Το εκκλησάκι της Αθήνας όπου τοποθετήθηκαν μυστικά οι ταριχευμένες καρδιές των αδελφών Υψηλάντη. Τις έκρυψε εκεί η Μαρία Υψηλάντη απογοητευμένη από την στάση της πολιτείας απέναντι στην οικογένειά της

Στο κέντρο της Αθήνας, μόλις λίγα μέτρα από την πολύβουη πλατεία Συντάγματος, βρίσκεται καλά φυλαγμένο εδώ και 157 χρόνια ένα «μυστικό»: το μέρος όπου αναπαύεται η καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Βρίσκεται ταριχευμένη στο εκκλησάκι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών στην οδό Στησιχόρου 6 πίσω από το προεδρικό Μέγαρο ως υπόμνηση της επιφανούς ιστορίας ενός εκ των πρωτεργατών της Ελληνικής Επανάστασης.

Λίγοι από τους Αθηναίους που κατεβαίνουν βιαστικά της Βασιλίσσης Σοφίας το γνωρίζουν. Ελάχιστοι επισκέπτονται το εκκλησάκι για να τη δουν, ενώ πριν από σχεδόν δύο μήνες τελέστηκε εκεί επιμνημόσυνη δέηση 188 χρόνια μετά τον θάνατο του αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας.

Η ταρίχευση της καρδιάς σημαντικών προσώπων ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. Παρότι δε συνάδει με τους κανόνες της ορθόδοξης εκκλησίας, η τάση υιοθετήθηκε για αρκετούς αγωνιστές της επανάστασης του ’21 κυρίως λόγω της παρουσίας του βαυαρικού στοιχείου στη χώρα.

Μαζί με την καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη, στον ναό των Ταξιαρχών φυλάσσεται και η καρδιά του αδελφού του, Γεωργίου.

Το μεγάλο μυστικό

Η περιπετειώδης πορεία που ακολούθησε η καρδιά του Υψηλάντη από τη Βιέννη στην οδό Στησιχόρου έχει μείνει στην ιστορία μέσα από ντοκουμέντα.

Επί δεκαετίες οι δυο καρδιές βρίσκονταν κλειδωμένες στο Ιερό του ναού, χωρίς να γνωρίζει κανείς την ύπαρξή τους εκτός από τον εφημέριο Νικόλαο Μούρτζινο, στον οποίο τις είχε εμπιστευτεί η χήρα του Γεώργιου Υψηλάντη, Μαρία το γένος Μουρούζη.

Η επίχρυσος και επάργυρη λήκυθος που έκρυβαν το μυστικό ανακαλύφθηκαν σχεδόν τυχαία στα τέλη του 19ου αιώνα πυροδοτώντας ζωηρές δημόσιες συζητήσεις. Πού θα έπρεπε να φυλαχτεί αυτό το εθνικό κειμήλιο; Τελικώς προτάχθηκε η επιλογή της παραμονής τους στον Ναό, μέσα σε ειδική ξύλινη προθήκη, όπου μπορεί μέχρι σήμερα να δει οποιοσδήποτε τις λυκήθους.

«Φίλτατε αδελφέ Δημήτριε, νέος κτύπος κατετάραξε τας ψυχάς ημών. Ο αυτάδελφός του ημών Αλέξανδρος, (..) ετελεύτησε και εισήλθεν εις τας αιωνίους μονάς δια προσταγής του εκρατήσαμεν την καρδίαν του δια την πατρίδαν, το οποίο και εκτελέσαμεν. Ενταυτό όμως εβαλσαμώθη και το σώμα του όπου αν η πατρίς θελήση να ενταφιάση και αυτό εν καιρώ τω προσήκοντι, να εκτελέσωμεν. Μακάρια η μνήμη του», έγραφε ο Νικόλαος, αδελφός του Αλέξανδρου Υψηλάντη εν έτη 1828.

Ο ναός όπου φυλάσσονται οι καρδιές

«Και έτσι έγινε. Οι άνθρωποι του Υψηλάντη απέσπασαν την καρδιά από το σώμα του και την ταρίχευσαν, ενώ στη συνέχεια την έκρυψαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Βιέννη», εξηγεί ο πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής κος Γιώργος Σούρλας, ο οποίος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα, καθώς πραγματοποίησε το οδοιπορικό του Υψηλάντη για να συγγράψει το βιβλίο του «Στα βήματα του Ιερού Λόχου».

«Μερικά χρόνια αργότερα στις 3 Απριλίου του 1843 ο Γεώργιος Υψηλάντης έστειλε την καρδιά στον τότε μητροπολιτικό ναό της Αθήνας, την Αγία Ελένη της Αιόλου, ενώ στις 27 Νοεμβρίου 1859 με φροντίδα της Μαρίας Υψηλάντη Μουρούζη οι καρδιές μεταφέρθηκαν στο παρεκκλήσι των Ταξιαρχών στο Αμαλίειο ορφανοτροφείο κορασίδων.

