Από που προέρχεται η φράση «έφαγε τον αγλέορα»

Μετά την κατανυκτική περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας και της νηστείας οι περισσότεροι από εμάς, το βράδυ της Ανάστασης αλλά και την Κυριακή του Πάσχα τρώμε και μάλιστα αρκετά.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που θα έχουμε παραπονεθεί για πόνους στο στομάχι μας αφού ο οργανισμός μας ξεσυνήθισε από βαριά φαγητά και μέσα σε λίγες ώρες έπεσε στα… βαθιά.

Μία από τις πλέον συνηθισμένες φράσεις που ακούμε λοιπόν αυτές τις δύο μέρες (περισσότερο) είναι ότι «φάγαμε τον αγλέορα». Τι είναι όμως αυτός ο «αγλέορας» που τρώμε;

Ο αγλέουρας ο οποίος συναντάται και ως «αγλέορας», «αγκλέορας» και «αγκλέουρας» είναι δηλητηριώδες φυτό και ετυμολογικά αποτελεί παραφθορά τού αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» (ελλέβορος => ελλέβορας => αλλέβουρας => αλλέουρας => αγλέουρας) που αποτελεί και την επιστημονική του ονομασία. Στην καθομιλουμένη λέγεται «γαλατσίδα», ενώ άλλες κοινές ονομασίες του είναι «σκάρφι», «κάρπη», «καρπί» κ.ά.

Από τα 11είδη ελλέβορου που υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα φυτρώνει μόνο ο «ελλέβορος ο κυκλόφυλλος» (Helleborus cyclophyllus). Τον βρίσκουμε στα ξέφωτα των ορεινών δασών, τα άνθη του έχουν χρώμα ανοιχτό κιτρινοπράσινο και εμφανίζονται νωρίς την άνοιξη, μετά το λιώσιμο των χιονιών. Ο ελλέβορος είναι φυτό ποώδες και πολυετές, έχει ελάχιστα φύλλα, αλλά βγάζει ωραιότατα λουλούδια.

Όπως τα περισσότερα δηλητήρια, χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς, αν και σήμερα έχει περιορισμένη χρήση. Το έδιναν οι πρακτικοί γιατροί για δερματικές παθήσεις, επιληψία, μελαγχολία και για… μανιακές καταστάσεις. Τη χρήση του για τις τελευταίες αυτές περιπτώσεις, την είχαν επινοήσει και οι αρχαίοι Έλληνες. Λένε μάλιστα, πως ο ποιμένας και μάντης Μελάμπους (Μαυροπόδης) παρατήρησε ότι οι κατσίκες του, που έτρωγαν από αυτό το φυτό, γινόντουσαν πολύ ήσυχες.

Ο ελλέβορος έχει πικρή και στυφή γεύση, ενώ και μόνο η οσμή του μπορεί να προκαλέσει ναυτία και δυσφορία. Σε μεγάλη δόση προκαλεί εμετό, διάρροια, πόνους στα πεπτικά όργανα, παράλυση και τελικά τον θάνατο.

Η λαϊκή ρήση «έφαγε τον αγλέουρα» λοιπόν, πιστεύεται ότι προέκυψε λόγω της σχετικής δυσφορίας που προκαλείται μετά από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, παρόμοιας δηλαδή μ’ αυτής που προκαλείται απ’ την χρήση του αγλέουρα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο συσχετισμός αυτός προέρχεται από την συνήθεια των Βυζαντινών να κάνουν χρήση του αγλέουρα για να προκαλέσουν εμετό και να ξαλαφρώσουν το στομάχι από το πολύ φαγητό.

Πηγή