Grexit; Η Ελλάδα ξανά στο χείλος της κρίσης χρέους, -απειλείται ρήξη με την Ε.Ε.

Η χώρα αντιμετωπίζει κρίσιμες εβδομάδες καθώς δυσκολεύεται να συμμορφωθεί με τα απαιτούμενα μέτρα «διάσωσης» και τις πιέσεις που αυξάνονται στη Γερμανία και στις ΗΠΑ.

Της Έλενας Smith

Την εβδομάδα της ημέρας της Μαρμότας φαίνονταν απολύτως δικαιολογημένο: Οι Έλληνες αγρότες με τα τρακτέρ είναι πάλι έξω έχοντας μπλοκάρει τους δρόμους και τους συνοριακούς σταθμούς, ενώ πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο των δεινών του χρέους της Ευρώπης, οδεύοντας ξανά προς μια ανεξέλεγκτη κρίση.

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις είναι ένα σύνηθες χαρακτηριστικό της κοινωνικής αναταραχής που αντιμετωπίζει σποραδικά η Ελλάδα. Είναι τώρα περισσότερο από επτά χρόνια που ξέσπασε η ελληνική κρίση και το ελληνικό δράμα έχει περάσει από πολλές φάσεις deja vu.

Η Ελλάδα επισκιάστηκε πέρσι εξαιτίας μιας σειράς γεγονότων, από το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έως την φαινομενικά ελάχιστα πιθανή, εκλογική νίκη του Ντόναλτ Τραμπ στις ΗΠΑ, όμως η «επική» μάχη της χώρας κόντρα στην χρεοκοπία δεν σταμάτησε ποτέ, μολονότι κρατήθηκε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

Αλλά μακριά από τα πρωτοσέλιδα μια τέλεια καταιγίδα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αθήνας και των πιστωτών της έχουν σημαντικά καθυστερήσει. Η δυνατότητα του Grexit, ή της εξόδου από το ευρώ έχει εμφανιστεί ξανά δυναμικά στο προσκήνιο και οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Η απόδοση του διετούς ομολόγου έχει αυξηθεί από 6% έως 10% σε λιγότερο από δύο εβδομάδες τρομάζοντας τους επενδυτές στο κατά πόσο αποτελούν αντικείμενο ντάπινγκ οι εκμεταλλεύσεις τους. Και η ρητορική περί Grexit που βρέθηκε στο αποκορύφωμά της το 2015 έχει επιστρέψει.

Οι αναλυτές βλέπουν ένα επικίνδυνο αδιέξοδο και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούν ότι μια «εμπόλεμη» κατάσταση μπορεί να υπάρξει όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συνομιλήσει με την Γερμανίδα καγκελάριο και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες την Παρασκευή στη Μάλτα.

«Είμαι πολύ ανήσυχος οδεύουμε προς μια ρήξη με την ΕΕ», είπε ο Παντελής Καψής, ένας εξέχων πολιτικός σχολιαστής. «Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι στο πίσω μέρος του μυαλού των ανθρώπων στο ΣΥΡΙΖΑ [το κυβερνών αριστερό κόμμα] υπάρχουν πολλές ιδέες για μοναχική πορεία. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι μπαίνουμε σε μια πολύ δύσκολη περίοδο που πολύ πιθανόν θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή».

Όπως πάντα, ο χρόνος είναι πολύτιμος. Στηριγμένη η Αθήνα από ένα τρίτο πακέτο «διάσωσης» από την Ε.Ε., έγινε φανερό αυτή την εβδομάδα, ότι δεν πρόκειται να υπάρξει περαιτέρω χρηματοδότηση με κεφάλαια του «πακέτου» βοηθείας ύψους 85 δις ευρώ, μέχρις ότου υπάρξει η πλήρης τήρηση των όρων που το συνοδεύουν. Τον Ιούλιο η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει χρέος ύψους € 7,4 δις, αυξάνοντας το φάσμα της χρεοκοπίας, καθώς έως τότε τα κρατικά ταμεία θα έχουν στερέψει.

