Παιδεία, Εκπαίδευση ή η Λογική Του Ηρώδη (Κεφ 8ο Πώς καταχτιέται η γνώση)

Του Γιώργου Χαραλαμπίδη

►    Η μάθηση

Είναι η απόκτηση και η εμπέδωση γνώσεων και συμπεριφορών. Στην καθημερινή ζωή ο όρος δηλώνει την πείρα, την εμπειρία ή τη μόρφωση. Με τη γενικότερη έννοιά του σημαίνει τη βασική λειτουργία που χαρακτηρίζει όλους τους ζωικούς οργανισμούς, από τα απλά σκουλήκια και θηλαστικά μέχρι τον άνθρωπο, με την οποία μαθαίνουν να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός τους. Του φυσικού, αλλά - κυρίως για τον άνθρωπο - και του κοινωνικού. Η μάθηση στα ζώα εξαρτάται από την ανάπτυξη των αισθητήριων οργάνων τους και του νευρικού συστήματός τους. Όσο πιο αναπτυγμένα είναι αυτά, τόσο πιο πολύπλοκα έργα μπορούν να μάθουν να εκτελούν.

Στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου η μάθηση είναι αυτόματη, χωρίς τη συμμετοχή της βούλησης (βάδισμα, ομιλία), αργότερα η βούληση παίζει σημαντικό ρόλο (γραφή, διάβασμα κ.λπ.).

Η ικανότητα του ανθρώπου να μαθαίνει εύκολα ή δύσκολα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: ευφυΐα, ηλικία, περιβάλλον, μνήμη κ.λπ.

Η μάθηση είναι σημαντικότατη ψυχολογική λειτουργία. Η πειραματική έρευνά της άρχισε με τον Εμπινγκχάους και ακολούθησαν άλλοι ερευνητές που μελέτησαν διάφορους τύπους μάθησης. Ο Θορντάικ και ο Σκίνερ ερεύνησαν τη συντελεστική μάθηση κατά την οποία το υποκείμενο μαθαίνει κάποιο έργο μετά από πολλές δοκιμές και σφάλματα. Ο Ρώσος Παβλόφ μελέτησε την κλασική εξαρτημένη ανακλαστική μάθηση, στην οποία το υποκείμενο μαθαίνει να αντιδρά σ’ έναν ερεθισμό που εξαρτάται από το αρχικό ερέθισμα.

Ως ένα βαθμό, η πρόσκτηση γνώσης, εξισορροπεί το μέρος των μελών της ομάδας που υστερούν σε ατομικά φυσικά χαρίσματα, ώστε σε κοινωνικό επίπεδο να μην νιώθουν μειονεκτικά, απέναντι σε άλλα φυσικά χαρίσματα άλλων ατόμων όπως σωματική ρώμη, ομορφιά, καλλιφωνία, ευλυγισία και άλλα, ωσότου να αναδειχτεί σε βάση πνευματικής ανάπτυξης. Σε ακατάλληλα μυαλά, μπορεί να γίνει εργαλείο βασανισμού της ομάδας που την κατέχει, σε βάρος άλλων ομάδων.

Τέλος, βασικό πλεονέκτημα της μάθησης θεωρείται η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί η γνώση και η ικανότητα που αποκτήθηκε εκτελώντας κάποια εργασία, στην εκτέλεση κάποιου άλλου έργου.

Σε απόλυτη συνάφεια και αλληλεξάρτηση με την μάθηση βρίσκονται οι δυνατότητες του ατόμου όπως: παρατήρηση και δοκιμή, μίμηση, συνήθεια, πίστη, φαντασία, μνήμη, γνώση, ανάληψη ή προσπάθεια αποφυγής ανάληψης της ευθύνης.

Το περιβάλλον μέσα στο οποίο ασκείται η λειτουργία της μάθησης είναι εξ’ ίσου σημαντικό.

   Σ’ ένα περιβάλλον (Β-Υ-Α) η μάθηση περιορίζεται, σ’ ότι είναι χρήσιμο για να επιπλεύσει κανείς στο φυσικό του ή το κοινωνικό περιβάλλον.

Παράδειγμα χιλιάδες μαθητές απαξιώνουν την λειτουργία της μάθησης με μοναδικό επιχείρημα ότι, «τι αξία έχει η γνώση, αφού το μόνο που χρειαζόμαστε είναι το χρήμα». Από κοντά, η στροφή ιδιαίτερα ευφυών μαθητών (που υπό κανονικές συνθήκες αποτελούν την ελπίδα της πολιτείας) σε σχολές όπως στρατιωτικές, αστυνομικές, λιμενικού σώματος, πυροσβεστικής, με μοναδικό στόχο την εξασφάλιση ενός σταθερού μισθού.

   Όταν οι άνθρωποι λειτουργούν κάτω από την πίεση των συμπεριφορών (Β-Υ-Α), δεν απολαμβάνουν την ζωή τους, φοβούνται τον πλησίον, με αποτέλεσμα να βλάπτεται σε σημαντικό βαθμό η ανθρώπινη επαφή και η μάθηση να προάγει τον πολιτισμό κατευθυνόμενα, προς το συμφέρον της εξουσίας που επιβάλλει την συμπεριφορά αυτή.

Παράδειγμα ο απομονωτισμός των ανθρώπων των μεγαλουπόλεων.

Η στέρηση πραγματικής επαφής και η απευθείας υπαγωγή της διαδικασίας της μάθησης τους στην τηλεόραση, έχει μεταξύ άλλων σαν αποτέλεσμα την εξασφάλιση  εκλογικής πελατείας, αποκλειστικά απ’ αυτούς που έχουν πρόσβαση στην μικρή οθόνη.

   Ο προγραμματισμός σε ατομικό επίπεδο, γίνεται με ορίζοντα πενταετίας και σε εξαιρετικές περιπτώσεις την ζωή του. Το μέλλον της μικρής ομάδας αφήνεται στην τύχη ή στην ελπίδα, ότι οι νέοι θα βρουν κάτι επαναστατικό.

Παράδειγμα η αδιαφορία για το περιβάλλον, αφού από εκατοντάδες επιστήμονες κρούεται ο κώδων του κινδύνου, όσον αφορά την αλόγιστη υπερβιομηχάνιση αλλά κανείς δεν φαίνεται να έχει διάθεση να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι η Γη που παραδίδουμε στις επερχόμενες γενιές είναι σε χειρότερη κατάσταση απ’ αυτήν που παραλάβαμε.

Μαθαίνουμε στα παιδιά μας να μην σπάνε το βάζο, αλλά δεν τα μαθαίνουμε να μην πληγώνουν τον συνάνθρωπο.

Τα μαθαίνουμε να μην σπαταλούν το χαρτζιλίκι τους, αλλά δεν τα μαθαίνουμε πώς να μην σπαταλούν τον χρόνο τους, την ζωή τους.