Αλέξανδρος Υψηλάντης

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, μεγάλωσε στη Ρωσία, πολέμησε στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, πέθανε στη Βιέννη και όμως ζήτησε η καρδιά του να μεταφερθεί στην Ελλάδα, την οποία δεν είχε επισκεφθεί ποτέ.

Αυτό είναι συγκλονιστικό, δεν είναι τυχαίο. Οι οικείοι του γνώριζαν το πάθος του για την Ελλάδα και σκεφτείτε πως όταν κόπηκε το πρώτο ελληνικό νόμισμα με τον αναγεννώμενο φοίνικα και τον Σταυρό, η στενή του φίλη κόμισσα Τινχάιμ πήρε το νόμισμα και το εναπόθεσε στο μνήμα του στη Βιέννη», συμπληρώνει ο κ. Σούρλας.

Ο όρος της χήρας του Υψηλάντη

Μαρία Υψηλάντη Μουρούζη

Θέλοντας να εκπληρώσει την επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη, η χήρα του αδελφού του, Μαρία, αποφάσισε να κρύψει την καρδιά του στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών το 1859. Έθεσε όμως έναν όρο, όταν την εμπιστεύθηκε στον ιερέα. Να μην το μάθει ποτέ η πολιτεία, καθώς η ίδια θεωρούσε ότι το ελληνικό κράτος υπήρξε «αγνώμον προς τους Υψηλάντηδες». Η Μαρία, γυναίκα με μεγάλη προσωπική περιουσία και κυρία επί των τιμών επί βασιλίσσης Αμαλίας, είχε πρωτοστατήσει μαζί με άλλες Αθηναίες της υψηλής κοινωνίας σε πλείστες αγαθοεργίες.

Μια από αυτές, η δημιουργία ενός ορφανοτροφείου κοντά στα ανάκτορα, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ο ναός των Ταξιαρχών, του Αμαλίειου ορφανοτροφείου. Το κτίριο ανεγέρθηκε το 1854 μετά από μια λοιμική νόσο που είχε αποδεκατίσει τον πληθυσμό της Αθήνας αφήνοντας εκατοντάδες ορφανά. Μαζί του κτίστηκε ως ιδρυματικός ναός και η εκκλησία των Ταξιαρχών.

Όταν το 1894 ο ιερέας Μούρτζινος αρρώστησε, στη θέση του τοποθετήθηκε προσωρινά ο αρχιμανδρίτης Κριεζής, ο οποίος και ανακάλυψε τυχαία τυλιγμένες σε ένα πανί τις ληκύθους που έφεραν η μια χαραγμένα τα αρχικά ΔΥ και η άλλη το όνομα «Αλέξανδρος Υψηλάντης 1821».

Ο Μούρτζινος δυσαρεστήθηκε από την παραβίαση του ντουλαπιού και ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι το Υπουργείο ζήτησε τη μεταφορά των οργάνων στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με επίσημη τελετή για το οποίο τελικά το ίδρυμα αποφάσισε να μη δώσει την έγκρισή του.

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα το 1959 το ορφανοτροφείο κατεδαφίστηκε, ενώ ο ναός διεσώθη χάρη στις προσπάθειες των κατοίκων της περιοχής. Οι πιστοί προσέφεραν σημαντικά για την εποχή χρήματα και απέτρεψαν την κατεδάφιση και ανέλαβαν τη συντήρηση του Ναού.

Από τότε μέχρι σήμερα η εκκλησία έχει τεθεί σε δημόσια λατρεία και λειτουργία κάθε Κυριακή.

Το Αμαλίειο ορφανοτροφείο που ίδρυσε η βασίλισσα Αμαλία,  διακρίνεται στο κέντρο της φωτογραφίας του Sébah, Pascal ,1870. Δεξιά κατεβαίνει η Ηρώδου Αττικού και φαίνεται ο Εθνικός Κήπος. Στη θέση του ορφανοτροφείου που κατεδαφίστηκε, σήμερα βρίσκεται το Μέγαρο Μαξίμου (Αρχείο ΜτΧ)

Που βρίσκονται οι ταριχευμένες καρδιές του Κανάρη και του Μιαούλη

Το 1835, λίγο μετά τον θάνατο του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, ο βασιλιάς Όθωνας έδωσε εντολή να αποσπαστεί η καρδιά από το σώμα του νεκρού ήρωα και να τοποθετηθεί ταριχευμένη σε ειδική λήκυθο ως σύμβολο ανδρείας και πατριωτισμού.

Επάνω στη λήκυθο, η οποία σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο της Ύδρας, είναι γραμμένη η επιγραφή «χαίρε η καρδιά του Ανδρέα Μιαούλη». Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει επίσης η λήκυθος που περιέχει την καρδιά του Κωνσταντίνου Κανάρη. Επάνω της είναι χαραγμένη η φράση «χαίρε καρδιά ναυάρχου Κανάρη».

Άρθρο της Κατερίνας Ρόββα από το Έθνος

ΠΗΓΗ: mixanitouxronou