Το αδιέξοδο έχει μετατραπεί σε μια αντιπαράθεση καθώς οι πιστωτές απαιτούν πρόσθετα μέτρα λιτότητας μόλις λήξει το τρέχον πακέτο διάσωσης. Χωρίς περαιτέρω μείωση των συντάξεων -που έχουν ήδη περικοπεί 12 φορές από τότε που ξεκίνησε η κρίση- και τη μείωση του αφορολόγητου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποστηρίζει ότι η χώρα καταχρεωμένη δεν θα είναι ποτέ σε θέση να επιτύχει τον δημοσιονομικό στόχο της, ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ από το 2018.

Σε μια εντονότατη -καυτή- κοινοβουλευτική συζήτηση την περασμένη Τετάρτη, ο Τσίπρας επέμεινε, ότι δεν θα δεχθεί νέες απαιτήσεις από το ΔΝΤ και νέα μέτρα. «Οι απαιτήσεις του ΔΝΤ πάνε πέρα από κάθε δημοκρατική και συνταγματική λογική και αξία», δήλωσε. Όμως η ολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι απαραίτητη για την Ελλάδα που «εξορίστηκε» από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές και που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις 9 Μαρτίου -κλειδί για τη χώρα να ανακτήσει την πρόσβαση στην αγορά. Αν η προθεσμία χαθεί λίγοι πιστεύουν Αθήνα θα είναι σε θέση να κρατηθεί στη ζωή χωρίς τέταρτο πακέτο διάσωσης.

Σε μια Ευρώπη που βρίσκεται αντιμέτωπη με τον φόβο της ανόδου της ακροδεξιάς οι προοπτικές να συμβεί κάτι τέτοιο είναι ελάχιστες. «Αυτό που βλέπουμε είναι μια καταστροφή για την πραγματική οικονομία, διότι τα πάντα είναι σε αναμονή», λέει στον Guardian ο Κώστας Παναγόπουλος της Alco. «Για άλλη μια φορά μιλάμε για οικονομική καταστροφή, για άλλη μια φορά μιλάμε για Grexit», και συνέχισε «Οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, αν υπάρχει μεγαλύτερη αβεβαιότητα, δεν ξέρουμε πώς οι Έλληνες θα αντιδράσουν».

Την Πέμπτη, εν μέσω φημών περί παραίτησής του ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος προσπάθησε να εμφανιστεί καθησυχαστικός. Σε γραπτή του δήλωση ο μαρξιστής καθηγητής Οικονομικών είπε ότι ενώ το ένα τρίτο της αξιολόγησης έχει ολοκληρωθεί και άλλο ένα τρίτο έχει «εντελώς συμφωνηθεί», το υπόλοιπο εξακολουθεί να υπόκειται σε «πολιτική διαπραγμάτευση».

Τι θα συμβεί στη συνέχεια εξαρτάται όχι μόνο από το τι συμβαίνει στην Αθήνα. Σε μεγάλο βαθμό τα γεγονότα στην Ευρώπη και στην Ουάσιγκτον θα παίξουν επίσης ρόλο.

Εν όψει των γενικών εκλογών στη Γερμανία, τον Σεπτέμβριο, ο υπουργός Οικονομικών του Βερολίνου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υιοθετεί επίσης την τακτική των προκλήσεων με την αυξανόμενη κριτική στην Ελλάδα -μια τακτική που έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δημοφιλής με τους ψηφοφόρους οι οποίοι διαφορετικά θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το ακροδεξιό κόμμα AFD της Γερμανίας. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα η μεγάλης κυκλοφορίας γερμανική εφημερίδα Bild πυροδότησε περαιτέρω τα «πάθη» προτείνοντας στη γερμανική κυβέρνηση να ξαναθέσει επί τάπητος το θέμα της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, ένα σενάριο που ο Σόιμπλε υποστηρίζει από το παρελθόν.

«Το Grexit δεν είναι στην ατζέντα μας, είναι η ατζέντα εκείνων που θέλουν την διάλυση της Ευρώπης», δήλωσε ο Σία Αναγνωστοπούλου, κορυφαία βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην αναπληρωτής υπουργός για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. «Είναι αυτό που θέλει ο κ Σόιμπλε», πρόσθεσε, προσπαθώντας να αποδυναμώσει την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η Αθήνα είναι όμηρος της Γερμανίας.

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο εξαιτίας του Ντόναλντ Τραμπ και της στάσης που θα θελήσει να τηρήσει σε ό,τι αφορά το ΔΝΤ. Στο παρελθόν ως δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας, ο Τραμπ είχε σχολιάσει, ότι οι Έλληνες είναι «χάσιμο χρόνου» στην ευρωζώνη.

Την περασμένη εβδομάδα η έκθεση του ΔΝΤ ήταν από τις πλέον απαισιόδοξες για το ελληνικό χρέος, το οποίο δεν θεωρεί απλά μη βιώσιμο, αλλά ότι κινδυνεύει να προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου θα συζητήσει επίσημα το θέμα στις 6 Φεβρουαρίου, αλλά έχει ήδη υπαινιχθεί ότι χωρίς τη δέσμευση της ελάφρυνσης του χρέους από την ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να συμβάλει περαιτέρω. Η Γερμανία έχοντας τη μεγαλύτερη συνεισφορά στα 300 δις ευρώ των κονδυλίων έκτακτης ανάγκης προς την Ελλάδα, επιμένει ότι η περαιτέρω βοήθεια εξαρτάται αποκλειστικά από τη συμμετοχή του ΔΝΤ.

Οι αναλυτές είναι αναποφάσιστοι για το αν η Αθήνα σκόπιμα παίζει με τις καθυστερήσεις προσδοκώντας σε μια καλύτερη συμφωνία ή αν παίζει με τη φωτιά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ που αναρριχήθηκε στην εξουσία με υπόσχεση την ανατροπή των μνημονιακών δεσμεύσεων, υποχρεώθηκε όπως κάθε άλλο κυβερνητικό κόμμα πριν, να υποστεί τις συνέπειες από την εφαρμογή τους. Την περασμένη Τρίτη ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος (Ξυδάκης) ζήτησε να συζητηθεί «χωρίς ταμπού» το θέμα επιστροφής στη δραχμή, στο κοινοβούλιο, προκαλώντας θυελλώδεις αντιδράσεις.

Η άλλοτε «απόρθητη» δημοτικότητα του Αλέξη Τσίπρα, εν τω μεταξύ, έχει καταρρεύσει από την εφαρμογή ορισμένων από τα πιο σκληρά μέτρα μέχρι σήμερα και λίγοι πιστεύουν ότι έχει το πολιτικό κεφάλαιο να επιβάλει ένα νέο γύρο λιτότητας.

«Δεν είναι ένα κουτί, αλλά μια βόμβα που κλώτσησε,» είπε ένας δυτικός διπλωμάτης «Σε έναν κόσμο όπου οι φιλελεύθερες αξίες απειλούνται, θα μπορούσαμε να βρεθούμε με το πολύ επικίνδυνο σενάριο της κατάρρευσης του λίκνου της δημοκρατίας επίσης».

Στερημένοι από την ανάπτυξη και χτυπημένοι από περικοπές και αυξήσεις φόρων, οι Έλληνες έχουν γίνει φτωχότεροι και όλο και περισσότεροι έχουν επίγνωση της αδιέξοδης κατάστασης, σε μια χώρα όπου η κυριαρχία είναι περισσότερο κατ’ όνομα παρά επί της ουσίας. Ένας στους τρεις ζουν σήμερα κάτω από το όριο της φτώχειας και το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται γύρω στο 23%. Ως τελευταίο αδιέξοδο βλέπουν τα επίπεδα μετανάστευσης να αυξάνονται και την αδυναμία αποπληρωμής των δανείων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στα ύψη, έτσι η νοσταλγία για τη δραχμή μεγαλώνει.

Αυτό είναι που ανησυχεί περισσότερο τον δημοσκόπο Παναγόπουλο. Αυτό που κάποτε ήταν μια άποψη της μειοψηφίας αλλάζει γρήγορα, με την πλειοψηφία των Ελλήνων σε μια πρόσφατη έρευνα της Alco να λένε ότι ήταν λάθος η ένταξη στο ευρώ.

«Έχουμε γίνει μια κοινωνία που δεν έχει καμία ελπίδα, ούτε καν ένα ψήγμα μιας ελπίδας για το μέλλον» αναστέναξε. «Ο μόνος λόγος που οι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν στο ευρώ είναι επειδή φοβούνται τις συνέπειες της εξόδου, αλλά αν τα πράγματα δεν βελτιωθούν, θα αλλάξει κι αυτό».