Σταμάτης Κριμιζής: Η Αθήνα πρωτεύουσα της αστρονομίας

Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας

Η 44η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Επιτροπής Διαστημικής Έρευνας, ή αλλιώς Cospar 2022, αποκτά ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον όχι μόνο για την ελίτ της διαστημικής έρευνας που θα συγκεντρωθεί στην Αθήνα αλλά και για το ευρύ κοινό. Όπως εξάλλου δηλώνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο Σταμάτης Κριμιζής, πρόεδρος της επιστημονικής οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, στην Αθήνα θα γίνει η πρώτη επιστημονική παρουσίαση της έρευνας του James Webb.

Είναι μια ευτυχής χρονική σύμπτωση κύριε Κριμιζή η δημοσίευση των εικόνων του James Webb με τη διεξαγωγή του συνεδρίου Cospar 2022 στην Αθήνα;

Αν σας μιλήσω λίγο για το παρασκήνιο θα καταλάβετε πως μπορεί να μην είναι και τόσο. Ο επικεφαλής των επιστημονικών προγραμμάτων της NASA, που ήταν επιφορτισμένος με τον προγραμματισμό της εκτόξευσης, είναι ο Τόμας Ζουρμπούτσεν. Τον γνωρίζω καλά, έχω υπάρξει μέντοράς του στη NASA. Έχω κάθε λόγο να πιστεύω λοιπόν πως έλαβε υπόψη του τις ημερομηνίες διεξαγωγής του συνεδρίου.

Δεν ήταν βέβαια δεδομένο πως τα δυο γεγονότα θα συνέπιπταν. Αν κάποιο από τα βήματα δεν πήγαινε καλά, το χρονικό περιθώριο θα ήταν διαφορετικό. Ας μην ξεχνάμε πως η αρχική εκτίμηση ήταν πως οι πρώτες εικόνες θα δίνονταν στη δημοσιότητα τον Αύγουστο. Όμως δόθηκαν στις 12 Ιουλίου. Κι έτσι στην Αθήνα θα γίνει για πρώτη φορά η επιστημονική παρουσίαση της έρευνας του James Webb.

Ο Σταμάτης Κριμιζής τι βλέπει σε αυτές τις φωτογραφίες;

Αυτό που μου έκανε τρομερή εντύπωση είναι ότι επειδή αυτό το τηλεσκόπιο έχει τη δυνατότητα να κοιτάει το φάσμα των ακτινοβολιών και να μπορεί με αυτόν τον τρόπο να αποτυπώνει τις γραμμές που αντιστοιχούν σε διάφορα στοιχεία, μάθαμε πως στοιχεία όπως το οξυγόνο, το νέον, το υδρογόνο και το άζωτο, υπήρχαν από το μπιγκ μπανγκ, τη μεγάλη έκρηξη από την οποία δημιουργήθηκε το σύμπαν. Το δεύτερο πιο σημαντικό είναι ότι έκανε φασματογραφία σε έναν από τους εξωπλανήτες και εκεί ανακάλυψε υδρατμούς στην ατμόσφαιρα. Αυτό είναι τρομερά σημαντικό διότι δείχνει ότι το νερό είναι βασικό συστατικό σε πάρα πολλούς εξωπλανήτες. Φανταστείτε πως έως τώρα δεν μπορούσαμε να δούμε καν την ατμόσφαιρα. Αλλά τώρα μπορούμε και μετράμε τι υπάρχει μέσα στην ατμόσφαιρα.

Αν ρωτούσε κάποιος 50 επιστήμονες από το συνέδριο ποια είναι τα όρια του σύμπαντος, θα έπαιρνε απ’ όλους την ίδια απάντηση;

Η πληροφόρηση που είχαμε ως τώρα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubbor ήταν πως το σύμπαν προεκτεινόταν στα 13,8 έτη δισεκατομμύρια φωτός. Από το James Webb περιμένουμε τώρα περισσότερες πληροφορίες, μπορεί να μας δώσει και κάποιες διαφορετικές χρονομετρίες. Στην επιστήμη, ξέρετε, δεν υπάρχουν γνώμες, υπάρχουν αποδείξεις. Βέβαια έχουμε μοντέλα και θεωρίες, αλλά οι θεωρίες είναι ακριβώς αυτό, θεωρίες, κι αν δεν επιβεβαιωθούν, δεν επιβιώνουν ως θεωρίες. Αν περιμένουμε κάτι τα επόμενα χρόνια αυτό είναι νέες ανακαλύψεις που ακριβώς θα αποδομούν πολλές από τις θεωρίες που έχουμε διατυπώσει σήμερα.

Είπατε ότι υπάρχουν υδρατμοί νερού στον εξωπλανήτη, κάτι που παραπέμπει σε κάποιου είδους ζωή. Τίποτε δεν εξάπτει περισσότερο τη φαντασία μας και η NASA ψάχνει…

Ξέρετε, πριν από 30 χρόνια, όταν συλλαμβάναμε το όραμα για το για την εξερεύνηση των πλανητών, το σύνθημά μας ήταν follow the water – ακολουθήστε το νερό. Υποθέσεις έχουν γίνει πολλές, αλλά τίποτε δεν ισχύει όταν δεν αποδεικνύεται.

