Νταχάου. Το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης μπαίνει σε λειτουργία

Του Ανδρέα Δενεζάκη

Δυο μήνες μετά την άνοδο του Χίτλερ και του φασισμού στη Γερμανία, σε συνέντευξη Τύπου, στις 20 Μάρτη 1933, ανακοινώνεται από τον Χάινριχ Χίμλερ η δημιουργία του πρώτου στρατοπέδου συγκέντρωσης των πολιτικών αντιπάλων του ναζιστικού καθεστώτος, χωρητικότητας 5.000 κρατουμένων, στη μικρή πόλη του Νταχάου, 12 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Μονάχου.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Στις 22 Μάρτη 1933, η πρώτη ομάδα των πολιτικών κρατούμενων, Γερμανοί κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες, φτάνουν στα κτίρια του παλιού εγκαταλελειμμένου εργοστασίου κατασκευής πυρομαχικών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η κόλαση του Νταχάου είχε ανοίξει τις πύλες της. Στην αρχή τη φρούρηση του στρατοπέδου γίνεται από την βαυαρική κρατική αστυνομία μέχρι τις 11 Απρίλη του 1933 όπου την ευθύνη του στρατοπέδου αναλαμβάνουν τα SS.

Το κολαστήρι του Νταχάου υπήρξε το πρότυπο για την κατασκευή των άλλων στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Στην αρχή οι κρατούμενοι ήταν πολιτικοί αντίπαλοι των ναζί, κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες. Γρήγορα άρχισε η συγκέντρωση και άλλων μερίδων του πληθυσμού, όπως Εβραίοι, Αθίγγανοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά, ομοφυλόφιλοι, ακόμα και ιερωμένοι που θεωρήθηκαν επικίνδυνοι για το καθεστώς.

Το 1937 και το 1938 το στρατόπεδο επεκτείνεται. Οι κρατούμενοι υποχρεώνονται να χτίσουν νέες πτέρυγες. Δημιουργούνται τριαντατέσσερις στρατώνες.

Τα SS χρησιμοποίησαν τους κρατούμενους σαν φτηνή εργατική δύναμη με μόνο κόστος μια άθλια μερίδα φαγητού. Στην αρχή οι έγκλειστοι υποχρεώθηκαν να εργαστούν στις βιοτεχνίες και το αγρόκτημα του στρατοπέδου καθώς και στη συντήρησή του. Ταυτόχρονα άρχισαν να τους ενοικιάζουν με ελάχιστο τίμημα, στις βιομηχανίες και στα μεγάλα έργα της περιοχής .

Εχτισαν δρόμους, αποστράγγισαν έλη και δημιούργησαν καλλιεργήσιμη γη, δούλεψαν σε λατομεία. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου το εργατικό δυναμικό των έγκλειστων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης απόκτησε τεράστια σημασία για την παραγωγή πολεμικού υλικού για τους Γερμανούς.

Πάνω από την κεντρική πύλη βρισκόταν η επιγραφή – Arbeit Macht Frei (Η εργασία θα σας ελευθερώσει), ενώ στο κεντρικό κτίριο της Διοίκησης, με μεγάλα γράμματα, βαμμένο στην οροφή το σύνθημα:

Υπάρχει ένας δρόμος προς την ελευθερία και ορόσημά της είναι η υπακοή, η εργατικότητα, η τιμιότητα, η Καθαριότητα, η Εγκράτεια, η Αλήθεια, η Θυσία και την αγάπη του καθενός στη χώρα του

Εννοιες, ιδανικά και ηθικές αξίες που ανέλαβαν οι Ναζιστές με όπλο την αναγκαστική εργασία μέχρις εξόντωσης, τα βασανιστήρια, τις κακουχίες, τη σωματική εξόντωσης και τις δολοφονίες, επιχείρησαν να «διδάξουν» σε όσους η αξιοπρέπεια και οι ηθικές αξίες δεν τους επέτρεπαν να συνεργαστούν με το φασισμό.

Για όσους δεν άντεχαν, αρρώσταιναν και γινόντουσαν αντιπαραγωγικοί, έμπαινε μπροστά το φιλεύσπλαχνο Πρόγραμμα Ευθανασίας Τ-4, το πρόγραμμα ευγονικής της Ναζιστικής Γερμανίας, που οδηγούσε στο κρεματόριο τους ανεπιθύμητους και αχρηστεμένους κρατούμενους.

Το στρατόπεδο διέκοψε, προσωρινά, τη λειτουργία του από τις 27 Σεπτέμβρη 1939 έως τις 18 Φλεβάρη 1940, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν και το Νταχάου χρησιμοποιήθηκε από τα Waffen-SS (Βάφεν Ες-Ες — τα ένοπλα τμήματα, η Μοίρα Ασφαλείας του Ναζιστικού Κόμματος) ως στρατόπεδο εκπαίδευσης. Εκεί εκπαιδεύτηκαν και στρατιωτικές μονάδες των υπόλοιπων SS.

Από τον Φλεβάρη του 1940 μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Νταχάου γιγαντώνεται, υποδέχεται μαζί, με τους παλιούς κρατούμενους, βίαια μεταφερόμενους εργάτες – συλληφθέντες σε διάφορα μπλόκα — από τις κατεχόμενες χώρες, αιχμάλωτους πολέμου κύρια Σοβιετικούς στρατιώτες, Εβραίους, μαχητές της αντίστασης κλπ. Εγκλειστοι κρατούμενοι που προέρχονταν από τριάντα χώρες.

Ανάμεσά τους πολλοί Ελληνες αντιφασίστες – κομμουνιστές, μεταξύ των οποίων και ο ΓΓ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης που παραδόθηκε από τις φυλακές του Μεταξά απευθείας στη Γκεστάπο και από κει τον Σεπτέμβρη του 1941 στο Νταχάου, μέχρι το τέλος του πολέμο, και ο Γιάννης Αραζός, που απελευθερωμένος από το Νταχάου βρέθηκε στο κολαστήρι της Μακρονήσου, όπου τον υποδέχτηκε ο διοικητής του ΑΕΤΟ Βασιλόπουλος απειλώντας τον: «Κοίταξε, Αραζέ, εδώ δεν είναι Νταχάου για να γλιτώσεις. Είναι Μακρόνησος».

Το Νταχάου γίνεται ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής πολεμικού υλικού, τόπος βασανιστηρίων και μαζικών εκτελέσεων, χώρος απάνθρωπων και θανατηφόρων ιατρικών πειραμάτων.

Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου έχουν καταγραφεί 206.206 κρατούμενοι και έχουν καταχωρηθεί επίσημα 31.591 θάνατοι, 3.166 από αυτούς δηλητηριάστηκαν με αέρια σε εφαρμογή του Προγράμματος Ευθανασίας, 80 – 90έχασαν τη ζωή τους, άμεσα, από τα ιατρικά πειράματα χωρίς να μπορούν να υπολογιστούν οι μαζικές εκτελέσεις εκατοντάδων Σοβιετικών στρατιωτών που έγιναν από τον Οκτώβρη του 1941 έως τον Απρίλη του 1942 αλλά δεν καταγράφτηκαν στα αρχεία του στρατοπέδου.

Αργότερα και οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου ενσωματώθηκαν στο σύστημα αναγκαστικής εργασίας.