   Στη  μεγάλη μάζα παρέχεται πλημμελής μάθηση ώστε η γνώση των πολλών να μην μπορέσει ποτέ ν’ αποτελέσει φραγμό για τα επινοήματα των φορέων (Β-Υ-Α).

Παράδειγμα, τα μικρά παιδιά σε χώρες όπως η Παλαιστίνη, το Αφγανιστάν, μαθαίνουν από νωρίς χειρισμό όπλων και πολλά από αυτά προορίζονται για καμικάζι.

Από κοντά ο προσανατολισμός και το περιεχόμενο σπουδών των κάθε είδους τεχνικών σχολείων, καθιστούν τους μαθητές τους από τη τρυφερή ηλικία των 14-15 χρόνων δέσμιους της ειδικότητας που επέλεξαν, χωρίς να έχουν λάβει μέσω του σχολείου μια γενική εικόνα της κοινωνίας που μέλλει να ζήσουν, με μοναδική δυνατότητα, την όποια προοπτική μπορεί να τους χαρίσει μέσω της επαγγελματικής αποκατάστασης, το κυνήγι του χρήματος.

Ή το ότι η γνώση της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας και η διαστημική τεχνολογία «πρέπει να μείνει αποκλειστικό μυστικό της εξουσίας».

Σ’ ένα περιβάλλον Λόγου όλα τα παραπάνω είναι αναμνήσεις ενός κακού παρελθόντος με λάθος προσανατολισμούς. Η μάθηση, στον Λόγο, είναι δικαίωμα αλλά και υποχρέωση όλων χωρίς καμία εξαίρεση. Μόνο που σε μια τέτοια κοινωνία οι μεγάλοι οφείλουν να είναι ειλικρινείς. Το παράδειγμά τους είναι που θα παγιώσει στην συνείδηση των νέων την συμπεριφορά αυτή.

Η ανάγκη για μάθηση γεννιέται εξ’ αιτίας της ύπαρξης πάμπολλων περιοδικών φαινομένων (σε αντίθετη περίπτωση δεν θα είχε νόημα) και ασκείται και καταχτιέται με την επανάληψη. Το απόσταγμα της μάθησης που κληρονομείται σ’ ΟΛΗ την ανθρωπότητα είναι η γνώση.

  Οι ανθρώπινες συμπεριφορές εμπεδώνουν στα άτομα μέσω της μάθησης διαφορετικά στοιχεία. Η μάθηση από τα άτομα, των στοιχείων αυτών, ανακυκλώνει μέσω της συνήθειας τις αντίστοιχες συμπεριφορές. Όταν δημιουργείται πρόβλημα, η συνήθεια επιμένει. Αν η αντίδραση είναι σθεναρή, τότε αναλαμβάνουν η δοκιμή ή η μίμηση ή και οι δύο μαζί την αλλαγή συμπεριφοράς.

   Ένα περιβάλλον εύκολης κάλυψης αναγκών, είναι κατά κανόνα λάθος πεδίο ανάπτυξης μάθησης. Το ίδιο κι ένα περιβάλλον αδυναμίας κάλυψης έστω και των στοιχειωδών αναγκών. Το ευνοϊκό περιβάλλον ποικίλει διαβάθμισης κάπου ανάμεσα στα δύο προηγούμενα.

   Σε επίπεδο ανάπτυξης της διαδικασίας μεταφοράς πληροφοριών μεταξύ ελλόγων όντων, η μάθηση είναι διαδικασία επαφής. Υπό την έννοια ότι ο παράγων βούληση είναι καθοριστικός και για το υποκείμενο (π.χ. τέκνο, μαθητής, πολίτης) αλλά και για τον μεταφέροντα τις πληροφορίες (π.χ. γονέα, δάσκαλο, πολιτικό). Επιπλέον σημαντικός είναι και ο τρόπος μεταφοράς τους.  Εδώ γίνεται πολύτιμη η γνώση του τι μπορεί να προσφέρει και τι μπορεί να καταστρέψει η εκάστοτε εφαρμοζόμενη συμπεριφορά, (Β-Υ-Α) ή Λόγος. Αφού ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρεται η γνώση είναι κι αυτό ένα πεδίο μάθησης. Μαθαίνουμε στους διδασκόμενους (εκόντες - άκοντες) εκτός από γνώσεις και συμπεριφορές. Η δική μας συμπεριφορά γίνεται φάρος προς τον οποίο τείνουν οι συμπεριφορές των νέων, αφού η φυσική επιλογή της μίμησης τους οδηγεί προς αυτό. Χώρια που τις περισσότερες φορές η προσπάθεια ανάπτυξης διαφορετικής συμπεριφοράς, γίνεται αντικείμενο λοιδορίας έως προκαλεί σφοδρές και αδικαιολόγητες αντιδράσεις με την αιτιολογία ότι «διασαλεύεται η τάξη».

   Ο άνθρωπος εργαλείο, που εντέλλεται να εκτελεί επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα προς χάριν επιβίωσης και προσφοράς στην ομάδα, ανάλογα με τον χρόνο απασχόλησης στην συγκεκριμένη δραστηριότητα, αποστασιοποιείται υποχρεωτικά από την περαιτέρω μάθηση.

   Ο άνθρωπος που μερικοί εικάζουν ότι αναλώνει την ζωή του αποκτώντας γνώσεις σαν αυτοσκοπό είναι υποκριτική άποψη. Τέτοιος άνθρωπος δεν υφίσταται. Απλά πρέπει να δυσφημιστεί η ποικίλη και βαθειά γνώση, γιατί δεν συμφέρει στην εξουσία η γνώση να είναι κτήμα των πολλών.

   Η μάθηση σαν δραστηριότητα θα πρέπει να αναδεικνύει τον πνευματικό άνθρωπο. Δηλαδή να δείχνει τον δρόμο για την ανάπτυξη και αγαστή συνεργασία τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο των βασικών πνευματικών λειτουργιών: συναισθήματος, λογικής, συνείδησης. Και να του αποδεικνύει τόσο σε θεωρητικό, αλλά προπάντων σε πρακτικό επίπεδο την αξία τους. Αυτό σημαίνει ότι η διδάσκουσα ομάδα θα πρέπει να αποδεικνύει στην διδασκόμενη τουλάχιστον σύμπτωση λόγων και έργων.

Τι νομίζετε;

Οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολιτικοί μας, έχουν γνώση αυτής της βασικής αρχής;

Κι αν ναι, προσπαθούν να την εφαρμόσουν;

   Η μάθηση δεν πρέπει να έχει στεγανά. Σε κανένα δεν πρέπει να απαγορεύεται να μάθει οτιδήποτε. Το ότι κάποια συγκεκριμένη γνώση μπορεί να αποτελέσει εργαλείο καταστροφής, δεν είναι λόγος αποκλεισμού. Έχει αποκλεισμούς η φύση; Οι αποκλεισμοί στη γνώση είναι σύνορα της εξουσίας. Αντίθετα το «τόλμα να μάθεις» πρέπει να είναι σημαία κάθε παιδαγωγικής προσπάθειας.

