Το Πείραμα Συνεχίζεται

Του Διονύση Χιόνη*

Από την υπαγωγή της Χώρας στο Α’ μνημόνιο έχουν περάσει περισσότερο από εκατό πέντε μήνες. Τον Μάιο του 2010  εκταμιεύτηκε το πρώτο «δάνειο» εν μέσω σοβαρών διαφωνιών για την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Σ’ αυτή την  φάση της κρίσης τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΕ υποχρεώθηκαν να βασιστούν σε υπεραισιόδοξες προβλέψεις προκειμένου να τεκμηριώσουν την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και να εξασφαλίσουν με αυτό τον τρόπο την συναίνεση των αρμόδιων οργάνων. 

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Έχουν περάσει περισσότερο από έξι χρόνια από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με το PSI+ όπου δόθηκαν διαβεβαιώσεις εκατέρωθεν ότι αντιμετωπίστηκε οριστικά και αμετάκλητα το πρόβλημα του χρέους. Έχουν περάσει επίσης  περισσότερο από πέντε χρόνια από την επικαιροποίηση του δεύτερου μνημονίου που προέβλεπε ότι το 2019 ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα πλησίαζε  το 124%. Και τέλος, έχουν περάσει τρία  χρόνια από την έναρξη εφαρμογής του τρίτου μνημονίου όπου η εφαρμογή του θα μας «έβγαζε» στις αγορές και στην ανάπτυξη. 

Στο μεσοδιάστημα το ελληνικό ΑΕΠ υπέστη απώλειες  μεγαλύτερες από 25% της αξίας του, οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί τρεις φορές ενώ σήμερα  η ελληνική οικονομία έχει παγιδευτεί σε αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με ανυπαρξία τραπεζικού συστήματος, υπερχρέωση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα  και  συνεχίζουν να εκφράζονται σοβαρές αμφιβολίες για την βιωσιμότητα του χρέους και την ικανότητα έκδοσης ομολόγων στις αγορές.  

Σε όλη την διάρκεια της κρίσης η αποτυχία  προβλέψεων των εξελίξεων των οικονομικών μεγεθών και η αστοχία αποτέλεσε την βασικό χαρακτηριστικό  των ελληνικών προγραμμάτων. Αυτή η αποτυχία δεν αποτέλεσε μόνο μια εσφαλμένη  οικονομική άσκηση. Μηδένισε την αποτελεσματικότητα των μέτρων και ταυτόχρονα μείωσε  την αξιοπιστία των ακολουθούμενων πολιτικών. Η απέλπιδα προσπάθεια να χρεωθούν όλες αυτές οι αποτυχίες στον ελληνικό πολιτικό σύστημα φαίνεται ότι δεν έπεισε ούτε το ΔΝΤ. Η λογική ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν υιοθέτησε τις μεταρρυθμίσεις ή το πρόγραμμα απέτυχε διότι ο Σαμαράς έβαλε τον Γιακουμάτο στην Κυβέρνηση ακούγονται πλέον ως παραμύθια.

Το τραγικό είναι ότι συνεχίζεται  η πολιτική της υιοθέτησης ανέφικτων και εξωπραγματικών στόχων. Και το χειρότερο είναι ότι αυτή  η πολιτική της ανεπάρκειας εκλαμβάνεται ως κάτι φυσιολογικό.  

Σήμερα και μετά από όλα αυτά και ενώ θα περιμέναμε μια ουσιαστική βελτίωση σ’ αυτή την στοχοθεσία  βλέπουμε την συνέχιση του λάθους. Επομένως είναι λογικό να υποθέσουμε  ότι τελικά  δεν επρόκειτο  περί  λάθους αλλά εγνωσμένης παραποίησης των στοιχείων και μάλλον για ενσυνείδητο ψέμα συνεχίζοντας  με αυτό τον τρόπο την μοναδική  πολιτική του Α. Γεωργίου.

Και στα δύο κεντρικά θέματα της ελληνικής οικονομίας, δημοσιονομικός στόχος και χρέος υπάρχει μια άτυπη συμφωνία αποδοχής του  υπερφυσικό. Όπως και πριν έτσι και τώρα κατασκευάζουμε ένα αφήγημα που σχετίζεται περισσότερο με τις ευχές μας και τις προσδοκίες μας. Σε μεταγενέστερο χρόνο καθεστοποιούμαι αυτό το αφήγημα και τέλος το μετουσιώνομαι σε κυρίαρχη πολιτική ακόμα και αν αυτές οι ιδέες εναντιώνονται στην βασική οικονομική λογική.

Έτσι αφού αντικαταστήσαμε ως κριτήριο βιωσιμότητας Χρέος/ΑΕΠ με ένα μέγεθος ροή δηλαδή  χρηματοοικονομικές ανάγκες/ ΑΕΠ βαφτίσαμε το χρέος βιώσιμο έχοντας την απαίτηση να γίνει πιστευτό και από τις αγορές. Σήμερα  για μια ακόμη φορά η φράση «αυτό το πρόγραμμα δεν βγαίνει»  αποτελεί πλέον  την μόνιμη επωδό όλων των οικονομικών συζητήσεων. 

Ωστόσο ο υπερβατικός δημοσιονομικός στόχος μέχρι το 2060 θεωρείται ως η απώτατη εθνική υποχρέωσή μας  παρόλο που γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται να υλοποιηθεί. Φαίνεται λοιπόν ότι δεν μάθαμε το μάθημά μας  και το ελληνικό πείραμα συνεχίζεται.

Βέβαια η συνέχιση αυτού του πειράματος εμπλουτισμένο με την τεχνητή αισιοδοξία μπορεί να είναι απαραίτητη  για την  ΕΕ και ΔΝΤ για λόγους που σχετίζονται με την ανάγκη επιτυχής έκβασης του ελληνικού προγράμματος. Το βέβαιο όμως είναι ότι  δεν πρόκειται να οδηγήσει την ελληνική οικονομία στην πραγματική έξοδο από την κρίση.

Η πραγματική έξοδος θα αρχίσει να διαφαίνεται όταν προσγειωθούμε στην πραγματικότητα επαναδιαπραγματευόμενοι  τους ανεδαφικούς στόχους και προσαρμόζοντας το ελληνικό πρόγραμμα στην πραγματικότητα. 

*Ο κ. Διονύσης Χιόνης είναι Καθηγητής Οικονομικών ΔΠΘ στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών 

Πηγή