H Κίνα κοντράρει στα ίσα τις ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη

Γράφει ο Martin Wolf

Στα τέλη Μαρτίου συμμετείχα για ένατη φορά στο Κινεζικό Φόρουμ Ανάπτυξης. Η επίσκεψη μου πρόσφερε νέα ερεθίσματα για την κινεζική οικονομία και πολιτική. Αλλά αυτό που καθιστά το Φόρουμ πραγματικά πολύτιμο είναι οι ευτυχείς συγκυρίες.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος

Τη φορά αυτή αφορούσαν τη συνάντηση μου με τον Κάι-Φου Λι, πρώην προέδρου της Google China και σήμερα κορυφαίου επενδυτή στην κινεζική τεχνολογία.

Ο κ. Λι μου έδωσε ένα αντίγραφο του νέου του βιβλίου, «Οι υπερδυνάμεις του ΑΙ: Η Κίνα, η Silicon Valley και η Νέα Τάξη Πραγμάτων». Αφηγείται μια πραγματικά εντυπωσιακή ιστορία: για πρώτη φορά μετά τη βιομηχανική επανάσταση, υποστηρίζει, η Κίνα θα βρεθεί στην εμπροσθοφυλακή ενός γιγαντιαίου οικονομικού μετασχηματισμού – την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης.

Το βιβλίο του ξεκινάει με μια συζήτηση για τη «στιγμή Σπούτνικ» της Κίνας, όταν το AlphaGo της Google DeepMind νίκησε τον Κε Τζίε, τον κορυφαίο παίχτη του αρχαίου κινεζικού παιχνιδιού Go. Επρόκειτο για μια επίδειξη των ικανοτήτων του σύγχρονου AI. Αλλά το βιβλίο του κ. Λι προβλέπει μια ακόμα τέτοια στιγμή, όταν οι ΗΠΑ θα συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι πλέον ο ηγέτης στην τεχνολογική εφαρμογή του AI. Η πρώτη στιγμή Σπούτνικ συνέβη όταν η Σοβιετική Ένωση έθεσε σε τροχιά τον πρώτο δορυφόρο το 1957. Τούτο οδήγησε στη διαστημική κούρσα της δεκαετίας του 1960, την οποία κέρδισαν οι ΗΠΑ. Που θα οδηγήσει η σημερινή «κούρσα»;

Ο κ. Λι δεν ισχυρίζεται ότι η Κίνα θα αναλάβει τα ηνία στην έρευνα σε αυτόν τον τομέα. Αλλά αυτό μπορεί να μην έχει σημασία, καθώς οι μεγάλες ανακαλύψεις έχουν ήδη γίνει. Αυτό που έχει σημασία είναι η εφαρμογή, όχι η καινοτομία. Εδώ η Κίνα, γράφει ο ίδιος, έχει πολλά πλεονεκτήματα:

Πρώτον, το έργο κορυφαίων ερευνητών του AI είναι εύκολα προσβάσιμο στο διαδίκτυο. Το ίντερνετ είναι άλλωστε ένα ιδανικό εργαλείο για τη διάδοση καινοτομιών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στον τομέα του AI.

Δεύτερον, η υπερανταγωνιστική οικονομία της Κίνας ζει με το διάσημο μότο του ιδρυτή του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ: «κινήσου γρήγορα και σπάσε πράγματα». Ο κ. Λι περιγράφει έναν κόσμο αδυσώπητης επιχειρηματικότητας και αδίστακτης απομίμησης, ο οποίος έχει επιτρέψει ήδη σε κινεζικές επιχειρήσεις να νικήσουν δυτικούς ανταγωνιστές στην εγχώρια αγορά.

Το μοντέλο «δοκιμής και σφάλματος» που ακολουθούν οι κινεζικές επιχειρήσεις είναι, υποστηρίζει, ιδανικό για την εισαγωγή των καρπών του AI στην οικονομία. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να έχει καλύτερα αποτελέσματα στο λανσάρισμα των αυτοοδηγούμενων οχημάτων σε σχέση με την επικεντρωμένη στην ασφάλεια προσέγγιση της Δύσης. Mπορεί τα δισεκατομμύρια των Κινέζων να μην είναι τόσο επινοητικά, αλλά είναι αποτελεσματικά. Αυτό έχει σημασία.

Τρίτον, οι πολυπληθείς κινεζικές πόλεις έχουν δημιουργήσει τεράστια ζήτηση για delivery και άλλες υπηρεσίες. «Τα αμερικανικά startup αρέσκονται να κάνουν αυτό που ξέρουν καλά: να φτιάχνουν καθαρές ψηφιακές πλατφόρμες οι οποίες διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών» υποστηρίζει ο κ. Λι. Αλλά οι κινεζικές εταιρείες λερώνουν τα χέρια τους στον πραγματικό κόσμο. Ενσωματώνουν τον διαδικτυακό με τον μη διαδικτυακό κόσμο.

Τέταρτον, η γενικότερη οπισθοδρομικότητα της Κίνας ανάγκασε τις επιχειρήσεις να κάνουν άλματα σε άλλους τομείς. Οπότε η Κίνα κατόρθωσε να περάσει σε ένα οικουμενικό ψηφιακό σύστημα πληρωμών, ενώ οι δυτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ακόμα ξεπερασμένη τεχνολογία.

Πέμπτον, η Κίνα διαθέτει κλίμακα. Έχει περισσότερους χρήστες Internet από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη μαζί. Αν τα δεδομένα είναι πράγματι το καύσιμο για την επανάσταση του AI, η Κίνα έχει απλώς περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.

Έκτον, η Κίνα έχει μια υποστηρικτική κυβέρνηση. Ο κ. Λι παραθέτει ομιλία του πρωθυπουργού Λι Κεγιάνγκ του 2014 στο «καλοκαιρινό Νταβός» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ζητώντας «μαζική επιχειρηματικότητα και μαζική καινοτομία».

Στην έκθεση του «Aποκρυπτογραφώντας το κινεζικό όνειρο του ΑΙ», o Tζέφρι Ντινγκ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης υπογραμμίζει την εθνική στρατηγική της Κίνας για την ανάπτυξη του ΑΙ. Η κυβέρνηση της Κίνας έχει φιλόδοξους στόχους και είναι διατεθειμένη να αναλάβει ρίσκα για να τους επιτύχει. Ένα από τα πράγματα που η Κίνα μπορεί να κάνει πιο εύκολα από οποιονδήποτε άλλον είναι η κατασκευή συμπληρωματικής υποδομής.

Τέλος, γράφει ο κ. Λι, το κινεζικό δημόσιο δεν ανησυχεί για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, όσο οι δυτικοί. Οι Κινέζοι ηγέτες δεν αναγνωρίζουν κανένα επιχείρημα υπέρ της υπεράσπισης της ιδιωτικότητας (πέραν της δικής τους).

Οπότε που βρίσκεται αυτή η υποτιθέμενη «κούρσα» ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα σήμερα; Ο κ. Λι διακρίνει τέσσερα είδη του ΑΙ: «Το διαδικτυακό ΑΙ» – το ΑΙ το οποίο παρακολουθεί ότι κάνει κανείς στο Internet∙ το «επιχειρηματικό ΑΙ» – το ΑΙ που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να εκμεταλλεύονται καλύτερα τα δεδομένα τους∙ το «αντιληπτικό ΑΙ» – το ΑΙ το οποίο βλέπει τι γίνεται στον κόσμο γύρω του∙ και το «αυτόνομο ΑΙ» – το ΑΙ το οποίο αλληλεπιδράει μαζί μας στον πραγματικό κόσμο.

