«…τι με κοιτάζεις Ρόζα μουδιασμένο…»

 Γράφει ο Γεράσιμος Χολέβας

Το σύντομο κείμενο για τη «Ρόζα», που ακολουθεί, γράφτηκε και δημοσιεύθηκε στον «Ημεροδρόμο», στις 15 Ιανουαρίου 2017 με αφορμή τα 98 χρόνια από τη μέρα που δολοφονήθηκαν η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ.

Μετά την απώλεια του Θάνου Μικρούτσικου, που μελοποίησε το ποίημα του Άλκη Αλκαίου, η σκέψη πως αυτοί οι στίχοι πρέπει να ακούγονται ακόμα πιο «δυνατά», ήταν έντονη. Ο καιρός πέρασε και η περίοδος που ζούμε είναι ακόμα δυσκολότερη και πιο σύνθετη.Κι όμως, η «Ρόζα» παραμένει ακόμα επίκαιρη.

Με αφορμή το γεγονός πως, σαν σήμερα, 10 Δεκεμβρίου 2012, έφυγε από τη ζωή ο ποιητής Άλκης Αλκαίος, το μοιραζόμαστε ξανά εκείνο το κείμενο. Γιατί αρκεί που αυτό το ποίημα γράφτηκε (και) για να ακούγεται και να τραγουδιέται…  

***

– Η «Ρόζα» του ομότιτλου τραγουδιού είναι η Ρόζα Λούξεμπουργκ;

– Δεν θέλησε ποτέ, μα ποτέ, όσες φορές και αν τον ρώτησα να μου πει, αλλά προσωπικά είμαι εκατό τοις εκατό σίγουρος ότι ναι, είναι! Κάποιο πολύ κοντινό του πρόσωπο μου είχε πει ότι κάποτε υπήρχε στην ζωή του μία Ρόζα αλλά για εμένα αναμφίβολα το τραγούδι έχει γραφτεί για την Λούξεμπουργκ. Το αποδεικνύει νομίζω και ο συγκλονιστικός στίχος «πώς η ανάγκη γίνεται Ιστορία / πώς η Ιστορία γίνεται σιωπή» ο οποίος συνοψίζει την συγκυρία καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο στην ελληνική γλώσσα!

   Είναι η απάντηση του Θάνου Μικρούτσικου, σε συνέντευξη του (1/2/2014 – εφημερίδα «Αυγή» – Θάνος Μαντζάνας), για την εμβληματική, πια, «Ρόζα» του ποιητή Άλκη Αλκαίου.

 Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ δολοφονήθηκαν στις 15 Ιανουαρίου 1919. Ήρθε στο νου η «Ρόζα» του Άλκη Αλκαίου, του Θάνου Μικρούτσικου και του Δημήτρη Μητροπάνου.

   

Πολλοί, ακούγοντας, χρόνια τώρα, το τραγούδι έχουμε σκεφτεί: Μα, δεν μπορεί, σίγουρα στη «Ρόζα» των στίχων υπάρχει η Ρόζα Λούξεμπουργκ.

   Κι όταν λέμε «υπάρχει» δεν εννοούμε «γραμμικά». (Συν)υπάρχει σε έναν υπαρξιακό κι έντονα ιδεολογικό «διάλογο». 

   Έχει αξία η καταγραφή της επιθυμίας του ποιητή Άλκη Αλκαίου, ο οποίος δεν ήθελε να το επιβεβαιώσει, όπως μετέφερε ο Θάνος Μικρούτσικος. Ίσως, (κι ας μας συγχωρεθεί αυτή η προσωπική εκτίμηση) έτσι να γίνεται ακόμα μεγαλύτερο το ποίημα.

   Δεν θα αναζητήσουμε, με μια τυπική φιλολογική ανάλυση, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στη «Ρόζα» του Αλκαίου. Δεν χρειάζεται να «αποδειχθεί» κάτι, νομίζουμε.

   Αρκεί που αυτό το ποίημα γράφτηκε. 

Ρόζα 

Τα χείλη μου ξερά και διψασμένα

γυρεύουνε στην άσφαλτο νερό

περνάνε δίπλα μου τα τροχοφόρα

και συ μου λες μας περιμένει η μπόρα

και με τραβάς σε καμπαρέ υγρό

Βαδίζουμε μαζί στον ίδιο δρόμο

μα τα κελιά μας είναι χωριστά

σε πολιτεία μαγική γυρνάμε

δεν θέλω πια να μάθω τι ζητάμε

φτάνει να μου χαρίσεις δυο φιλιά

Με παίζεις στη ρουλέτα και με χάνεις

σε ένα παραμύθι εφιαλτικό

φωνή εντόμου τώρα ειν’ η φωνή μου

φυτό αναρριχώμενο η ζωή μου

με κόβεις και με ρίχνεις στο κενό

Πώς η ανάγκη γίνεταιΙστορία

πώς η Ιστορία γίνεται σιωπή

τι με κοιτάζεις Ρόζα μουδιασμένο

συγχώρα με που δεν καταλαβαίνω

τι λένε τα κομπιούτερς κι οι αριθμοί

Αγάπη μου από κάρβουνο και θειάφι

πώς σ’ έχει αλλάξει έτσι ο καιρός

περνάνε πάνω μας τα τροχοφόρα

και γω μέσ’ την ομίχλη και τη μπόρα

κοιμάμαι στο πλευρό σου νηστικός

Πώς η ανάγκη γίνεται Ιστορία

πώς η Ιστορία γίνεται σιωπή

τι με κοιτάζεις Ρόζα μουδιασμένο

συγχώρα με που δεν καταλαβαίνω

τι λένε τα κομπιούτερς κι οι αριθμοί

από imerodromos