   Η αληθινή μάθηση δεν είναι λειτουργική όταν προσπαθείται να μεταδοθεί με (Β-Υ-Α). Αποκλείει εντελώς, τουλάχιστον την συνείδηση.

Είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να συνυπάρχουν σαν προϋποθέσεις για να αποδώσει.

Το πώς θα συμπεριφέρεται το άτομο ή η ομάδα είναι θέμα μάθησης.

Η οργάνωση των ανθρώπινων ομάδων σε κοινά έργα είναι θέμα μάθησης.

Η παραγωγή νέας γνώσης που φυσικά θα στηρίζεται πάνω στην παλιά, είναι θέμα μάθησης.

Ακόμη και η αγάπη είναι θέμα προς μάθηση. Σε τελική ανάλυση θ’ αγαπήσουμε, κάτι από αυτά που δεν θα μας απαγορευτεί να μάθουμε. Η φυσική οδός είναι επαφή – μάθηση – γνώση - αγάπη. Η συμπεριφορά ατόμων ή ομάδων, γίνεται παράγων μάθησης συμπεριφοράς, άλλων ατόμων και ομάδων. Έτσι ανακυκλώνονται η βία, η υποκρισία, η αδιαφορία και ο Λόγος.

Επιλογή μας συνειδητή πρέπει να είναι το τι θα ανακυκλωθεί.

►    Η περιέργεια

   Είναι μια ενστικτώδης παρόρμηση, που ενυπάρχει σε κάθε άτομο από την γέννησή του ακόμη, και το ωθεί να γνωρίσει, να μάθει (τουλάχιστον να εντυπώσει στην μνήμη), να δοκιμάσει, να εξετάσει αν μπορεί να χρησιμοποιήσει, πράγματα και καταστάσεις.

Είναι θεμέλιος λίθος της δοκιμής, της μάθησης και πιο πέρα της γνώσης.

Όταν δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθεί, ανάλογα με το περιβάλλον, ή καταπιέζεται – πράγμα που επαναλαμβανόμενο σαν πρακτική οδηγεί το άτομο σε αδιαφορία και αδράνεια – ή κινητοποιεί την φαντασία και την ιδέα με στόχο την ελλογικοποίηση, ή την πίστη εφόσον αδυνατεί να ικανοποιηθεί μέσω της λογικής και της συνείδησης.

   Στους νέους η περιέργεια είναι δείγμα πνευματικής ανησυχίας και είναι απόδειξη υγιούς εγκεφάλου. Η έλλειψη περιέργειας πρέπει να εντάσσεται σε μη υγιείς πνευματικές μεταπτώσεις του ατόμου, και να διερευνάται η δυνατότητα θεραπείας. Ακούτε μαμάδες και μπαμπάδες;

   Η έλλειψη περιέργειας σε μεγάλο τμήμα της κοινωνικής ομάδας, δείχνει μαρασμό και θα πρέπει να κινητοποιεί μηχανισμούς ανάλογους με αυτούς της αντιμετώπισης πανδημίας.

   Σε περιβάλλον (Β-Υ-Α) επικρατεί το συναίσθημα του φόβου. Η περιέργεια των ατόμων περνά από το φίλτρο ανάλογων συναισθημάτων και δυσκολεύεται έως εμποδίζεται να βρει διέξοδο. Η περιέργεια είναι θεμιτή όταν δεν θίγει όρια εξουσιών. Το απαγορεύεται είναι συνηθισμένη πρακτική χωρίς να εξηγείται στις περισσότερες των περιπτώσεων το γιατί.

Σε περιβάλλον Λόγου το άτομο δεν προετοιμάζεται για σκλάβος. Η διαφορετικότητα δεν είναι εργαλείο, αλλά ό,τι η φύση την έχει προορίσει. Επομένως η περιέργεια είναι κίνητρο δημιουργίας θέλησης. Δεν είναι η περιέργεια που θα εμποδιστεί, αλλά η ικανοποίηση της που θα καθοδηγηθεί.

►    Παρατήρηση και δοκιμή

   Είναι ο πρωταρχικός τρόπος μάθησης. Η φωνούλα του μωρού που κλαίει είναι μια δοκιμή για το αν θ’ ανταποκριθούν στο κάλεσμά του. Το αβέβαιο βήμα του αργότερα που προσπαθεί να του δώσει αυτονομία, αποτελεί ένα πρώτο βήμα επίσης, για τον κόσμο της μάθησης δεξιοτήτων που θα του είναι χρήσιμες σ’ όλη τη ζωή του.

Κάθε φορά που ο άνθρωπος αντιμετωπίζει το άγνωστο, επιστρατεύει τη δοκιμή.

   Η παρατήρηση, έχει άμεση συνάφεια με το μέγεθος των ήδη αποθηκευμένων γνώσεων του ατόμου. Όσο πιο μεγάλο και πιο ποιοτικό, τόσο πιο κοντά στο να παρατηρηθεί κάτι και να μην διαφύγει της προσοχής. Αλλά βάβαια εξαρτάται και από παράγοντες όπως ηλικία, κούραση, διαθεσιμότητα και άλλους.

   Η δοκιμή, σαν μέθοδος μάθησης έχει δύο αποτελέσματα: επιτυχία – αποτυχία. Σε αρκετές περιπτώσεις, υπάρχουν διαβαθμίσεις μεταξύ των δύο αυτών αποτελεσμάτων. Σε άλλες όχι.

   Το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης που ενυπάρχει στο ανθρωποσύνολο και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, είναι αποτέλεσμα δοκιμών. Δοκιμών που πολλές φορές το κόστος τους ήταν βαρύτατο. Η επιστημονική έκφραση της δοκιμής: παρατήρηση + πείραμα, ήταν μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα η μόνη παραδεκτή επιστημονική μέθοδος.

   Όταν η δοκιμή βασίζεται όχι μόνο στο συναίσθημα, αλλά και στη λογική, τότε έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει σαν αποτέλεσμα επιτυχία απ’ ότι αποτυχία. Αν είναι δυνατό στη δοκιμή να συνταιριάξει και η συνείδηση, τότε το αποτέλεσμα είτε είναι επιτυχία είτε αποτυχία, έχει να προσφέρει πολλά σαν μάθηση, στην ανθρώπινη γνώση.

