Ο αυτοκράτορας Νέρων, η Μεγάλη Πυρκαγιά (Ρώμη) και τι δεν συνέβη πραγματικά

Γράφει ο Μανώλης Χαιρετάκης*

Η Μεγάλη Πυρκαγιά στη Ρώμη, όταν ο αυτοκράτορας Νέρων ήταν 26 ετών, αποτέλεσε και την αρχή του τέλους μιας αυτοκρατορικής δυναστείας. Αυτά που έγραψαν ο Σουετώνιος και ο Δίων Κάσσιος, ότι ο Νέρων έπαιζε την άρπα ή τη λύρα του ενώ η Ρώμη καιγόταν, φαίνεται ότι δεν ευσταθούν. Αντίθετα, ο ιστορικός Τάκιτος, που ήταν παρών στο γεγονός, μας ενημερώνει ότι εκείνες τις πρώτες ημέρες της φωτιάς ο Νέρων δεν ήταν εκεί – απλά επέστρεψε αργότερα, για να «συμβάλει» στην κατάσβεσή της (όπως και κάποιοι άλλοι).

Αυτό γίνεται φανερό από μιαν έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο με τίτλο «Νέρων - ο άνθρωπος πίσω από τον μύθο»¹.

Η πυρκαγιά στη Ρώμη ξεκίνησε τις πρωινές ώρες της 19ης Ιουλίου του 64 μ.Χ. Μόνο 4 από τους 14 δήμους της Ρώμης γλίτωσαν, ενώ 3 δήμοι καταστράφηκαν ολοσχερώς. Μια εκδοχή θέλει την πυρκαγιά να αποτελεί μια πρώτη φάση του διωγμού εναντίον των χριστιανών, ενώ μια δεύτερη μιλάει για τη δημιουργία του μεγάλου παλατιού του Νέρωνα, του Domus Aurea στο κέντρο της Ρώμης, που ερείπιά του σώζονται ακόμη.

Ο Νέρων γεννήθηκε με το όνομα Lucius Domitius Ahenobarbus στις 15 Δεκεμβρίου του 37 μ.Χ. Οι γονείς του ήταν εγγόνια του αυτοκράτορα (Οκτάβιου) Αυγούστου και η μητέρα του ήταν η Αγριππίνα, που εξορίστηκε όταν ήταν δύο ετών, ενώ ο πατέρας του πέθανε όταν ο Νέρων ήταν τριών ετών. Υιοθετήθηκε από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο το 49 μ.Χ., όταν ο τελευταίος παντρεύτηκε την Αγριππίνα, και άλλαξε το όνομά του με την υιοθεσία σε Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus.

Εγινε αυτοκράτορας στα 16 του, το 54 μ.Χ., με τον θάνατο του Κλαύδιου. Ο αυτοκράτορας διέθετε πλούσιο ποινικό μητρώο. Στα 21 του μαχαίρωσε τη μητέρα του, στα 24 του εκτέλεσε την Οκτάβια, κόρη του Κλαύδιου από προηγούμενο γάμο, ενώ στα 27 του σκότωσε τη γυναίκα του Ποππαία, που ήταν τότε έγκυος από αυτόν, κλοτσώντας την στο στομάχι. (Μια από τις πρώιμες γυναικοκτονίες, αν και ο Ηρόδοτος αναφέρει την περίπτωση του Πέρση βασιλιά Καμβύση, που έκανε το ίδιο στη σύζυγό του, με το ίδιο αποτέλεσμα.) Αυτοκτόνησε στα 30 του, όταν η Γερουσία τον ανακήρυξε εχθρό της πολιτείας. Είχε χάσει τη στήριξη του πληθυσμού της Ρώμης εξαιτίας ενός εξεγερμένου διοικητή που έκοψε τον ανεφοδιασμό της Ρώμης από την Αίγυπτο (κυρίως σε σιτηρά).

Είχε ψηφιστεί η καταδίκη της μνήμης του (το damnatio memorae) με στόχο να εξαλειφθεί ολοσχερώς η ανάμνησή του από τη μνήμη του κόσμου. Του έκαναν μια πολυτελή και πανάκριβη κηδεία, ενώ με τον θάνατό του ξεκίνησε ένας εμφύλιος.

Πολλά κουτσομπολιά και fake news θα βρείτε στον Σουετώνιο, στο βιβλίο του «Οι 12 Καίσαρες».

* ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών