Μετεωρολογία: Πως οι ελληνικοί φορείς πραγματοποιούν προγνώσεις με απίστευτη ακρίβεια – Τεχνολογία και …διάστημα στην υπηρεσία τους

 Γράφει ο Χρήστος Μανωλάς

H επέλαση της κακοκαιρίας «Ελπίς» συνεχιζόταν την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Ένα σφοδρό κύμα κακοκαιρίας – σπάνιο το χαρακτήρισαν οι μετεωρολόγοι – που δοκίμασε για άλλη μία φορά τις αντοχές και τις δυνατότητες του κράτους μας.

Όμως, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι το περιμέναμε, γνωρίζαμε την έλευσή του στην κάθε του λεπτομέρεια και αυτή η γνώση, αν μη τι άλλο, βοηθάει στην πρόληψη.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία δέκα – δεκαπέντε χρόνια (στην πραγματικότητα από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας) η μετεωρολογία στην Ελλάδα έχει κάνει άλματα. Διαφορετικοί επιστημονικοί φορείς, όπως η ΕΜΥ, το ΕΛΚΕΘΕ, το Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, πραγματοποιούν προγνώσεις με ακριβή επιστημονικά δεδομένα.

Πλανητικά μοντέλα πρόγνωσης

Βεβαίως αυτή η εξέλιξη στην Ελλάδα είναι απόρροια της προόδου που έχει συντελεστεί και στον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχουν μοντέλα πρόγνωσης που καλύπτουν όλο τον κόσμο και αυτό γίνεται από μεγάλα κέντρα του πλανήτη στην Αμερική και την Ευρώπη – η Γερμανία, η Γαλλία, η Αγγλία τρέχουν παγκόσμια μοντέλα πρόγνωσης με σταθμούς εδάφους.

Υπάρχει για παράδειγμα ένα ευρωπαϊκό κέντρο που εδρεύει στην Αγγλία, στο οποίο συμμετέχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Τα μοντέλα αυτά τα χρησιμοποιούν ως αρχικές συνθήκες και στη συνέχεια ο κάθε επιστημονικός φορέας με μοντέλα υψηλής ανάλυσης επικεντρώνεται στην περιοχή που έχει επιλέξει, ώστε να βγάλει πιο εξειδικευμένες προβλέψεις. Τα μοντέλα αυτά, τα «περιοχικά» όπως λέγονται, κάποια είναι κοινά, κάποια είναι διαφορετικά.

Παρ’ όλα αυτά οι αναλύσεις αυτές, οι προγνώσεις, δεν είναι πανάκεια. Ειδικά η βροχή είναι δύσκολη, διότι δεν είναι ομοιόμορφη. Σε θερμοκρασίες και ανέμους είναι πιο εύκολο. Όπως και να έχει, οι αλγόριθμοι βελτιώθηκαν και οι επιστήμονες κατανοούν καλύτερα τις διεργασίες της ατμόσφαιρας για να τις μοντελοποιήσουν.

Η ΕΜΥ

Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία – στρατιωτικοποιημένη, μην το ξεχνάμε, μια από τις ελάχιστες στον κόσμο, αλλά αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο – πραγματοποιεί μετεωρολογικές παρατηρήσεις από ένα δίκτυο είκοσι αυτόματων σταθμών στην Αττική, προειδοποιεί για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, πραγματοποιεί προγνώσεις όλων των απαιτούμενων μετεωρολογικών παραμέτρων με χρονικό βήμα από μία ώρα έως έξι ημέρες και σε τοπικό επίπεδο που μπορεί να φθάσει ακόμα και στο επίπεδο ενός σταδίου!

Για την επίτευξη όλων αυτών χρησιμοποιεί υψηλού επιπέδου υπολογιστικό σύστημα, δίκτυο ραντάρ νέας τεχνολογίας, νέες τεχνικές μετεπεξεργασίας των αποτελεσμάτων των μοντέλων καιρού και εφαρμογές αυτοματοποίησης των προγνώσεων, για την παρουσίασή τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο Ίντερνετ (http://emy.gr/emy/el/).