   Η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι η φύση μας προτρέπει να μην διστάζουμε να δοκιμάζουμε το καινούργιο αφού τόσες και τόσες δοκιμές στέφθηκαν και συνεχίζουν να στέφονται με επιτυχία και να πλουτίζουν την ανθρώπινη γνώση. Αυτό που τονίζει είναι να μην δοκιμάζουμε χωρίς σκέψη.

   Η δοκιμή σαν μέθοδος μάθησης, έχει συνυφασμένο ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό:

Το λάθος.

  Είναι πολύ ανθρώπινο και πολύ γενικό υπό την έννοια ότι δεν εξαιρείται κανείς απ’ αυτό. Είναι τελείως απίθανο αυτός που δοκιμάζει, να μην κάνει ποτέ λάθος. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο, ότι όσο λιγότερο συναίσθημα – λογική – συνείδηση χρησιμοποιεί αυτός που δοκιμάζει, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην αποτυχία, ενώ αντίθετα, όσο περισσότερο συναίσθημα – λογική – συνείδηση χρησιμοποιεί και με σωστή αναλογία, τόσο βρίσκεται πιο κοντά στην επιτυχία.

   Παρομοιάστε τις πράξεις κάθε ανθρώπου με τα παιδιά του. Τα λάθη του είναι πράξεις ανεπιθύμητες. Αλλά δεν παύουν να είναι παιδιά του. Αν τ’ αγκαλιάσει, (με την βοήθεια του Λόγου) όπως και τ’ άλλα τα γνήσια κι επιθυμητά, τότε οδηγείται σ’ αυτό που λέμε μάθηση και γνώση.

Αν όχι, τότε τα περιθωριοποιεί (με την βοήθεια των (Β-Υ-Α)) στην χώρα του μυστικού. Αλλά παιδιά είναι αυτά. Θέλουν να παίξουν να γελάσουν, να κάνουν φασαρία (συνείδηση). Κι όσο περισσότερα γίνονται, τόσο πιο δύσκολο να τα περιορίσεις. Κάθε στιγμή είναι δυνατό ν’ αλλάξεις συμπεριφορά και να τα οδηγήσεις στον Λόγο (συνείδηση) όπου θα βρουν αποδοχή και κατανόηση.

Αν δεν το κάνεις τα σπρώχνεις στην χώρα του ψεύδους και της απάτης.  Εκεί τα λάθη μας ανακατεύονται με άλλα παιδιά μας, πιο «γνήσιους» κατοίκους της χώρας αυτής. Στην αρχή τρομάζουν και μας λένε δεν θέλω. Εμείς τότε παρακάμπτουμε την συνείδησή μας και τα πείθουμε ότι το κάνουμε για το "καλό" τους. Αν επιμένουν μπορεί και να τα εξαφανίσουμε με την βία. Αυτό βέβαια σκοτώνει και την συνείδηση. Κι επειδή ο άνθρωπος  ενεργεί ομαδικά, συνεργάζεται με συνανθρώπους του που έχουν παρόμοια προβλήματα και φτιάχνει συστήματα. Συστήματα εξουσιών που στόχο έχουν να περιορίσουν το λάθος, όπως το ψέμα και τη βία (θαυμάστε υποκρισία). Αλλά, συστήματα που τα γεννά η υποκρισία και η βία, και τα τροφοδοτεί η αδιαφορία ανάληψης ευθυνών (των λαθών μας), γίνονται τελικά η εξουσία που θα ανταποδώσει στους γονείς (των λαθών) αυτό που τους έμαθε: Βία - υποκρισία - αδιαφορία. Αν είμαστε πολύ συναισθηματικοί τότε φτιάχνουμε ένα παραμύθι. Λέμε ότι ο Διάβολος είναι πίσω απ’ όλα αυτά. Αυτός είναι υπεύθυνος για την δυστυχία μας, αυτός κατατρέχει κι εμάς και τα παιδιά μας.

Το δικαίωμα στο λάθος λοιπόν είναι ανθρώπινο δικαίωμα.

Πολύ περισσότερο, ο αλάνθαστος ή δεν είναι άνθρωπος ή δεν υπάρχει.

Δεν είναι δυνατόν, όμως, το λάθος να μετατρέπεται σε φιλοσοφία ζωής. «Άσε με να κάνω λάθη, για να μάθω από τα λάθη μου». Τότε η ανθρωπότητα θα έπρεπε να κάνει πολύ μικρούς ιστορικούς κύκλους, αφού τα λάθη των μεγάλων δεν θα μπορούν να γίνουν γνώση των νεότερων ώστε να αποφευχθούν. Και θα επαναλαμβάνονται ίδια κι απαράλλαχτα από γενιά σε γενιά χωρίς νόημα. Μήπως εδώ, βρίσκεται η αδυναμία του προλεταριάτου;

Ο χώρος του Λόγου είναι ο μόνος χώρος που είναι σε θέση να υποδεχθεί το σύνολο των ανθρώπινων λαθών, όχι για να τα εξαφανίσει, αλλά για να τα αξιοποιήσει σε μάθηση και γνώση. Εδώ όμως είναι που χρειάζεται τόλμη και αρετή. Θάρρος να κοιτάξεις την αλήθεια κατάματα, σίγουρος ότι δεν θα τυφλωθείς. Το ψέμα τυφλώνει. Είναι αυτό που οι υπάρχουσες εξουσίες θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσον (Β-Υ-Α), ώστε να μην συμβεί. Γι’ αυτό η σπουδή τους για «συνεχή πρόοδο και ανάπτυξη» και «έξοδο από την φτώχεια με αύξηση του κύκλου εργασιών και μεγάλωμα των κερδών». Η συνεχής πίεση σε μαθητές, φοιτητές, τις οικογένειές τους, τους εργάτες για μεγαλύτερη παραγωγή με χαμηλότερες αποδοχές, τους επιστήμονες για επιτυχία σε καθορισμένο χρόνο, τους προϊσταμένους επιχειρήσεων για συνεχή αύξηση των κερδών, μόνο στόχο έχει των πολλαπλασιασμό των λαθών και τον προσεταιρισμό όλο και περισσότερων στις τάξεις της εξουσίας. Η αδυναμία, η παράληψη ή αποστροφή ανάληψης της ευθύνης των λαθών από τους γεννήτορες τους, καθιστά συνεχώς και πιο δυνατή την εξουσία. Την βολεύει η υπάρχουσα κατάσταση. Εμάς;

Τα πεδία ανθρώπινης δοκιμής είναι τρία.

Ο χώρος της σκέψης.

«Βρίσκομαι στην τελευταία τάξη του λυκείου και ετοιμάζομαι να δώσω πανελλαδικές εξετάσεις.

Θα μου άρεσε να γίνω γιατρός ή εκπαιδευτικός.

Φαντάζομαι τον εαυτό μου με την άσπρη ποδιά, με το ανάλογο ύφος να δίνει εντολές σε νοσηλευτές και ασθενείς.

