Ενεργειακή ασφάλεια και γεωστρατηγικός ιστός στην Ανατολική Μεσόγειο

Γράφει ο Κώστας Βενιζέλος

Στο τελικό στάδιο εισέρχονται οι συζητήσεις με το Παρίσι για τη συνομολόγηση συμφωνίας στα θέματα της ασφάλειας, με κύριο βάρος στο ναυτικό, ενώ παράλληλα υπάρχουν στο πεδίο αυτό κι άλλα ανοικτά μέτωπα, με ΗΠΑ και Γερμανία. Στόχος της Λευκωσίας είναι να διαμορφωθεί μια ομπρέλα ενεργειακής ασφαλείας, με την εμπλοκή χωρών, που με τον ένα ή άλλο τρόπο έχουν συμφέροντα στην περιοχή.

Ακολουθήστε μας στο Facebook Τελευταία Έξοδος 

 Να αξιοποιηθούν, δηλαδή, διαφορετικά συμφέροντα που συγκλίνουν.

Σε αυτή τη φάση, τα συμφέροντα συνδέονται σε ό,τι αφορά τη Γαλλία και τις ΗΠΑ με τα ενεργειακά (δραστηριότητες εταιρειών στην κυπριακή ΑΟΖ). Είναι, όμως, σαφές πως σχεδιασμοί και συμφέροντα δεν περιορίζονται μόνο στα ενεργειακά. Οι συζητήσεις με το Παρίσι είναι, όπως συναφώς πληροφορούμαστε, πολύ προχωρημένες και σύντομα θα υπάρξουν ανακοινώσεις από τις δυο κυβερνήσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η Γαλλίδα υφυπουργός Άμυνας, η οποία βρέθηκε προ ημερών στην Κύπρο για να επισκεφθεί το γαλλικό αεροπλανοφόρο, Σαρλ Ντε Γκολ, που βρίσκεται στη θαλάσσια περιοχή μας, είχε συνάντηση με τον Κύπριο υπουργό Άμυνας Σάββα Αγγελίδη. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο Λάρνακας, την Παρασκευή 5 Απριλίου, καθώς ο Κύπριος αξιωματούχος επέστρεφε από ταξίδι του σε ΗΠΑ και Βρετανία και η Γαλλίδα υφυπουργός αναχωρούσε από την Κύπρο.

Σημειώνεται πως για επί τόπου μελέτη του χώρου επισκέφθηκαν το Μαρί ομάδες Γάλλων ειδικών για σκοπούς που έχουν να κάνουν με τον σχεδιασμό και κατασκευή ναυστάθμου. Στο Μαρί δεν θα κατασκευαστεί ναυτική βάση τρίτης χώρας, αλλά θα είναι επέκταση της υφιστάμενης και θα μπορεί να χρησιμοποιείται και από χώρες που θα έχουν συμφωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Τα μάτια στο Μαρί

Είναι προφανές πως σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με τη Γαλλία σε πρώτη φάση και τη Γερμανία στη συνέχεια (UNFIL), η προσοχή προδήλως είναι στραμμένη στη ναυτική βάση στο Μαρί. Εάν οι συζητήσεις ολοκληρωθούν σύντομα, όπως οι εμπλεκόμενοι επιθυμούν (Κύπρος και Γαλλία), αναμένεται να αρχίσει και η κατασκευή ναυστάθμου. Η Λευκωσία φέρεται να επενδύει πολλά στη συνεργασία με το Παρίσι, το οποίο έχει δώσει δείγματα γραφής.

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι τον Ιανουάριο του 2018, όταν το τουρκικό ναυτικό απέτρεψε το γεωτρύπανο της ιταλικής ΕΝΙ να πάει στο θαλασσοτεμάχιο 3 της κυπριακής ΑΟΖ, η Γαλλία έστειλε στην περιοχή φρεγάτα, θέλοντας να στείλει μήνυμα στην Άγκυρα. Σημειώνεται, επίσης, ότι δεν υπήρξε παρενόχληση από τουρκικής πλευράς σε εργασίες της γαλλικής Total.