Άλλωστε η εποχή που η ενημέρωση για τον καιρό διαρκούσε λίγα λεπτά στο τέλος του δελτίου ειδήσεων των καναλιών έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Η ΕΜΥ ιδρύθηκε το 1931 και εδρεύει σήμερα στις εγκαταστάσεις του πρώην ανατολικού αεροδρομίου Αθηνών, στο Ελληνικό της Αττικής. Το προσωπικό της αποτελείται τόσο από στρατιωτικό προσωπικό (κυρίως αξιωματικούς της Σχολής Ικάρων) όσο και από πολιτικό, που περιλαμβάνει φυσικούς, μαθηματικούς και ειδικούς πληροφορικής, με επιπρόσθετο στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό άλλων ειδικοτήτων (διοικητικό – οικονομικό – τεχνικό).

Συνολικά απασχολεί περίπου 565 άτομα, όχι μόνο στο κεντρικό κτήριό της, αλλά και σε παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα, καθώς το μετεωρολογικό της δίκτυο καλύπτει σχεδόν όλη τη χώρα.

Το Αστεροσκοπείο

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών διαχειρίζεται τον αρχαιότερο μετεωρολογικό σταθμό της Ελλάδας και έναν από τους αρχαιότερους στη νότια Ευρώπη. Ο σταθμός είναι τοποθετημένος στο κέντρο της Αθήνας, στο Θησείο (Λόφος Νυμφών). Ο Α’ τάξης μετεωρολογικός σταθμός βρίσκεται στο ίδιο ακριβώς σημείο από τις 11 Σεπτεμβρίου 1890, ενώ άρχισε τη λειτουργία του το 1858 σε διαφορετική τοποθεσία στο Θησείο.

Οι επιστημονικές εξελίξεις που έχει ενσωματώσει το Αστεροσκοπείο έχουν ανταπόκριση από τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι το site https://www.meteo.gr/ του Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι ένα από τα πιο δημοφιλή στην Ελλάδα.

Περιλαμβάνει προγνώσεις για συνολικά περίπου 500 περιοχές και πόλεις της χώρας μας και 700 παραλίες, οι οποίες δίνονται σε μορφή πινάκων, ενώ πλήθος συμβόλων δίνουν στον χρήστη μια εύληπτη εικόνα του καιρού των επόμενων έξι ημερών.

Οι αρχικές συνθήκες (global model) που χρησιμοποιούν τα μοντέλα του παρέχονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Βάσει αυτών τα μοντέλα (BOLAM, WRF) σαρώνουν την ελληνική επικράτεια και δημιουργούν έπειτα από πολύωρες μαθηματικές επεξεργασίες από συστοιχία υπολογιστών του Ινστιτούτου τις τοπικές προγνώσεις.

Το meteo.gr χρησιμοποιεί ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στον χώρο της μετεωρολογίας και διαρκώς αναζητά μέσω του επιστημονικού προσωπικού του τη βελτίωση των παρεχόμενων δεδομένων. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται είναι η αιχμή του δόρατος της πληροφορικής επιστήμης.

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τέλος, μετεωρολογικές προγνώσεις δίνει και το Εργαστήριο Φυσικής Περιβάλλοντος – Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (https://forecast.uoa.gr/en/), το οποίο ιδρύθηκε το 1938 και εντάχθηκε στην τότε Σχολή Φυσικών Επιστημών. Το Εργαστήριο έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων με χρηματοδότηση διαφόρων φορέων και προσφέρει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη σε δημόσιους φορείς.

Σημειώνεται ότι μόνο το Εργαστήριο Φυσικής Περιβάλλοντος-Μετεωρολογίας έχει εκτελέσει περισσότερα από 200 διεθνή ερευνητικά προγράμματα, ενώ επί του παρόντος εκτελεί περίπου 30 διεθνή ερευνητικά προγράμματα σε θέματα περιβάλλοντος και ενέργειας, σε πολλά από τα οποία έχει αναλάβει τον κεντρικό συντονισμό.

από topontiki