Τα όρια των εργαλείων της παραπολιτικής

 

Γράφει ο Θανάσης Βασιλείου

Κανονικά ο τίτλος του άρθρου θα έπρεπε να ήταν «Ο τσελεμεντές της δημοσίας εξαπατήσεως - Οδηγός επιτυχούς καριέρας διά κάθε πολιτικό όστις θέλει λάμψει στο εθνικό στερέωμα, θέλει μετέχει των προνομίων του αξιώματος να είναι υποκριτής, αμοραλιστής, να αυτοσχεδιάζει και να διατυπώνει, ως επί το πλείστον, ανοησίες κ.λπ., κ.λπ.». Παρότι εν μέρει αληθής, ο τίτλος είναι τελείως υποθετικός, μη αποδεκτός επειδή είναι σχοινοτενής και στον πυρήνα του λαϊκίζει. Ενας άλλος τίτλος θα ήταν το «Πώς στην Ελλάδα δεν αλλάζει τίποτα».

Ας δούμε τι συμβαίνει στο mainstream πολιτικό και μιντιακό σκηνικό όταν γίνεται κάτι πολύ σοβαρό που πλήττει τη δημοκρατία και την ευνομούμενη πολιτεία. Δεν είναι απαραίτητο να περιορίσετε τη φαντασία σας στις παρακολουθήσεις της ΕΥΠ. Μπορείτε να θυμηθείτε παλαιότερες ή πρόσφατες υποθέσεις δημόσιων σκανδάλων, τραυματικών γεγονότων (π.χ. πυρκαγιές), εγκληματικών ενεργειών που διαπράχθηκαν από πρόσωπα υπεράνω υποψίας κ.ο.κ.

Το πρώτο που κάνουν οι υπεύθυνοι είναι να δηλώσουν πλήρη άγνοια. Βοηθούντων των μίντια, έρχεται το πρώτο κύμα φράσεων-κλισέ, με τις οποίες επιχειρείται να φανεί ότι ο υπεύθυνος του κακού ενδιαφέρεται για τον περιορισμό του: «λογοδοσία», «όλα στο φως», «διαφάνεια», «το μαχαίρι στο κόκαλο», «θα λάμψει η αλήθεια», «αναβάθμιση του ρόλου του…», «βέλτιστες πρακτικές», «αλλαγή πλαισίου» κ.λπ. Για πιο προχωρημένους: «ισορροπία σκοπών-μέσων», «αυστηρότερες δικλίδες ή πρόσθετα φίλτρα», «θεσμική θωράκιση ή αλλαγές», «θεσμική αντιμετώπιση», «διαμόρφωση νέου θεσμικού πλαισίου», «τρεις, τέσσερις, πέντε (ανάλογα) πυλώνες», «πλαίσιο τριών, τεσσάρων (ανάλογα) πεδίων», «συμβατότητα με το ευρωπαϊκό ή διεθνές (ανάλογα) περιβάλλον» κ.ο.κ.

Στη συνέχεια επιστρατεύεται ένα πλήθος δοκιμασμένων θεωριών, επιχειρημάτων και πρακτικών που διευκολύνουν την «υποβάθμιση» της υπόθεσης. Παραθέτω τον συνήθη κατάλογο, χωρίς πολλά περιττά σχόλια. Η «θεωρία της νομιμότητας» ως βασική γραμμή άμυνας. Αλλαγή ατζέντας με καταιγισμό θετικών ή κακών ειδήσεων· ένα πρόβλημα γίνεται μικρότερο όταν εμφανιστεί ένα ακόμα μεγαλύτερο ή όταν εμφανιστούν «καλές ειδήσεις». Η θεωρία ανοίγματος της ατζέντας ώστε να συμπεριλάβει, ίσως, και το προπατορικό αμάρτημα.

Η θεωρία του συμψηφισμού βρίσκεται σε πρώτη ζήτηση. Πολύ συγγενική είναι η χρήσιμη θεωρία της διαχρονικότητας των παθογενειών μαζί με τη σύγχυση των ρόλων. Π.χ., ο κ. πρωθυπουργός σε ρόλο πολιτικού αναλυτή μίλησε για «διαχρονικές παθογένειες της Υπηρεσίας Πληροφοριών»· π.χ. πάντα «μιλάμε για κάτι που δεν είναι σημερινό».

