Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει

Γράφουν οι Tanisha M. Fazal και Paul Poast

Η πολιτική αναταραχή των τελευταίων ετών γενικώς μας γλίτωσε από την ιδέα ότι ο κόσμος έχει φτάσει σε κάποιο είδος ουτοπικού «τέλους της ιστορίας». Και όμως ακόμα μπορεί να φαίνεται ότι η δική μας είναι μια άνευ προηγουμένου εποχή ειρήνης και προόδου. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι σήμερα ζουν ασφαλέστερες και πιο ευημερούσες ζωές από ό, τι οι πρόγονοί τους.

Υποφέρουν λιγότερη σκληρότητα και αυθαίρετη βία. Πάνω απ' όλα, μοιάζουν πολύ λιγότερο πιθανό να πάνε στον πόλεμο. Η συχνότητα του πολέμου μειώνεται σταθερά, υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση, με τον πόλεμο ανάμεσα σε μεγάλες δυνάμεις να γίνεται όλο και πιο αδιανόητος και όλα τα είδη του πολέμου να γίνονται ολοένα και πιο σπάνια.

Αμερικανοί στρατιώτες στην επαρχία Κανταχάρ, στο Αφγανιστάν, τον Δεκέμβριο του 2010. Finbarr O'Reilly / Reuters

-------------------------------------------------------------

Αυτή η αισιόδοξη αφήγηση έχει υποστηρικτές [1] στον ακαδημαϊκό κόσμο και την πολιτική, οι οποίοι έχουν επιρροή. Στην αρχή αυτής της δεκαετίας, ο ψυχολόγος του Χάρβαρντ Steven Pinker αφιέρωσε ένα ογκώδες βιβλίο, το The Better Angels of Our Nature (Οι καλύτεροι άγγελοι της φύσης μας), στη μείωση του πολέμου και της βίας στην σύγχρονη εποχή. Το ένα στατιστικό στοιχείο μετά το άλλο υπογράμμιζαν το ίδιο συμπέρασμα: Όταν το εξετάζει κάποιος από ένα αρκετά απομακρυσμένο σημείο, η βία βρίσκεται σε πτώση μετά από αιώνες σφαγής, αναμορφώνοντας κάθε πτυχή της ζωής μας «από την διεξαγωγή των πολέμων μέχρι τις ξυλιές στα παιδιά».

Ο Pinker δεν είναι μόνος. «Η δική μας διεθνής τάξη», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στα Ηνωμένα Έθνη το 2016, «είναι τόσο επιτυχής που θεωρούμε δεδομένο ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν διεξάγουν πλέον παγκόσμιους πολέμους, ότι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήρε την σκιά του πυρηνικού Αρμαγεδδώνα, ότι τα πεδία μάχης της Ευρώπης έχουν αντικατασταθεί από ειρηνική ένωση». Όταν γραφόταν το κείμενο αυτό, ακόμη και ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας έμπαινε σε ύφεση. Διεξάγονταν συνομιλίες για τον τερματισμό των σχεδόν δύο δεκαετιών πολέμου στο Αφγανιστάν. Μια ανταλλαγή αιχμαλώτων κρατουμένων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας είχε αναβιώσει τις ελπίδες μιας ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ των δύο. Οι «καλύτεροι άγγελοι της φύσης μας» φαινόταν να κερδίζουν.

Αν αυτό ακούγεται σαν πολύ καλό για να είναι αληθινό, πιθανώς είναι. Μια τέτοια αισιοδοξία βασίζεται σε ασταθή θεμέλια. Η ιδέα ότι η ανθρωπότητα έχει περάσει από την εποχή του πολέμου βασίζεται σε ελαττωματικά μέτρα του πολέμου και της ειρήνης˙ αν μη τι άλλο, οι σωστοί δείκτες δείχνουν το ανησυχητικό αντίθετο συμπέρασμα. Και η αναρχική φύση της διεθνούς πολιτικής σημαίνει ότι είναι πάντοτε παρούσα η πιθανότητα μιας άλλης μεγάλης πυρκαγιάς.

ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΣΗ ΘΥΜΑΤΩΝ

Η ιδέα ότι ο πόλεμος βρίσκεται σε τελική πτώση βασίζεται, στον πυρήνα της, σε δύο πληροφορίες. Πρώτον, πολύ λιγότεροι άνθρωποι πεθαίνουν στις μάχες σήμερα από ό, τι στο παρελθόν, τόσο σε απόλυτους όρους όσο και ως ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι ειδικοί του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο (Peace Research Institute Oslo) [2] επεσήμαναν το γεγονός αυτό το 2005, αλλά ήταν ο Pinker που εισήγαγε το σημείο αυτό σε ένα ευρύτερο κοινό με το βιβλίο του το 2011. Ανασκοπώντας στατιστικά στοιχεία από θανατηφόρους πόλεμους ανά τους αιώνες, υποστήριξε ότι όχι μόνο ο πόλεμος μεταξύ κρατών βρίσκεται σε ύφεση˙ το ίδιο είναι οι εμφύλιοι πόλεμοι, οι γενοκτονίες και η τρομοκρατία. Αποδίδει αυτή την πτώση στην άνοδο της δημοκρατίας, του εμπορίου και μιας γενικής πεποίθησης ότι ο πόλεμος έχει απονομιμοποιηθεί.

Διαβάστε την συνέχεια στο foreignaffairs