Προς το παρόν, πιστεύει ότι η Κίνα είναι ισάξια με τις ΗΠΑ στο πρώτο, πολύ πίσω στο δεύτερο, λίγο πιο μπροστά στο τρίτο και επίσης πολύ πίσω στο τέταρτο. Αλλά σε πέντε χρόνια από τώρα, πιστεύει ότι η Κίνα μπορεί να είναι λίγο μπροστά στο πρώτο, λιγότερο πίσω στο δεύτερο, πολύ μπροστά στο τρίτο και ισάξια στο τελευταίο. Kατά την εκτίμηση του, δεν υπάρχουν άλλοι ανταγωνιστές.

Ο κ. Ντινγκ αναλύει με διαφορετικό τρόπο τις κινητήριες δυνάμεις. Κάνει μια διάκριση ανάμεσα στο hardware, τα δεδομένα, την έρευνα και το εμπορικό οικοσύστημα. Η Κίνα έχει μείνει πολύ πίσω από τις ΗΠΑ στην παραγωγή ημιαγωγών, είναι μπροστά στον αριθμό των δυνητικών χρηστών και έχει περίπου μισό αριθμό ειδικών στο AI και μισό αριθμό εταιρειών στο ΑΙ. Συνολικά, oι δυνατότητες της Κίνας είναι κατώτερες των ΗΠΑ. Αλλά ο κ. Ντινγκ εξετάζει το ΑΙ συνολικά, ενώ ο κ. Λι εστιάζει στις εμπορικές εφαρμογές.

Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι τα κέρδη που δημιουργούνται από την πρωτοκαθεδρία σε μια σημαντική τεχνολογία είναι πολύτιμα, αν και συχνά παροδικά. Οπότε, έχει πράγματι σημασία ποια χώρα θα αποκτήσει προβάδισμα στο ΑΙ. Αλλά ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος του ΑΙ είναι ένα μεγαλύτερο ζήτημα, το οποίο αφορά κάθε χώρα.

Όπως τονίζει ο κ. Λι, η πρόοδος στο ΑΙ προσφέρει πλεονεκτήματα. Δεν είναι κάτι που αφορά μόνο προσωπικές ευκολίες, αλλά και τη βελτίωση των ιατρικών διαγνώσεων, την προσαρμογή της εκπαίδευσης σε κάθε μαθητή ξεχωριστά, τη διαχείριση της ενέργειας και των συγκοινωνιών, την καλύτερη λειτουργία της δικαιοσύνης και ούτω κάθε εξής.

Αλλά το ΑΙ δημιουργεί κίνδυνο αναβρασμού, ιδίως στις αγορές εργασίας. Πολλές από τις δουλειές που μπορεί να κάνει σήμερα το ΑΙ γίνονται σήμερα από μορφωμένους ανθρώπους. Φαίνεται λογικό να φοβάται κανείς ότι το ΑΙ θα επιταχύνει τη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης, ίσως πλήττοντας και υψηλότερα εισοδήματα, αυξάνοντας παράλληλα τη συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας στην κορυφή.

Αλλά ενδεχομένως η πιο σημαντική συνέπεια να αφορά την ένταση της επιρροής και της παρακολούθησης που θα καταστήσουν δυνατή οι ελεγχόμενες από το ΑΙ κινητές συσκευές και αισθητήρες. Ο Μεγάλος Αδελφός του Τζορτζ Όργουελ (οι πολλοί μεγάλοι εμπορικοί αδελφοί) μπορεί να μας παρακολουθούν όλη την ώρα. Μια τέτοια τέλεια παρακολούθηση μπορεί να είναι γοητευτική για το κινεζικό κράτος. Αλλά σε εμένα φαντάζει τρομακτική και ελπίζω και σε δισεκατομμύρια άλλους ακόμα.

Όπως υπογραμμίζει ο κ. Λι, δεν είναι το ίδιο όπως μια τεχνητή γενική νοημοσύνη: ο πραγματικός υπερεγκέφαλος είναι ακόμα μακριά. Αλλά ακόμα και έτσι, οι προκλήσεις που δημιουργεί το ΑΙ είναι τεράστιες.

Δεν θα το σταματήσουμε. Αλλά στο τέλος μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι γεννήσαμε ένα τέρας.