Η πρακτική της θεσμικής καθυστέρησης και η θεωρία της «κοντής μνήμης ή κούρασης των ψηφοφόρων». Η θεωρία ότι ένα μεγάλο ψέμα κρύβεται με ένα ακόμα μεγαλύτερο· π.χ., «Οταν μία νόμιμη επισύνδεση ολοκληρώνεται και δεν καταλήγει σε τίποτα που να ακουμπά στον λόγο για τον οποίο έγινε, τερματίζεται εκεί και καταστρέφεται το οποιοδήποτε αρχείο» (Γ. Οικονόμου). Το επιχείρημα της πρακτικής που ακολουθούν άλλες χώρες ή η Ευρωπαϊκή Ενωση· λ.χ., δεν πρωτοτυπούμε, εφόσον «θεσμικά τα ευρωπαϊκά όργανα, ακόμα και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επιτρέπουν “επισυνδέσεις” για λόγους εθνικού συμφέροντος» κ.λπ.

Η θεωρία της εργαλειοποίησης του προβλήματος με τις συγγενικές θεωρίες της υπερπολιτικοποίησης, της όξυνσης και τη θεωρία περί συνθηκών αγριότητας και κανιβαλισμού στον δημόσιο διάλογο. Η θεωρία πως ό,τι προέρχεται από την αντιπολίτευση εμπίπτει στην κατηγορία του λαϊκισμού. Η θεωρία της «εθνικής ασφάλειας», των «εσωτερικών εχθρών» και «εξωτερικών επιβουλών», αλλά και η θεωρία της καθημερινής «μάχης με την τρομοκρατία και το έγκλημα», που φτάνει μέχρι την «κυβερνησιμότητα της χώρας».

Η θεωρία της αποκαταστάσεως της βλάβης. Η θεωρία ενοχοποίησης του ίδιου του θύματος και οι συγγενικές θεωρίες σπίλωσης και κατασυκοφάντησης του αντιπολιτευόμενου Τύπου, π.χ. «συμμορία». Η πρακτική των παραιτήσεων και της αποδοχής τους από τον εμπνευστή της αμαρτίας. Η μέθοδος των εξεταστικών επιτροπών και η πρακτική της δικαστικής αντιμετώπισης με όλη την αργή, επίπονη εξυπηρέτηση του νόμου, που με έναν περίεργο τρόπο ρίχνει ένα πέπλο αμφιβολιών στον κατηγορούμενο και μετατρέπει έναν απατεώνα άλλοτε σε θύμα και άλλοτε σε ήρωα.

Ο κατάλογος είναι ενδεικτικός. Αλλά αν υπάρχει διέξοδος από αυτό το ηθικό χοιροστάσιο, το πρώτο βήμα προς αυτήν θα ήταν να κατανοήσουμε ότι τα εργαλεία της παραπολιτικής έχουν όρια που, όταν ξεπερνιούνται, ακουμπούν την εξαπάτηση και όχι την πολιτική σοφία.

Βεβαίως, ο κ. πρωθυπουργός υποσχόταν διαφορετικά πράγματα το 2019 πριν από τις εκλογές. Και κάνει ακριβώς αυτά που έλεγε πως δεν πρέπει να γίνονται. Ετσι, στην Ελλάδα ο εφιάλτης της οπισθοδρόμησης και της αντιδημοκρατίας έχει όνομα. Και εδώ ο εφιάλτης δεν φαίνεται να έχει τελειωμό. Για να γίνει η Ελλάδα μια σύγχρονη ευρωπαϊκή δημοκρατία, πρέπει να τελειώνουμε με τη σήψη. Είναι μικρές οι πιθανότητες να το κατανοήσουν εκείνοι που τη συντηρούν. Βρίσκουν ευκολότερο να υπόσχονται ότι «θα τα αλλάξουμε όλα, ώστε να μην αλλάξει τίποτα»!

από efsyn