Ποια είναι η πόλη λοιπόν που θα υποδεχθεί την ελίτ της διαστημικής έρευνας;

Είναι μια πόλη που βρίσκεται στο κέντρο και όχι στην περιφέρεια της επιστήμης. Έλληνες της διασποράς εξάλλου συμμετέχουν σχεδόν σε όλα τα προγράμματα. Τα υπόλοιπα τα κρατώ για τον χαιρετισμό μου στην υποδοχή των συνέδρων.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

NASA και Roscosmos ανανεώνουν τις πτήσεις ρουτίνας

Το διάστημα φαίνεται πως ενώνει παρά την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, καθώς ανακοινώθηκε σήμερα πως η ρωσική διαστημική υπηρεσία Roscosmos και η αμερικανική ΝASA υπέγραψαν μακροπρόθεσμη συμφωνία για κοινές πτήσεις προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). NASA και Roscosmos, συνεργάζονται εδώ και δύο δεκαετίες στον διεθνή διαστημικό σταθμό. Και οι δύο, εδώ και χρόνια επιδιώκουν να ανανεώσουν τις πτήσεις ρουτίνας με πληρώματα ως μέρος μιας μακροχρόνιας συνεργασίας μεταξύ τους, οι οποίες αυτή τη στιγμή είναι ένας από τους τελευταίους κρίκους συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας που υπογράφηκε, οι πρώτες πτήσεις θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τη NASA, ο Αμερικανός αστροναύτης Φρανκ Ρούμπιο θα πραγματοποιεί πτήση προς τον διεθνή διαστημικό σταθμό (ISS) από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ του Καζακστάν μαζί με δύο Ρώσους κοσμοναύτες, τον Σεργκέι Προκόπιεφ και τον Ντμίτρι Πετέλιν.

Όπως αναφέρει η ρωσική Roscosmos, η συμφωνία, μεταξύ των δύο υπηρεσιών είναι προς το συμφέρον των δύο χωρών και θα προωθήσει την ανάπτυξη της συνεργασίας στο πλαίσιο του προγράμματος ISS, προσθέτοντας ότι θα διευκολύνει την «εξερεύνηση του διαστήματος για ειρηνικούς σκοπούς».

Στο πλαίσιο της συνεργασίας, η Ρωσίδα κοσμοναύτης Άννα Κίκινα θα πετάξει μαζί με δύο Αμερικανούς αστροναύτες και έναν Ιάπωνα αστροναύτη σε μια πτήση του διαστημοπλοίου SpaceX Crew Dragon με προορισμό τον ISS, το οποίο θα εκτοξευθεί από το διαστημικό κέντρο Κένεντι της NASA στη Φλόριντα.

Η Κίκινα, είναι μηχανικός και η μοναδική γυναίκα στο σώμα των ενεργών κοσμοναυτών της Ρωσίας, θα είναι η πρώτη Ρωσίδα που θα πραγματοποιήσει πτήση με την κάψουλα SpaceX’s Crew Dragon. Έχει εκπαιδευθεί για την αποστολή στο αρχηγείο αστροναυτών της NASA στο Χιούστον.

Σύμφωνα με την ΝΑSA, η παρουσία τουλάχιστον ενός Ρώσου και ενός Αμερικανού στο διαστημικό σταθμό είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της λειτουργίας του εργαστηρίου. «Οι πτήσεις με ολοκληρωμένα πληρώματα διασφαλίζουν ότι υπάρχουν κατάλληλα εκπαιδευμένα μέλη πληρώματος στον σταθμό για την απαραίτητη συντήρηση και τους διαστημικούς περιπάτους» ανέφερε σήμερα η NASA.

Σημειώνεται ότι μετά την απόσυρση του διαστημικού λεωφορείου το 2011, οι ΗΠΑ βασίστηκαν στο ρωσικό διαστημόπλοιο Σογιούζ για την αποστολή Αμερικανών αστροναυτών στον διαστημικό σταθμό μέχρι το 2020, όταν η κάψουλα Crew Dragon της SpaceX αναβίωσε την ικανότητα της NASA για επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις και ξεκίνησε πτήσεις ρουτίνας στον ISS από τη Φλόριντα.

Πλανήτης υποψήφιος για ζωή

Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Royal Astronomical Society» ομάδα ερευνητών αναφέρει την ύπαρξη ενός πλανήτη που αν και βρίσκεται σε ένα σύστημα το άστρο του οποίου είναι πλέον νεκρό διαθέτει (δυνητικά) συνθήκες φιλόξενες στη παρουσία της ζωής.

Ο πλανήτης βρίσκεται σε απόσταση 117 ετών φωτός από εμάς και είναι πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο, σχεδόν 60 φορές πιο κοντά από ότι η Γη στον Ήλιο. Όμως το άστρο είναι ένας λευκός νάνος. Με τον όρο λευκός νάνος χαρακτηρίζεται το υπόλειμμα του πυρήνα ενός άστρου μικρής ή μεσαίας μάζας που απομένει μετά τον θάνατο του αυτού του άστρου. Ο πλανήτης βρίσκεται στην αποκαλούμενη κατοικήσιμη ζώνη δηλαδή απόσταση από το άστρο του όπου οι συνθήκες και ειδικότερα οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην επιφάνεια τους είναι τέτοιες που να επιτρέπουν την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή, παράγοντας που θεωρείται κρίσιμος για την παρουσία της ζωής.

«Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ένα διαστημικό σώμα στην κατοικήσιμη ζώνη ενός λευκού νάνου. Για αυτό και υπάρχει πιθανότητα ύπαρξης ζωής σε ένα κόσμο που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον λευκό νάνο» αναφέρει ο Τζέι Φαρίχι, του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου. Ο εντοπισμός του πλανήτη έγινε με έμμεσες παρατηρήσεις και πρέπει τώρα να γίνουν νέες έρευνες εκεί για να πιστοποιηθεί η ύπαρξη του και να αποτελέσει γεγονός η ανακάλυψη για πρώτη φορά κάποιου πλανήτη όχι μόνο φιλικού στη ζωή αλλά γενικότερα εκεί που υπάρχει ένας λευκός νάνος.

από edromos