Ύστερα τον φαντάζομαι στο ακριβό αυτοκίνητο να περνά κι όλοι με σεβασμό να λένε: Να ο γιατρός! 

Ύστερα φαντάζομαι τον εαυτό μου στην αίθουσα διδασκαλίας, να μιλά στους μαθητές για κάποιο αντικείμενο.

Μετά το κουδούνι, περνώ από την αυλή του σχολείου και γίνομαι ένα με τους μαθητές που με ρωτούν διάφορα.

Τέλος μπαίνω στο μικρό μου αυτοκίνητο για να φύγω.

Ξέρω, σαν εκπαιδευτικός δεν θα έχω ποτέ ακριβό αυτοκίνητο!»

Ο χώρος του λόγου.

«Μεσημέρι Κυριακής. Μόλις αποφάγαμε και βρίσκω την ευκαιρία να μεταφέρω στον πατέρα μου το δίλημμά μου,

του να γίνω γιατρός ή εκπαιδευτικός.

Εκείνος αφού ακούει προσεκτικά όσα μόνος μου σκέφτηκα, μου λέει το εξής:

Παιδί μου υπάρχουν χιλιάδες δυστυχισμένοι άνθρωποι που νιώθουν έτσι γιατί επέλεξαν επαγγελματικό χώρο με λάθος κριτήρια.

Το επάγγελμα είναι ένα μέσον να βγάλει κανείς χρήματα. Πολλά ή λίγα. Είναι όμως κι ένας χώρος προσφοράς στον συνάνθρωπο.

Σαν γιατρός δίνεις υγεία σε ασθενείς. Πρέπει να το κάνεις με αυταπάρνηση. Να μην έχεις στο μυαλό σου μόνο το χρηματικό κέρδος, γιατί υπάρχουν και φτωχοί ασθενείς. Το κυριότερο που πρέπει να σε απασχολεί είναι αν είσαι διατεθειμένος να δαπανήσεις ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου για να μάθεις να θεραπεύεις την αρρώστια, κι ένα ακόμη μεγαλύτερο για να εφαρμόσεις αυτά που έμαθες.

Μην σκέφτεσαι την καταξίωση και την οικονομική αποκατάσταση.

Τα ίδια έχω να σου πω και την δεύτερη επιθυμία σου, να γίνεις εκπαιδευτικός.

Το αντικείμενο αυτό όπως και το άλλο είναι πολύ ευρύ. Θα χρειαστεί να σπουδάσεις αρκετά χρόνια, και να

μάθεις πολλά πράγματα σε πλάτος και βάθος.

Το ότι θα βρίσκεσαι ανάμεσα σε παιδιά είναι το ευχάριστο μέρος της δουλειάς αυτής.

Η καταξίωσή της όμως είναι όταν μετά από αρκετά χρόνια από την αποφοίτησή τους

ένας ή περισσότεροι μαθητές σου, αναγνωρίσουν την χρησιμότητα και την ομορφιά αυτών που τους δίδαξες.

Τις περισσότερες φορές δεν θα είσαι κοντά για ν’ ακούσεις το ευχαριστώ.

Όταν όμως εσύ κάνεις πάντα αυτό που πρέπει σύμφωνα με την συνείδησή σου, τότε θα είναι σαν να το άκουσες.

Σκέψου όταν ξυπνάς το πρωί, έχοντας συνείδηση του τι θα πει γιατρός και τι εκπαιδευτικός,

και πρέπει να πας στην εργασία σου, τι θα σε γεμίζει ψυχικά περισσότερο;

Να πας στο σχολείο ή στο νοσοκομείο;»

Ο χώρος της πράξης.

«Με βοήθησε πολύ η συζήτηση με τον μπαμπά! Τώρα πια δεν έχω αμφιβολίες.

Ξέρω τι ακριβώς θέλω και θα βάλω όλες μου τις δυνάμεις προς την κατεύθυνση αυτή!»

Η τελική απόφαση για την επιτυχία μιας δοκιμής, και η μετέπειτα ένταξη της στο πεδίο της γνώσης, προέρχεται πάντα από την επαναλαμβανόμενη επιτυχία της δοκιμής αυτής, στο τελευταίο πεδίο.

Η γέννηση όμως της βούλησης για κάθε δοκιμή, γίνεται στο πρώτο πεδίο.

Το ενδιάμεσο πεδίο, δηλαδή το πεδίο του λόγου, ενίοτε δεν είναι εφικτό, (πολύ προσωπικά θέματα, κοινωνικά ταμπού κ. α.), άλλοτε η ανάγκη να συζητήσει κανείς με άλλο άτομο, ή ομάδα ατόμων, σκοντάφτει σε ένα σωρό προσκόμματα. Χρονικούς περιορισμούς, ακαταλληλότητα συζητητών, αδυναμία προσέγγισης, κοινωνικά ταμπού και πολλά άλλα.

Τις φορές όμως που είναι εφικτό, οδηγεί την δοκιμή στην πράξη με μεγαλύτερη ασφάλεια, ή αποτρέπει την εφαρμογή της προλαμβάνοντας αποτυχίες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Ακόμη δημιουργεί προϋποθέσεις συνειδητοποίησης της κοινής πορείας, έστω κι αν η συμμετοχή είναι μικρή, με αποτέλεσμα να γίνονται τα μέλη της ομάδας συνειδητοί και συμμετέχοντες πολίτες και όχι ασυνείδητοι δικτατορίσκοι ή άβουλα υποζύγια.

Αυτός ο ενδιάμεσος χώρος γίνεται πολλές φορές αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις (Β-Υ-Α).

Παράδειγμα:

♦  Λέει η μαμά στον Νίκο:

-Δεν θα ξαναπαίξεις με τον Κώστα τελεία και παύλα.

(Αν δεν εξηγήσει το γιατί, ή αν ο Νίκος δεν πειστεί από τις εξηγήσεις, τότε υπάρχει πρόβλημα συνείδησης στον Νίκο, αν υπακούσει στην Μαμά, αλλά και στον Κώστα που βλέπει τον φίλο του να τον αποφεύγει. Αν ο Νίκος παρακούσει τη μαμά τότε έχει πρόβλημα και η μαμά και ο Νίκος.)

♦  Η Μαρία βιάστηκε από τον φίλο της τον Κώστα βάναυσα, και σαν να μην έφτανε αυτό, της έδωσε κάποια χάπια και ύστερα φώναξε τους φίλους του. Όταν η Μαρία το είπε, και ζήτησε να τιμωρηθεί ο Κώστας, όλοι προσπάθησαν να την αποτρέψουν. Και όταν έφθασαν στο δικαστήριο, βιάστηκε ακόμη μια φορά από τον δικηγόρο του Κώστα που προσπάθησε να στηρίξει την υπεράσπιση, στο ότι η Μαρία (χωρίς να λέγεται καθαρά) ήταν κοινή πόρνη.

