Ολιστικό πρόγραμμα: Πόσο χρήμα χρειάζεται η ανάπτυξη

Του Ηλία Καραβόλια

Από τις 106 σελίδες του περίφημου ολιστικού προγράμματος ανάπτυξης της χώρας μέχρι το 2022,  όπως αυτό δόθηκε στην δημοσιότητα από την κυβέρνηση, στο 5ο κεφάλαιο βρίσκει κανείς αυτό που ψάχνει ως οπαδός της μακροοικονομικής: τις πηγές χρηματοδότησης της ανάπτυξης. Και ο τίτλος του κεφαλαίου καλείται »Μικτή Χρηματοδότηση».

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Πρόκειται για την μοναδική πτυχή του προγράμματος όπου γίνεται λόγος για το αναγκαίο καύσιμο της ταλαιπωρημένης οικονομίας: το χρήμα.

ΜΙΚΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Στα περί »μικτής χρηματοδότησης» λοιπόν διαβάζουμε ότι τόσο η Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων (EτΕπ) όσο και η Ευρωπαική Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης(EBRD) θα συμβάλλουν στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων της χώρας (Αναπτυξιακός Νόμος, ΕΣΠΑ) μαζί με κονδύλια απο το Σχέδιο Juncker και τα περιφερειακά/διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε. Το ύψος όμως των κεφαλαίων που απαιτούνται για να πετύχουμε τους στόχους στον ρυθμό ανάπτυξης δεν προσδιορίζεται ακριβώς. Όχι ότι είναι εύκολο αλλά σίγουρα θα έπρεπε να υπάρχει μια ενδεικτική τάξη μεγέθους.

Αναφέρεται πχ. το ήδη δημιουργημένο αμοιβαίο κεφάλαιο EquiFund (0,5 δις) καθώς και οι στόχοι για εναλλακτική χρηματοδότηση σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (crowdfunding, micro- finance) Για το σύνολο των εργαλείων χρηματοδότησης, διαβάζουμε στην σελ. 84:  » Τα εργαλεία αυτά προέκυψαν μετά από προληπτική αξιολόγηση. Αυτή η αξιολόγηση εξέτασε το κενό χρηματοδότησης και διερεύνησε εναλλακτικές επιλογές και μηχανισμούς χρηματοδότησης. Στα επόμενα χρόνια θα υπάρξει συνεχής προσπάθεια για να καλυφθεί το χάσμα χρηματοδότησης μέσω πιο στοχοθετημένων προγραμμάτων» Αναρωτιέμαι αν γνωρίζουμε ακριβώς το ποσό του χάσματος χρηματοδότησης. Και αν γνωρίζουμε σε πόσα χρόνια θα καλυφθεί. Αλλά δεν στέκομαι πολύ σε αυτό το σημείο γιατί απαιτεί υψηλή οικονομετρική προσέγγιση που πάντως οφείλει να την έχει »τρέξει» το αρμόδιο οικονομικό επιτελείο.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Όσον αφορά την περίφημη Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) όλα φαίνονται καλά εκτός της μή αναφοράς στο ακριβές ποσό κεφαλαίων που θα διαχειρίζεται και θα εισφέρει στην αγορά ! Διαβάζουμε στην σελ. 86 : »Η ΕΑΤ θα χρησιμοποιήσει επίσης υπάρχοντα κονδύλια από ιδρύματα εταίρους (π.χ. TANEO) και κεφάλαια των οποίων η διαχείριση υπάγεται στο ETEAN.Ο όμιλος ETEAN θα αναδιαρθρωθεί, η διοικητική του ικανότητα θα ενισχυθεί και οι βέλτιστες πρακτικές ανάπτυξης της ΕΕ θα παρασχεθούν μέσω της τεχνικής βοήθειας από μια ευρωπαϊκή τράπεζα αναφοράς (benchmark)».

Να σας ενημερώσω ότι το ΤΑΝΕΟ είναι το Ταμείο Νέας Οικονομίας, που λειτουργεί αποτελεσματικά πολλά χρόνια τώρα αλλά με ελάχιστα κεφάλαια, ενώ ΕΤΕΑΝ είναι το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης το οποίο χρηματοδοτείται απο το ΕΣΠΑ. Αυτό πάντως που δεν διευκρινίζεται – εκτός και αν ξέφυγε της προσοχής μου- είναι το ακριβές ύψος των ιδίων κεφαλαίων που θα έχει η ΕΑΤ ως τράπεζα πιστώσεων αλλά και οι μέθοδοι μόχλευσης κεφαλαίων που πιθανώς να αναπτύξει μελλοντικά.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΓΗΪΝΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Σε γενικές γραμμές η φιλοσοφία του σχεδίου ανάπτυξης είναι πολυμερής και βασίζεται σε γήινα δεδομένα. Πρέπει όμως επιτέλους σε αυτή την χώρα να τιμολογούμε το ειδικό και να μην περιγράφουμε μόνο το γενικό. Ένα σχέδιο μακροοικονομικής και μικροοικονομικής ανάπτυξης οφείλει να στηρίζεται σε ακρίβεια πολλαπλασιαστών, επιταχυντών και λοιπών παραμέτρων οικονομετρικής ισχύος. Οφείλει να εξειδικεύει τους επιμέρους στόχους( κλαδική ανάλυση) ποσοτικοποιώντας τα δεδομένα. Ο στρατηγικός σχεδιασμός ενός σύνθετου μοντέλου χρηματοδότησης που απευθύνεται και σε διεθνή ιδρύματα πρέπει να είναι συγκεκριμένος ως προς τα απαιτηθέντα κεφάλαια, το κόστος τους και την πρόβλεψη της αποδοτικότητας τους.

Αυτό γίνεται πάντως όσον αφορά τα έργα υποδομών,όπου στην σελ. 85 διαβάζουμε ότι : » Για τη χρηματοδότηση του ταμείου υποδομών ενεργοποιήθηκαν πόροι συνολικού ύψους 450 εκατ. Ευρώ, εκ των οποίων 200 εκατ. Ευρώ από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και τα υπόλοιπα 250 εκατ. Ευρώ από εθνικούς πόρους μέσω δανείου της ελληνικής κυβέρνησης από την ΕΤΕπ.» Αμφιβάλλω όμως αν επαρκούν τα κεφάλαια αυτά για χρηματοδοτήσεις σε μικρά και μεσαία έργα υποδομών, κυρίως στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό τομέα, καθώς και έργα τουρισμού και αστικής ανάπτυξης, όπως αναφέρεται. Εχω την αίσθηση ότι σε αυτό το πεδίο επενδύσεων χρειαζόμαστε ένα ισχυρό σοκ προσφοράς κεφαλαίων που ενδεχομένως- με υπολογισμούς δικούς μου- να αφορά περίπου το 2% του ΑΕΠ( δηλαδή 3,5 δις) ώστε να ενεργοποιηθούν βιώσιμοι πολλαπλασιαστές στην αγορά.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ, CAPITAL CONTROLS

Για τις τράπεζες, τα κόκκινα δάνεια και τα capital controls, διαβάζουμε κάποιες γενικές αναφορές για την βελτίωση του κλίματος και κείμενα στοχοπροσήλωσης, χωρίς όμως ιδιαίτερες αναφορές στο κρίσιμο ερώτημα: πώς θα βρούν κεφάλαια οι διοικήσεις του τραπεζικού συστήματος ώστε να πιστώσουν το σύστημα(σημ: εννοείται φυσικά ότι ευελπιστεί η κυβέρνηση στην έξοδο της χώρας στις αγορές, οπότε και θα μπορούν οι τράπεζες μας να βγούν στην διατραπεζική διεθνή αγορά και να αντλούν κεφάλαια.Οψόμεθα…). Εκεί που το πρόγραμμα δείχνει κάπως πιο συγκεκριμένο είναι στο κομμάτι της ενίσχυσης της απασχόλησης με υιοθέτηση ενεργητικών πολιτικών απο την πλευρά του κράτους και στήριξη προγραμμάτων για τους άνεργους. Το ζητούμενο πάντα όμως πρέπει να είναι το πώς θα αποφύγουμε να μετατρέψουμε την οικονομία μας σε επιδοματική αντί να αυξάνουμε την απασχόληση, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα μας.

Φυσικά δεν μπορεί σε λίγες γραμμές να αναπτυχθεί και να εξεταστεί το σύνολο του προγράμματος. Όμως οι ουσιαστικές σελίδες του, αυτές δηλαδή που αναφέρουν τις πηγές χρηματοδότησης της ανάπτυξης, δείχνουν ότι χρειάζεται δουλειά ώστε να συγκεκριμενοποιηθούν τα ποσοτικά απαιτούμενα και η παραμετροποίηση κάποιων ειδικών στοιχείων σχετικών με την μόχλευση κεφαλαίων για τα εργαλεία που ορθώς αναφέρονται.

ΧΩΡΙΣ ΚΙΝΗΤΡΑ Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Κατα τα λοιπά, οι αναφορές σε αύξηση του κατώτατου μισθού και σε φοροελαφρύνσεις, ας ελπίσουμε ότι συνοδεύονται απο επίσης ποσοτικοποιημένες παραδοχές και απο τους αναγκαίους βελτιστοποιητές. Αυτή η έννοια είναι ίσως η πιο αναγκαία σε ένα »ολιστικό» σχέδιο ανάπτυξης. Γιατί, όπως έχουμε διδαχθεί, αν είναι ο ιδιωτικός τομέας να εκτοπιστεί (crowding out effect) αντί να κινητροδοτηθεί, τότε μάλλον θα αποτύχουμε στο γενικό σκεπτικό περί βιώσιμης ανάπτυξης. Και αν δεν είναι βιώσιμη, δεν θα είναι και δίκαιη, δηλαδή δεν θα αφορά τους πολλούς…

Το σκίτσο είναι του Θοδωρή Μακρή

Πηγή