πρώτο τρίμηνο του 2013 μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2019 πλήρωσε για μερίσματα 17,4 δισ. δολ., που αντιπροσώπευαν το 42% των κερδών της κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου. Το ίδιο χρονικό διάστημα η διοίκηση της αεροναυπηγικής βιομηχανίας δαπάνησε 43,1 δισ. δολ. επιπλέον για επαναγορά μετοχών. Το ποσό αυτό ισούταν με το 104% των κερδών της.

Κάποιος φυσικά θα μπορούσε να αντιτείνει ότι με αυτό τον τρόπο, με μερίσματα και την επαναγορά μετοχών, το αμερικανικό μονοπώλιο ανταμείβει του χρηματοδότες του, τους μετόχους. Οι δύο οικονομολόγοι υποστηρίζουν όμως ότι από το 1934 που εισήχθη στο χρηματιστήριο η Boeing έχει πάρει από τους μετόχους μόνο 911 εκ. δολ. σε αξίες του 2018, με την τελευταία φορά να χρονολογείται το 1997 με αφορμή την εξαγορά της Mc Donell Douglas, όταν μάζεψε 335 εκ. δολ. Υπάρχει επομένως αβυσσαλέο κενό μεταξύ των χρημάτων που έχει πάρει η εταιρεία από τους μετόχους κι όσων έχει επιστρέψει. Δε τίθεται κατά συνέπεια ζήτημα ανταμοιβής τους.

Τίθεται, αντίθετα, τεράστιο ζήτημα με την ανταμοιβή των στελεχών της Boeing. Από το 2015 ως το 2018 ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας έλαβe 95,9 εκ. δολ., παρότι ο ετήσιος μισθός του καμιά χρονιά δεν ξεπέρασε τα 1,7 εκ. δολ. Από αυτό το ποσό το 51% προήλθε από κέρδη επί των μετοχών και το 34% από διαφόρων ειδών μπόνους, που λάβαινε όταν το βιβλίο των παραγγελιών της Boeing γέμιζε με εντολές αγοράς του νέου πολλά υποσχόμενου 737 Max.

Για τον Γ. Λάζονικ οι μοναδικοί που έχουν συμβάλλει ενεργά και άμεσα στην οικονομική ευρωστία της εταιρείας είναι το αμερικανικό κράτος και οι εργαζόμενοι του κολοσσού, που είναι όμως οι μοναδικοί οι οποίοι δεν ανταμείβονται! «Πολύ πιο σημαντικό για την Boeing είναι η χρηματοδότησή της από τους αμερικανούς φορολογούμενους μέσω των δημοσίων επενδύσεων σε υποδομές και γνώση… Κι ακόμη μεγαλύτερης σημασίας για την Boeing είναι οι επενδύσεις που υλοποιήθηκαν απ’ τους εργαζόμενους της εταιρείας, μέσω της προσφοράς ειδίκευσης και προσπαθειών στην παραγωγικότητα των διαδικασιών της Boeing και σε προϊόντα».

Κι επειδή ιδιωτική ασυδοσία δεν υπάρχει χωρίς κρατική παρέμβαση, να αναφέρουμε ότι η δυνατότητα επαναγοράς των μετοχών υπό τους συγκεκριμένους ακραία επωφελείς όρους δόθηκε με νόμο του 1982, επί προεδρίας Ρόναλντ Ρίγκαν. Υπέρ νεοφιλελεύθερων βωμών κι εστιών μετατράπηκε επομένως σε νεκροφόρα το επίτευγμα της Boeing…

από neaselida, μέσω leonidasvatikiotis