♦  Η πολιτεία προτρέπει την μη δοκιμή των ναρκωτικών, γιατί επιφέρουν έως και τον θάνατο. Πλην όμως το εμπόριο ναρκωτικών ανθεί, και οδηγεί, λόγω των πολλών κερδών που αποφέρει, ένα μεγάλο μέρος των νέων σε χρήση και φυσιολογικά σε πρόωρο θάνατο, ένα άλλο σε διακίνηση και εμπορία, χιλιάδες ή και εκατομμύρια, στην δυστυχία να έχουν ένα μέλος της οικογένειάς τους χρήστη ναρκωτικών ουσιών, και λίγους σε υπέρμετρο πλουτισμό. Αν γινόταν εμπόριο (παράνομο), μηχανισμών που μπορούν από απόσταση να αφαιρέσουν ζωή (π.χ. του Πρωθυπουργού) θα είχε την δυνατότητα η πολιτεία να το ελέγξει;  Τα ναρκωτικά γιατί δεν μπορεί; Μήπως γιατί δεν θέλει; Μήπως γιατί οι πολιτικοί απολαμβάνουν χρηματοδότηση και από εμπόρους αυτού του χώρου;

 Ο εγκλωβισμός ατόμων σε ομάδες που ελέγχονται με φανατικά δόγματα, τα οδηγεί σε έλεγχο ακόμη και του πρώτου πεδίου δοκιμής, μέσω της ψευδοσυνείδησης, και στρεβλή ανάπτυξη αυτών που πείθονται και σε βιολογικό και σε πνευματικό επίπεδο.

  Ακόμη, η άγνοια των νέων στηλιτεύεται από το κοινωνικό περιβάλλον σαν δική τους υπαιτιότητα, με αποτέλεσμα ο νέος να νιώθει ότι «είναι στημένος απέναντι». Η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται ακόμη και από γονείς ή και από το σχολείο, και φορείς της είναι άτομα εθισμένα στις (Β-Υ-Α), και αφού και στους ίδιους εφαρμόστηκε η ίδια συμπεριφορά, την επαναλαμβάνουν στα παιδιά τους ή τους μαθητές τους.

  Το γελοίο της υπόθεσης είναι το επαναλαμβανόμενο σαν παπαγαλολαλιά από πολλούς «άγνοια νόμου δεν επιτρέπεται». Λες και μπορεί κανείς να γνωρίζει τους νόμους. Από πού; Απλά σου λένε ότι και οι δικηγόροι πρέπει να ζήσουν. Όχι με ψωμί, αλλά με παντεσπάνι. Ή βρες και συ, όπως τόσοι άλλοι, τις υπόγειες διαδρομές που παρακάμπτουν το νόμιμο αλλά προπάντων το δίκαιο, αφού έτσι θα έχεις βάλει το προσωπικό σου λιθαράκι στο οικοδόμημα της κοινωνίας της εξουσίας.

  Σε περιβάλλον (Β-Υ-Α), η παρατήρηση των ατόμων και των ομάδων φαλκιδεύεται ποικιλοτρόπως. Τρανταχτό παράδειγμα η διαφήμιση. Περνά στα υποκείμενα ότι θέλει, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους της. Η τηλεόραση με τον εγκλωβισμό τεράστιων πληθυσμών σε δεδομένο style life, είναι ένα άλλο παράδειγμα περιορισμού της δυνατότητας όρασης ατόμων και ομάδων.

Ακόμη ο τρόπος ανάδειξης υποψηφίων σε σχηματισμούς εκλογιμότητας για την διακυβέρνηση, αν και από κράτος σε κράτος διαφέρει, έχει σε κάθε κράτος σε παγκόσμια κλίμακα, δύο κοινά στοιχεία: πρώτον είναι απαγορευτικός για τους πολλούς και δεύτερον αν δεν είσαι ημέτερος και έχεις το θράσος να δοκιμάσεις θα μετανιώσεις.

Σε περιβάλλον Λόγου αφού δεν υπάρχουν στεγανά, μπορείς να παρατηρήσεις τα πάντα. Πριν την δοκιμή υπάρχει ο χώρος της συζήτησης. Εκεί θ’ αποφασιστεί αν είναι θεμιτό και επίκαιρο το να δοκιμαστεί κάτι ή όχι. Σε όλα τα επίπεδα. Από το επίπεδο του παιδιού που έπιασε τους γονείς του να κάνουν έρωτα και θέλει να δοκιμάσει και το ίδιο, έως το επίπεδο, της ανακάλυψης κατοικήσιμου πλανήτη σε “κοντινό” ηλιακό σύστημα και μερίδα της ομάδας, θέλει να γίνει προσπάθεια εποικισμού του, ενόσω εκατομμύρια άνθρωποι στη Γη πεθαίνουν από έλλειψη στοιχειωδών μέσων.

►    Η μίμηση

Αποτελεί τον δεύτερο μεγάλο οδηγό του νέου ανθρώπου στον κόσμο της μάθησης. Μίμηση των γονέων, των γειτόνων, των δασκάλων, των καλλιτεχνών, των ηρώων των κόμικς.

Μίμηση λέγεται:

Το να μιμείται κάποιος κάτι.

Το αντικείμενο που κατασκευάστηκε με απομίμηση.

Μιμητική είναι η τέχνη της μίμησης (θέατρο, κινηματογράφος κ.τ.λ.)

Μίμηση έχει παρατηρηθεί στα φυτά (ορχιδέες), και στα ζώα (πίθηκος, χαμαιλέων).

Στον άνθρωπο παρατηρείται στα βρέφη από την γέννησή τους ακόμη και αποτελεί βασικό τρόπο μάθησης με σημαντικότερο απόκτημα, την γλώσσα (τα παιδιά που γεννιούνται κωφά δεν μπορούν να μάθουν να μιλούν).

    Οφείλεται, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες της δεκαετίας του 1990, στους μιμητικούς νευρώνες που είναι διάσπαρτοι σε όλον τον εγκέφαλο, και άλλοι απ’ αυτούς μας κάνουν να «προβάρουμε» στο μυαλό μας κάθε φορά που βλέπουμε κάποιον να χορεύει, ή να τραγουδούμε μέσα μας όταν ακούμε ένα τραγούδι και πολλά άλλα. Εδώ είναι και η εξήγηση του πώς μαθαίνουμε να γελάμε, να μιλάμε, να χορεύουμε, να αντιλαμβανόμαστε την έκφραση των άλλων, ότι χασμουριόμαστε όταν χασμουριέται κάποιος άλλος, ότι συγκινούμαστε με ανάλογη ταινία της τηλεόρασης. 

