Ωρα να πεθάνει το φάντασμα του Πινοτσέτ

Γράφει η Κορίνα Βασιλοπούλου

Ο λαός της Χιλής τιμώρησε την κυβέρνηση της Δεξιάς αλλά και την προηγούμενη κυβέρνηση της Κεντροαριστεράς, ρίχνοντας το παλιό, διαπλεκόμενο πολιτικό σύστημα και τα απομεινάρια της δικτατορίας στο καλάθι των αχρήστων και ζητώντας την αλλαγή. ● Κερδισμένοι οι ανεξάρτητοι, αλλά και η Αριστερά.

 Τo Σαββατοκύριακο που μόλις πέρασε θα αποτελέσει χωρίς υπερβολές ορόσημο για τη Χιλή, καθώς η χώρα «έκανε μια απότομη και απρόσμενη στροφή προς τα αριστερά», όπως σχολίαζε η ισπανική El Pais. Και κατά πάσα πιθανότητα, βάζει οριστική ταφόπλακα στην περίοδο Πινοτσέτ και το χουντικό σύνταγμα που κληροδότησε στη χώρα και εξακολουθούσε να ισχύει μέχρι σήμερα, έστω και με κάποιες τροποποιήσεις.

Η ψηφοφορία για την εκλογή των μελών της συντακτικής εθνοσυνέλευσης που θα καταρτίσει το νέο σύνταγμα της χώρας έδωσε τη νίκη στους ανεξάρτητους και κατά δεύτερο λόγο στην Αριστερά, ενώ τιμώρησε τόσο την κυβερνώσα Δεξιά όσο και την πρώην κυβερνώσα Κεντροαριστερά που κυριάρχησαν στο πολιτικό σκηνικό τα τελευταία 32 χρόνια. Παράλληλα, όμως, οι εκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα για την ανάδειξη νέων δημάρχων και κυβερνητών δημιούργησαν κι αυτές πολλά χαμόγελα στην Αριστερά. Συμβολικότερη όλων, η ιστορική πρώτη νίκη μιας κομμουνίστριας στον Δήμο της πρωτεύουσας Σαντιάγο, της Ιρασί Ασλερ, μιας οικονομολόγου μόλις 30 χρόνων, η οποία κατάφερε να εκτοπίσει τον δεξιό δήμαρχο Φελίπε Αλεσάντρι.

«Οι πολίτες έστειλαν ένα ξεκάθαρο και ηχηρό μήνυμα τόσο στην κυβέρνηση όσο και σε όλες τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις: Δεν συντονιζόμαστε επαρκώς με τα αιτήματά τους και τις επιθυμίες τους», παραδέχθηκε ο δεξιός πρόεδρος της Χιλής Σεμπαστιάν Πινιέρα. Ο άνθρωπος που κλονίστηκε από τον «θρόνο» του πριν από δυόμισι χρόνια από τις μαζικές, παλλαϊκές διαδηλώσεις κατά της πολιτικής του που ξέσπασαν με αφορμή την αύξηση στην τιμή του εισιτηρίου του μετρό. Αλλά, όπως έλεγε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συνθήματα εκείνης της περιόδου, «δεν είναι τα 30 πέσος. Είναι τα τελευταία 30 χρόνια».

Η συσσωρευμένη αντίδραση, δηλαδή, απέναντι στην ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική που επιβλήθηκε με τη χούντα και κατοχυρώθηκε με το σύνταγμά της που κάνει τη Χιλή να λειτουργεί σαν μια μεγάλη ιδιωτική επιχείρηση με ιδιωτικοποιημένες πλουτοπαραγωγικές πηγές, ιδιωτικοποιημένη υγεία, παιδεία και ιδιωτικοποιημένο συνταξιοδοτικό σύστημα.

Η συμφωνία για δημοψήφισμα με αντικείμενο μια νέα συντακτική εθνοσυνέλευση ήταν μία από τις βασικές παραχωρήσεις που αναγκάστηκε να κάνει ο Πινιέρα προκειμένου να κατευνάσει τη λαϊκή οργή. Στο δημοψήφισμα, που είχε προγραμματιστεί αρχικά για τον Απρίλιο του 2020 αλλά μεταφέρθηκε για τον Οκτώβριο λόγω κορονοϊού, οι Χιλιανοί αποφάνθηκαν με μεγάλη πλειοψηφία ότι θέλουν ένα νέο Σύνταγμα. Η ψηφοφορία για την ανάδειξη των 155 μελών της συντακτικής εθνοσυνέλευσης ορίστηκε για τον Μάιο και είχε διήμερη διάρκεια προκειμένου να αποφευχθούν οι συνωστισμοί λόγω πανδημίας. Τα δε αποτελέσματά της παρουσιάζουν ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον.

Οι ανεξάρτητοι υποψήφιοι κερδίζουν 48 από τις 155 έδρες. Η συμμαχία των δεξιών κομμάτων ναι μεν έρχεται δεύτερη με 37 έδρες, αλλά καταλαμβάνοντας μόνο το ένα τέταρτο των εδρών δεν θα είναι σε θέση να μπλοκάρει τη λήψη αποφάσεων, όπως προσδοκούσε. Τρίτη, η συμμαχία ριζοσπαστικής Αριστεράς, κομμουνιστών και οικολόγων με 28 έδρες, πάνω από τη συμμαχία κεντροαριστερών και κεντρώων που ήρθε τελευταία με 22 έδρες. Δεκαεφτά έδρες έχουν προβλεφθεί για τους υποψήφιους των ιθαγενικών φυλών. Ενα μεγάλο άλμα για τη Χιλή, τη μόνη χώρα στη Λατινική Αμερική που δεν αναγνωρίζει στο σύνταγμά της την ύπαρξη αυτοχθόνων οι οποίοι, σημειωτέον, αποτελούν το 12% των 19 εκατομμυρίων του πληθυσμού.

Μια άλλη καινοτομία είναι ότι τα μισά μέλη της συντακτικής συνέλευσης θα είναι γυναίκες και τα άλλα μισά άντρες. Οι φεμινιστικές οργανώσεις της βλέπουν στο νέο Σύνταγμα μια ευκαιρία για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε μια χώρα όπου πρέπει ακόμα να γίνουν πολλά σε μια σειρά θεμάτων, από την έμφυλη βία μέχρι τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Ανάλογες ελπίδες τρέφει και η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ. Οι 155 θα έχουν στη διάθεσή τους εννέα μήνες, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο και με ενδεχόμενο παράτασης για άλλους τρεις, προκειμένου να καταρτίσουν το νέο σύνταγμα. Το προσχέδιο θα τεθεί σε ψηφοφορία μέσα στο 2022. Αν τυχόν απορριφθεί, θα παραμείνει σε ισχύ το σημερινό σύνταγμα.

Αλλά λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι έκαναν τόσο κόπο για να γυρίσουν στα παλιά. Οπως λέει στο BBC ο Γκαμπριέλ Μπόρικ, ένα από τα στελέχη της αριστερής συμμαχίας, «αναζητούμε μια νέα συνθήκη για τους αυτόχθονες πληθυσμούς μας, για να επανακτήσουμε τους φυσικούς μας πόρους και να οικοδομήσουμε ένα κράτος που θα διασφαλίζει οικουμενικά κοινωνικά δικαιώματα».

από efsyn