Όλα στο βωμό της… προσωρινής CETA, Toυ Γιώργου Μπαϊράμογλου

Η TTIP όπως και η αδερφή εμπορική συμφωνία CETA που εντάσσονται στη νέα γενιά εμπορικών συμφωνιών, φάνηκε αρχικά να επεμβαίνουν μόνο στη διαμόρφωση ορισμένων εμπορικών – επιχειρηματικών όρων μεταξύ Αμερικής – Ευρώπης και Καναδά – Ευρώπης αντίστοιχα.

Ωστόσο, η διαρροή των υπό διαπραγμάτευση εγγράφων της TTIP οδήγησε σε μαζικές κινητοποιήσεις με άμεσο αίτημα το πάγωμα των όποιων κρυφών ή φανερών διαπραγματεύσεων. Σύντομα λοιπόν, κατέστη γνωστό πως η TTIP λειτουργούσε περισσότερο ως δούρειος ίππος, καθώς όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα υπόβοσκε η CETA.

Πρόκειται όμως για αμιγώς οικονομικές συμφωνίες;

Η μόνιμη εφαρμογή της CETA θα συνοδευτεί από την εγκατάσταση ενός μόνιμου μηχανισμού επίλυσης διαφορών μεταξύ του εκάστοτε επενδυτή και κράτους. Είτε αποφασίσουν οι κολυμπήθρες των λόμπι να το βαφτίσουν ISDS είτε ICS το μόνο σίγουρο είναι πως οι ξένοι επενδυτές θα λαμβάνουν ιδιαίτερα νομικά δικαιώματα για να ενάγουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις στην περίπτωση που οι τελευταίες υιοθετήσουν πολιτική που αντικρούει τα συμφέροντα των ξένων επιχειρήσεων.

Το προνομιακό αυτό καθεστώς δεν θα επιχαίρουν -όπως φαντάζεται κανείς- οι εγχώριοι επενδυτές. Και εδώ κάνουμε μια υπόθεση εργασίας. Υπάρχει για παράδειγμα μια εταιρεία που η λειτουργία της επιβαρύνει σε ανυπολόγιστο βαθμό το περιβάλλον ενώ παράλληλα τυχόν βελτιώσεις στις εργασιακές σχέσεις βρίσκει αντίθετο το Δ.Σ. της εν λόγω επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή η εν λόγω επιχείρηση έχει το δικαίωμα να ενάγει τη κυβέρνηση καθώς θίγονται τα οικονομικά της συμφέροντα. Και δεν χρειάζεται να απομακρυνθεί κανείς από τη Χαλκιδική, για να εντοπίσει το εν λόγω παράδειγμα.

Μετακινούμενοι τώρα στο πεδίο των Δημόσιων Υπηρεσιών παρατηρείται η  δημιουργία ενός ακόμα ευνοϊκότερου πλαισίου των μεγαλοεπιχειρήσεων. Μέσω της αντίστοιχης ρύθμισης προκύπτει πως στην περίπτωση που ιδιωτική υπηρεσία έχει ήδη αναλάβει τη διαχείριση ενός τομέα, μια τυχόν προσπάθεια από πλευράς του κράτους για επανακρατικοποίηση θα πυροδοτήσει αξιώσεις χρηματικής αποζημίωσης. 

Προκύπτει λοιπόν ευλόγως, πως τα ήδη χρεοκοπημένα ευρωπαϊκά κράτη δεν θα έχουν κανένα περιθώριο παρέμβασης -έστω και στις ορισμένες περιπτώσεις που αυτό καθίσταται επιθυμητό- καθώς δεν θα συμφέρει από οικονομικής απόψεως η κατάργηση των ιδιωτικοποιήσεων. Στα πλαίσια αυτά -αν και ακόμη δεν έχει σαφώς οριστεί- η συμφωνία θα περιορίζει τις κυβερνήσεις αναφορικά και στη διεύρυνση των δημόσιων υπηρεσιών ή στη δημιουργία νέων.