   Την τάση του ανθρώπου να μιμείται, εμπειρικά την είχαν συνειδητοποιήσει εδώ και αιώνες και την χρησιμοποιούν αναλόγως:

Ο θαυμασμός των ανθρώπων όταν μέσω της μίμησης πράξεων και καταστάσεων συμμετέχει νοητικά στα δρώμενα, έχει δημιουργήσει το θέατρο, τον κινηματογράφο, τις κάθε είδους αθλητικές επιδείξεις, την τεράστια βιομηχανία της τηλεόρασης, του DVD και άλλα.

Η μόδα είναι μια άλλη τεράστια βιομηχανία που στηρίζει την ύπαρξή της στην τάση του ανθρώπου (κυρίως των νέων) να μιμείται.

Η διαφήμιση το ίδιο.

Η βία και το σεξ που προβάλλονται σε πολυάριθμες ταινίες της τηλεόρασης, στοχεύει στο να περάσει το μοντέλο του σούπερ άντρα τύπου «σκοτώνω» ή της σούπερ γυναικάρας τύπου «πηδιέμαι» στους νέους, ώστε η μίμηση των «προτύπων» αυτών από τους πολλούς να δημιουργήσει την βάση της ανάλογης αγοράς. Και φυσικά να διασπείρει την διαφθορά των ηθών στους νέους.

Η μίμηση όπως φαίνεται από τα παραπάνω μπορεί να γεννηθεί:

Στο ένστικτο

Στο συναίσθημα

Στην λογική

Στην συνείδηση

Άρα μπορεί και επηρεάζει όλους τους τομείς της ανθρώπινης πνευματικότητας.

   Υπάρχει λοιπόν η λεγόμενη μίμηση των «προτύπων» δηλαδή ανθρώπων, ομάδων, καταστάσεων, που χωρίς καταναγκασμό και επιβουλή, δείχνουν το δέον, το χρήσιμο και το ωραίο. Αυτό είναι ευκταίο και αναγκαίο στην πορεία της ανθρωπότητας.

   Υπάρχει όμως η μίμηση που επίβουλα απευθύνεται σε άτομα που δεν έχουν αρκετά ανεπτυγμένες λογική και συνείδηση και τα οδηγεί σε απώλεια της ταυτότητας και σε μαζικοποίηση, με σκοπό την εκμετάλλευση.

   Η εφαρμογή του «αν δεν μπορείς να είσαι παράδειγμα προς μίμηση τουλάχιστον προσπάθησε να είσαι ένα καλό παράδειγμα προς αποφυγή» είναι μια σοφή αρχή.

Η μίμηση λειτουργεί μάλλον υπέρ των (Β-Υ-Α), αφού – κοιτάξτε γύρω σας – αποτελεί βασικό εργαλείο υφαρπαγής της σκέψης ευαίσθητων ομάδων όπως οι νέοι.

Ακόμη ο περιορισμός έως εγκλωβισμός, των ταλέντων της επιστήμης και της τέχνης, με κίνητρο το χρήμα και εξουσίες, σε «ελιτίστικα κέντρα επιστήμης ή τέχνης», έχει σοβαρές επιπτώσεις στο κοινωνικό σύνολο, αφού του στερεί την δυνατότητα μίμησης των αντίστοιχων ταλέντων.

Ο Λόγος για να χρησιμοποιήσει την μίμηση, χρειάζεται ευρύ πεδίο σε χώρο και χρόνο.

Και δεν το διαθέτει στις παρούσες συνθήκες, του τρέχα να προλάβεις, των διάφορων εξουσιών, (στον μαθητή τις εξετάσεις, στον φοιτητή το πτυχίο, στον εργαζόμενο το μεροκάματο, στον επιστήμονα την επιδότηση, στον απόμαχο την ουρά στο ΙΚΑ, τελειωμό δεν έχει ο κατάλογος).

Ακόμη, ο μιμητής συμπεριφοράς, είναι σε τελική ανάλυση εχθρός του λόγου. Αφού για να λειτουργήσει ο λόγος χρειάζεται άτομα με υγιή σκέψη και συνείδηση. Μπορείς να μιμηθείς χιλιάδες συμπεριφορές. Ποτέ όμως δεν θα είσαι εσύ. Η μίμηση είναι ο εύκολος δρόμος. Δρόμος προσωρινός, απαραίτητος αλλά προσωρινός, για το διάστημα που θα είσαι νέος κι ανώριμος. Ο λόγος δεν είναι εύκολος δρόμος. Είναι όμως δρόμος για άνθρωπο. Όχι για μαϊμού!

►    Η συνήθεια

   Είναι η μάθηση που περνά στο υποσυνείδητο και εκτελείται μηχανικά και ομοιότυπα χωρίς κάθε φορά να επιστρατεύεται λογική επεξεργασία.  Σε κάποιον βαθμό είναι χρησιμότατη σαν μέθοδος μάθησης, γιατί εγκαθιστά χρήσιμες λειτουργίες στην προσωπικότητα του ατόμου.

Όπως οι κανόνες υγιεινής, ο τρόπος οδήγησης και πολλά άλλα.

Σε κάποιον άλλο βαθμό γίνεται τροχοπέδη εξέλιξης γιατί το άτομο δεν μπορεί ν’ απαγκιστρωθεί εύκολα από κεκτημένες συνήθειες.

Όπως οι καπνιστές οι κλεπτομανείς και άλλοι.

Τότε η συνήθεια γίνεται μια μορφή ανοσίας. Μόνο που ενώ η ανοσία φοριέται σαν ασπίδα απέναντι στα μικρόβια, τούτη εδώ φοριέται σαν ασπίδα απέναντι στα ίδια σου τα θέλω.

   Όταν η συνήθεια γίνεται πάθος (αλκοολισμός, χαρτοπαιξία, ναρκωτικά, σεξομανία, εξουσία,…), το άτομο τυφλώνεται, νιώθει ευτυχισμένο μόνο υπό τις συνθήκες του πάθους του. Το μετά είναι δυστυχία και περισυλλογή, κυνήγι της επόμενης «δόσης». Τις περισσότερες φορές αναγνωρίζει το αδιέξοδο, αλλά αδυνατεί να ξεπεράσει το πάθος του. Εδώ χρειάζεται η στήριξη του πλησίον. Εδώ είναι και η θέση για αληθινό και όχι υποκριτικό ενδιαφέρον από την μεγάλη ομάδα, εδώ και η αναντικατάστατη συνεισφορά του Λόγου, γιατί το άτομο αυτό μπορεί να γίνει καταστροφικό όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για το κοινωνικό σύνολο.

