Η υγεία του ανθρώπου εξαρτάται από την υγεία του περιβάλλοντος

 Γράφει η Βασιλική Γραμματικογιάννη

Μετά την παγκόσμια υγειονομική κρίση, η απώλεια και υποβάθμιση των οικοσυστημάτων αναγνωρίζεται ως βασικός παράγοντας των αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών.

Την τέταρτη συνάντηση του «One Planet Summit» φιλοξένησε στο Μέγαρο των Ηλυσίων ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν, η οποία φέτος λόγω της πανδημίας έγινε διαδικτυακά.

Πρόκειται για μια Σύνοδο Κορυφής, που για πρώτη φορά έγινε τον Δεκέμβριο του 2017, ακριβώς δυο χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Παρισιού, με στόχο να ενισχυθούν οι δεσμεύσεις της συμφωνίας από τα συμβαλλόμενα μέρη και να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για τη συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τους δυο βαθμούς Κελσίου.

Εκτοτε το One Planet Summit έχει γίνει θεσμός και συγκεντρώνει αρχηγούς κρατών, ηγέτες διεθνών οργανισμών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων καθώς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με διεθνή δράση για το περιβάλλον.

Φέτος το θέμα της συνόδου αφορούσε την προστασία της βιοποικιλότητας, αφού μετά την παγκόσμια υγειονομική κρίση του κορονοϊού, η απώλεια και υποβάθμιση των οικοσυστημάτων αναγνωρίζεται ως βασικός παράγοντας των αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών. «Για την ανθρωπότητα η βιοποικιλότητα είναι η ασφάλεια της ζωής» ήταν το μότο της συνόδου.

Και πώς να μην είναι, αφού σύμφωνα με τη Διακρατική Πλατφόρμα για τη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα, ένα εκατομμύριο είδη βρίσκονται μπροστά στον κίνδυνο της οριστικής εξαφάνισής τους μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί στην ανθρώπινη ιστορία και μας αναγκάζει να ξανασκεφτούμε και να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με τη φύση και μάλιστα πολύ γρήγορα.

Η Μεσόγειος στο επίκεντρο

Μια από τις τέσσερις θεματικές του συνεδρίου αφορούσε την προστασία των χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων και περιελάμβανε και μια σημαντική πρωτοβουλία για την προστασία της Μεσογείου.

Η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα με ευαίσθητα οικοσυστήματα που δυστυχώς περιλαμβάνονται στις λίστες με τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα του κόσμου. Για τον λόγο αυτό περισσότερα από πενήντα κράτη κάτω από την ομπρέλα «Συμμαχία για μια παραδειγματική Μεσόγειο Θάλασσα μέχρι το 2030» κινητοποιήθηκαν για την προστασία της.

Τα πλαστικά απορρίμματα και η μόλυνση, η υπεραλίευση και η εισβολή ξενικών ειδών λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, η αστικοποίηση της παράκτιας ζώνης και από τις δύο πλευρές της Μεσογείου καθώς και η αύξηση του τουρισμού είναι μερικές από τις πιέσεις που δέχεται η κλειστή λεκάνη της Μεσογείου. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 15% της παγκόσμιας θαλάσσιας κυκλοφορίας γίνεται στη Μεσόγειο υποβαθμίζοντας το θαλάσσιο περιβάλλον, κάτι που θα έχει καταστροφικές συνέπειες και στις οικονομίες των κρατών της περιοχής.

Η συμμαχία έχει στόχο να αντιστρέψει αυτή την κατάσταση, αναπτύσσοντας ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, τερματίζοντας την υπεραλίευση και τα πλαστικά μίας χρήσης και φυσικά «πρασινίζοντας» τις θαλάσσιες μεταφορές.

Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από την Ισπανία, τη Γαλλία και το Πριγκιπάτο του Μονακό και έχει στόχο να φέρει κοντά όλες τις χώρες της Μεσογείου ώστε να συνδιαμορφώσουν ένα κοινό σχέδιο δράσης.

Επένδυση στο φυσικό κεφάλαιο

Στο συνέδριο οι ηγέτες έδειξαν να θέλουν να αναλάβουν δράση για τη δημιουργία ενός κόσμου που να σέβεται τη φύση προκειμένου να εξασφαλίσουμε ευημερία και να αποφύγουμε μελλοντικές πανδημίες.