Η CETA, όπως προκύπτει από τα έως τώρα δεδομένα, επεμβαίνει με έναν ρυθμιστικό τρόπο και σε άλλους τομείς. Μερικοί εξ αυτών είναι ο τομέας της γεωργίας, εγείροντας ανησυχίες για τα πρότυπα επεξεργασίας και παραγωγής, όπως επίσης και για το νέο καθεστώς που θα καταλήγει να είναι περισσότερο ανταγωνιστικό και κατ’επέκταση κερδοφόρο για ορισμένους που υιοθετούν μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές. 

Επιπροσθέτως, απειλεί το υπάρχον σύστημα γεωγραφικών ενδείξεων για τα ευρωπαϊκά προϊόντα καθώς μόνο 173 προϊόντα χαίρουν προστασίας στο νέο καθεστώς. Αξίζει να σημειώσουμε πως μέχρι στιγμής υπήρχανε περίπου 1.300 είδη τροφίμων και 3.000 κρασιά.

Φυσικά από τη νέα ληστρική εμπορική οικονομική συμφωνία δεν εξαιρείται ο τομέας του πολιτισμού, το κλίμα και η ενέργεια, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας όπως και ορισμένες άλλες σαφείς εγχώριες ρυθμίσεις. Τέλος, αναφορικά στα εργασιακά δικαιώματα, το κείμενο της CETA παροτρύνει την επικύρωση βασικών εργασιακών προτύπων όπως ορίζονται από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, αλλά δεν εξαναγκάζει κανένα από τα σύμφωνα μέρη.

Όπως γίνεται εξάλλου αντιληπτό, ο νέος μηχανισμός επίλυσης διαφορών, η περαιτέρω απελευθέρωση υπηρεσιών και εν γένει η δημιουργία ενός καθεστώτος ευνοϊκότερο από το υπάρχον για τις ξένες μεγάλες επενδύσεις, θα επιφέρει μια περαιτέρω απορρύθμιση στις υπάρχουσες εργασιακές σχέσεις.

Η νέα οικονομική συμφωνία δεν εγείρει πλέον ερωτηματικά σχετικά με το ρόλο της. Επαναδιαπραγματεύεται με σαφήνεια τον ρόλο του κράτους και απομακρύνει τις όποιες ιδέες περί ενός –έστω και στο κατ’ελάχιστο- κοινωνικού κράτους που – αν δεν ισχύσει είτε μόνιμα είτε προσωρινά η CETA- θα παρείχε στους πολίτες του την πρόσβαση έστω και σε ορισμένα κοινωνικά αγαθά.

Μια τέτοιας μορφής συμφωνία, στην οποία εμπεριέχονται μόνο καταστροφικές διατάξεις θεωρήθηκε από την Κομισιόν και τον Ζαν Κλωντ Γιούνκερ πως πρέπει να περάσει ως απλή ευρωπαϊκή συμφωνία, κάτι που σημαίνει την παράκαμψη των εθνικών κοινοβουλίων.

Σήμερα, μετά τις τελευταίες εξελίξεις η CETA αποφασίστηκε να ενέχει το χαρακτήρα συμφωνίας μικτής αρμοδιότητας, κάτι που την αναγκάζει να περάσει προς ψήφιση και από τα εθνικά κοινοβούλια προκειμένου να έχει μόνιμη ισχύ. Ωστόσο πολλοί αναλυτές σημειώνουν πως η ψήφισή της από το ευρωκοινοβούλιο (που θα προηγηθεί από αυτή των εθνικών) θα συνεπάγεται και μια προσωρινή εφαρμογή. Και όπως είναι παγκοίνως γνωστό. Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού.

*Μεταπτυχιακός φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας

O Γιώργος Μπαϊράμογλου συμμετέχει στην Ελληνική Πρωτοβουλία STOP TTIP CETA TiSA

ΠΗΓΗ: enallaktikos