Τεύχος 64: Η γεωπολιτική μετά την πανδημία

Γράφει ο Λουκάς Γ. Κατσώνης

Κυκλοφορεί ήδη στα κεντρικά περίπτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το τεύχος Ιουνίου - Ιουλίου 2020 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό θέμα το άρθρο του πρώην πρωθυπουργού της Αυστραλίας, Kevin Rudd, ο οποίος περιγράφει τις ανατροπές στην παγκόσμια ισορροπία ισχύος λόγω της COVID-19.

Ειδικότερα, μελετά τις νέες αντιπαλότητες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και την όξυνση που εξελίσσεται φέρνοντας τον κόσμο πιο κοντά σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο.

Τα συμπεράσματα του πρώην πρωθυπουργού γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά, αν συνυπολογιστεί και η αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου SIPRI. Όπως σημειώνει στο σχετικό άρθρο του ο διεθνολόγος Θεμιστοκλής Ζ. Ζανίδης, η Κίνα έχει αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της κατά 85% μέσα στα τελευταία 10 χρόνια. Η Τουρκία to 2019 δαπάνησε 20,4 δισ. δολάρια και η Ελλάδα 5,5 δις...

Η πανδημία της ασθένειας COVID-19 έδωσε την ευκαιρία σε πολλές χώρες να εφαρμόσουν στρατηγικές διπλωματίας ήπιας ισχύος. Στην σχετική ανάλυσή του, ο Δρ. Κωνσταντίνος Π. Μπαλωμένος, Γενικός Διευθυντής της ΓΔΠΕΑΔΣ του ΥΠΕΘΑ, καταγράφει όλες τις κινήσεις του τουρκικού διπλωματικού μαραθώνιου με στόχο να παρουσιαστεί η Άγκυρα ως ότι βοηθά άλλα κράτη να αντιμετωπίσουν την πανδημία.

Από την άλλη πλευρά, ο Τούρκος δημοσιογράφος και ακαδημαϊκός, Ali Bayramoğlu, περιγράφει την δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική οικονομία, καθώς και τις δυνητικές επιπτώσεις της στην πολιτική σκηνή της χώρας.

Την σημασία της ήπιας ισχύος στις διεθνείς σχέσεις εξηγεί ο Πέτρος Δ. Καψάσκης, πρόεδρος και ιδρυτής του Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας. Όπως υπογραμμίζει, ο διάλογος που άλλοτε γινόταν αποκλειστικά μεταξύ κρατών, τώρα διεξάγεται σε σημαντικό βαθμό και με ιδιωτικούς δρώντες. Σε μια πτυχή της ήπιας ισχύος, ο επίκουρος καθηγητής του ΕΚΠΑ, Αρχιμ. Αρίσταρχος Γκρέκας τονίζει τον ρόλο της θρησκευτικής ελευθερίας στην επίτευξη της ειρήνης, ένα ζήτημα επίκαιρο μετά και τις νέες τουρκικές δηλώσεις σχετικά με το καθεστώς της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.

Αλλά η πανδημία, εκτός από τις υγειονομικές επιπτώσεις της έχει αρνητικές επιδράσεις, πρωτογενείς και δευτερογενείς, και στο εμπόριο. Ο Chad P. Brown από το Peterson Institute for International Economics τονίζει τον κίνδυνο που κρύβει η έξαρση του προστατευτισμού όπως εμφανίστηκε λόγω της COVID-19.

Ο διάσημος αναλυτής και συγγραφέας Fareed Zakaria, αναλύει τον φόβο που διακατέχει πολλούς στις Ηνωμένες Πολιτείες για την άνοδο της Κίνας. Παρά τις αντιφατικές πολιτικές που ακολουθεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θεωρεί ότι με την επιμονή στην ψύχραιμη δέσμευση και αποτροπή με όρους «μαραθωνίου», οι χειρότεροι φόβοι των Αμερικανών δεν θα επιβεβαιωθούν ποτέ.

Περισσότεροι κίνδυνοι κρύβονται στη Μέση Ανατολή που, σύμφωνα με τον επικεφαλής του International Crisis Group, Robert Malley, είναι πιο εύφλεκτη από ποτέ. Με πολλαπλές συγκρούσεις να εξελίσσονται ήδη εντός των γεωγραφικών ορίων της, η Μέση Ανατολή περιέχει αλληλεπικαλυπτόμενα ρήγματα που, εάν εξελιχθούν σε κρίση, θα επιδεινώσουν πολύ περισσότερο την ήδη άσχημη εικόνα της περιοχής, διαχέοντας τις επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Διαβάστε την συνέχεια στο foreignaffairs