«Τώρα καταλαβαίνουμε καλύτερα από ποτέ ότι η υγεία του ανθρώπου συνδέεται με την υγεία του περιβάλλοντος» θα πει ο πρίγκιπας Κάρολος ενώ αναφέρθηκε στις τεράστιες ευκαιρίες που δίνονται για να δημιουργήσουμε μια νέα μορφή ανάπτυξης με στόχο την ευημερία, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και τη μείωση της φτώχειας σε όλο το κόσμο. «Η επένδυση στο φυσικό κεφάλαιο είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να δράσουμε όλοι μαζί. Εάν αποτύχουμε οι φτωχότεροι είναι εκείνοι που θα χτυπηθούν πιο σκληρά».

Στον ρόλο των ωκεανών αναφέρθηκαν τόσο ο πρόεδρος Μακρόν όσο και ο Γ.Γ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. «Οποιαδήποτε λύση στην κλιματική κρίση πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον θεμελιώδη ρόλο των ωκεανών στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος» θα πει ο πρόεδρος Μακρόν. Αλλωστε η έκθεση του Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) για τους ωκεανούς έχει καταδείξει την ανάγκη για επείγουσα δράση.

«Ενας υγιής ωκεανός μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής» θα πει ο Α. Γκουτέρες. Ωστόσο για να έχουμε υγιείς ωκεανούς, θα πρέπει να περιορίσουμε τις πιέσεις που δέχονται. Οι δυο ηγέτες προέτρεψαν τους αρχηγούς των κρατών να συμπεριλάβουν φιλόδοξες δράσεις για την ανθεκτικότητα των ωκεανών στα εθνικά σχέδια δράσης (NDS’s) που θα καταθέσουν πριν από την 26η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή. «Θα είναι ένα σημαντικό βήμα για να διασφαλιστεί ότι οι ωκεανοί θα ληφθούν υπόψη στη Γλασκόβη» κατέληξαν.

Αγροοικολογία

«Βασιζόμαστε στα οικοσυστήματα για την τροφή μας και για την καλή διαβίωση μας» λέει ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, σχετικά με τον ρόλο των αγροτών για την προστασία των οικοσυστημάτων. Ηγέτες αφρικανικών χωρών αναφέρθηκαν σε δράσεις που πρέπει να γίνουν «ώστε η γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή να αυξηθεί, αλλά με τρόπο που να διατηρεί τη μοναδική βιοποικιλότητα της κάθε περιοχής και να διασφαλίζει ότι η οικονομία θα είναι ανθεκτική στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». Επίσης οι ηγέτες αναφέρθηκαν και στο θέμα της αντικατάστασης καλλιεργειών που έχουν μικρά οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.

Ωστόσο ένας από τους φόβους που εξέφρασαν Αφρικανοί ηγέτες είναι ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν εκπροσωπούνται επαρκώς σε αυτά τα διεθνή φόρουμ, παρά το γεγονός ότι η συνεισφορά των τοπικών κοινοτήτων είναι εντελώς απαραίτητη για την προστασία της βιοποικιλότητας. «Οι αυτόχθονες πληθυσμοί προστατεύουν περισσότερο από το 80% της βιοποικιλότητας στον πλανήτη και έτσι δικαιωματικά πρέπει να συμμετέχουν στις αποφάσεις», θα πει κάποιος ομιλητής από την κοινή πρωτοβουλία που έχουν πάρει Γαλλία με Κόστα Ρίκα, προκειμένου να καθιερώσουν έναν τακτικό διάλογο μεταξύ των μερών και να κατοχυρώσουν την εκπροσώπηση των τοπικών κοινωνιών.

Στο ίδιο μήκος κύματος και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία περιγράφοντας τους τρόπους που η Επιτροπή εργάζεται για τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας είπε: «Η αλλαγή σελίδας για τη φύση στην ουσία είναι θέμα τοπικής δράσης και παγκόσμιας φιλοδοξίας», ενώ υπενθύμισε στους συμμετέχοντες ότι «είναι καθήκον της Ευρώπης να διασφαλίσει ότι η ενιαία αγορά μας δεν οδηγεί στην αποψίλωση των δασών σε άλλες περιοχές του κόσμου».

από efsyn