Στη μεγάλη εικόνα, σε σχέση με τα ευρωπαϊκά κράτη, είναι και ο μηχανισμός Pesco. Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός θα εμπλακεί όταν θα έχει ενώπιόν του μια ολοκληρωμένη πρόταση. Είναι, ωστόσο, σαφές πως διαφαίνεται ήδη ενδιαφέρον λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου και του λιμανιού στο Μαρί. Είναι, επίσης, σαφές πως ο ευρωπαϊκός αυτός μηχανισμός θα συμβάλει και οικονομικά από τη στιγμή που θα εξυπηρετεί την ΕΕ.

Με τους Αμερικανούς οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στα θέματα της ενεργειακής ασφάλειας, λόγω και των δραστηριοτήτων της ExxonMobil, που αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλα θαλασσοτεμάχια. Ένα ζήτημα είναι η ενεργειακή ασφάλεια, που ασφαλώς αφορά και τη συνεργασία, σε διμερές και ευρωπαϊκό επίπεδο με τη Γαλλία. Την ίδια ώρα, μετά την κατάθεση του νομοσχεδίου στο Κογκρέσο, από τους γερουσιαστές Μενέντεζ και Ρούμπιο, διαμορφώνονται δεδομένα, που μπορούν να αξιοποιηθούν. Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων προβλέπει άρση του εμπάργκο όπλων για την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό προσφέρει στη Λευκωσία μία ακόμη επιλογή αναφορικά με την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού, όταν και όποτε κριθεί ότι αυτό θα γίνει.

Ευκαιρίες ενόψει

Είναι πάντως σαφές πως η συγκυρία με τις κακές σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας διαμορφώνει ευκαιρίες προς αξιοποίηση τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Κύπρο. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Στόχος των Αμερικανών, ακόμη και τώρα, είναι η ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία και επάνοδός της στο δυτικό μαντρί. Αυτό φαντάζει σήμερα δύσκολο, ωστόσο, παραμένει στην ατζέντα. Στην περίπτωση, ωστόσο, που θα τα ξαναβρούν κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει τι πάρε-δώσε θα γίνει και ποιες θα είναι οι παράπλευρες απώλειες. Στο παρελθόν, 1974 και 2004, ήταν η Κύπρος η παράπλευρη απώλεια.

Είναι προφανές πως η κίνηση της κυβέρνησης Τραμπ (για ενίσχυση του Νετανιάχου) να αναγνωρίσει την ισραηλινή κυριαρχία στα υψώματα Γκολάν, δημιουργεί ανησυχία στη Λευκωσία. Αν και υπήρξε διεθνώς αντίδραση, η αμερικανική κυβέρνηση προχώρησε και δεν αναίρεσε την αναγνώριση κατεχόμενων από το Ισραήλ περιοχών. Αυτό ενδιαφέρει την Κύπρο, λόγω κατεχόμενων εδαφών της από την Τουρκία. Περαιτέρω, αναφορικά με τους Αμερικανούς, θα φανεί κατά πόσο εννοούν τη συνεργασία από τη στάση που θα τηρήσουν στις συζητήσεις στο θέμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, κατά τη διάρκεια των διεργασιών στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον ερχόμενο Ιούνιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διεύρυνση των συνεργασιών με χώρες της περιοχής διαμορφώνει νέα δεδομένα. Την περασμένη Τετάρτη ήταν η τριμερής συνάντηση Λιβάνου, Ελλάδας και Κύπρου στη Βηρυτό, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών. Την Κυριακή στο Αμμάν πραγματοποιήθηκε συνάντηση κορυφής με την Ιορδανία, με τη συμμετοχή του Προέδρου Αναστασιάδη, του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλλα Β’.

Ενδιαφέρον έχει, πάντως, το γεγονός ότι στο περιθώριο της συνάντησης στο Αμμάν, οι υπουργοί Εξωτερικών των τριών χωρών πραγματοποίησαν σύνοδο με τη συμμετοχή και του Ιρακινού ομολόγου τους. Θα είναι η πρώτη συνάντηση με αυτή τη σύνθεση με τον Ιρακινό υπουργό Εξωτερικών. Είναι προφανές πως ο κύκλος των συμμετεχόντων μεγαλώνει και επεκτείνεται και γεωγραφικά. Αυτός είναι ο στόχος που έχει τεθεί. Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, υπάρχει ενδιαφέρον από διάφορες χώρες, οι οποίες ναι μεν δεν γειτνιάζουν με την Κύπρο, βρίσκονται ωστόσο στην ευρύτερη περιοχή.

Πηγή