   Ενίοτε το πάθος γίνεται φανατισμός. Επί παραδείγματι, φανατικοί διαφόρων θρησκειών που αυτοβασανίζονται δημόσια για ν’ αποδείξουν την πίστη τους, χούλιγκανς, οπαδοί διαφόρων –ισμών όπως φασισμός, οι φανατικοί της εξουσίας και άλλοι. Οι φανατικοί έχουν στόχο όχι απλά να ικανοποιήσουν το πάθος τους, αλλά να συμπαρασύρουν και να ομαδοποιήσουν και άλλους στην ίδια συμπεριφορά. Η ιστορία μαρτυρεί ότι πολλές φορές το καταφέρνουν. Βέβαια φανατίζονται άτομα που δεν έχουν αναπτυγμένο πνευματικό υπόβαθρο.

   Η εξουσία χρησιμοποιεί τον φανατισμό προς όφελός της αιώνες τώρα. Το ίδιο και οι έμποροι του πολέμου. Τους δυο τελευταίους αιώνες χρησιμοποιούν την συνήθεια που περνά μέσα από το υποσυνείδητο για την προώθηση προϊόντων κατανάλωσης μέσω της διαφήμισης. Περνούν μοντέλα τρόπου ζωής μέσα από την συνεχή επανάληψη εικόνων, αποτυπώνοντας στο υποσυνείδητο των ατόμων ένα τρόπο ζωής. Κάποιοι με διαφορετικά κίνητρα τον ακολουθούν και συμπαρασέρνουν μάζες σε μίμηση. Το φαινόμενο αυτό το ονομάζουν μοντελοποίηση, γίνεται με επιστημονικό τρόπο, και χειραγωγεί τις μεγάλες ανθρώπινες μάζες.

   Η συνήθεια πολλά άτομα να βλέπουν τα πράγματα μέσω ενός υπέρτερου φόβου, μη αντιμετωπίσιμου, καθιστά τα άτομα αυτά, νωθρά, με συμπεριφορά ανάλογη με αυτή των φυλακισμένων βαρυποινιτών που έχουν χάσει κάθε ελπίδα. Αφού ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους πέρασε μέσα στην φυλακή, (ζουν σε χώρο που δεν θα ήθελαν και με συνθήκες που κάθε άλλο τους είναι ευχάριστες και χωρίς κίνητρο για βελτιώσεις) αλλά επίσης συνειδητοποιούν ότι η έξοδος από την φυλακή ισοδυναμεί με έξοδο στο άγνωστο χωρίς γνώση και χωρίς ελπίδα, σε ένα χώρο που κάθε άλλο θα τους υποδεχθεί τουλάχιστον με κατανόηση, ώστε να επουλωθούν τα τραύματα της φυλακής, σε ένα χώρο όπου πιθανότατα θα είναι αποδιοπομπαίοι.

   Η συνήθεια που κατευθύνεται από (Β-Υ-Α) έχει στόχο άτομα με μη ολοκληρωμένη πνευματική ανάπτυξη και στοχεύει στο να εγκαταστήσει πρώτα στο υποσυνείδητο και στη συνέχεια στο ενσυνείδητο ποικίλες συμπεριφορές: Καταναλωτισμό, εργασιομανία, τηλεαποβλάκωση, fast food πάσης φύσεως (τροφής, sex, λήψης γνώσης), και άλλες.

Η συνήθεια να ενεργούμε χωρίς σκέψη είναι επιβλαβής.

Η συνήθεια να σκεπτόμαστε σε βάθος τις πληροφορίες που δεχόμαστε είναι ωφέλιμη.

Η συνήθεια να ξοδεύουμε τον χρόνο μας μπρος στην τηλεόραση είναι επιβλαβής.

Η συνήθεια να επιλέγουμε και να διαβάζουμε βιβλία όχι μόνο προς τέρψιν αλλά και προς ξεστράβωμα είναι ωφέλιμη.

Η συνήθεια να θεωρούμε ότι το άπαν των υποχρεώσεων μας καλύφθηκε επειδή εργαστήκαμε τον προβλεπόμενο από τον εργοδότη μας χρόνο, είναι ανόητη.

Η συνήθεια ν’ αξιοποιούμε μέρος του ελεύθερου χρόνου δημιουργικά είναι προς την σωστή κατεύθυνση. Όπως και η διεκδίκηση ελεύθερου χρόνου.

Η συνήθεια να μένουμε απαθείς εμπρός σ’ ότι έχει στόχο να στερήσει από τους συνανθρώπους μας ελευθερία και πνευματική ανάπτυξη είναι τουλάχιστον εγκληματική. Τη στάση του «θεατή» και τις συνέπειές της έχει περιγράψει δραματικά ο πάστορας Martin Niemoller:

«Στη Γερμανία οι ναζιστές πρώτα ήρθαν για τους κομμουνιστές, και εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής. Μετά ήρθαν για τους Εβραίους, και εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Μετά ήρθαν για τους συνδικαλιστές, και εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής. Μετά ήρθαν για τους καθολικούς, εγώ ήμουν προτεστάντης και γι' αυτό δεν μίλησα. Μετά ήρθαν για μένα, αλλά τότε δεν είχε μείνει πια κανείς να μιλήσει για κανέναν».

Η συνήθεια να συζητούμε με τον πλησίον ειλικρινά και δημιουργικά είναι ωφέλιμη.

Η συνήθεια να «περνούμε την ώρα μας με μαλακίες» είναι επιζήμια.

Υπάρχουν μελέτες που βεβαιώνουν ότι θύματα απαγωγής, βίαιης κακοποίησης, βιασμών, εγκλεισμών και άλλα, καταλήγουν τελικά να συνηθίζουν την κατάσταση στην οποία βρέθηκαν και όχι μόνο να την αποζητούν όταν τους επαναφέρουν στο φυσιολογικό, αλλά και να δένονται συναισθηματικά με τους θύτες, και να τους αποζητούν όσο κι αν αυτό φαίνεται παράλογο.

Εδώ είναι σημαντική η παρέμβαση της παιδείας στη διδασκαλία των συμπεριφορών. Άτομα εθισμένα να επιτυγχάνουν την επιβίωσή τους με την χρήση βίας, αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η συνήθειά τους αυτή τους οδηγεί σε αδιέξοδο. Το ίδιο οι ψεύτες που ο δάσκαλος τους άφησε ανεμπόδιστα να συνεχίζουν αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα. Τελικά τα άτομα αυτά ομαδοποιούνται και παρασέρνουν και πολλά άλλα στην συνήθεια άσκησης (Β-Υ-Α), γίνονται οπαδοί της εξουσίας και καταλήγουν υπηρέτες της, αδυνατώντας να προσεγγίσουν τον λόγο και την γνώση.

Η βλάβη που επιφέρει η συνήθεια άσκησης συμπεριφορών (Β-Υ-Α), σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πολλαπλάσια όλων των πολέμων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα.

Αντίστροφα αν η παιδεία μας έβρισκε τρόπους και αφηνόταν να διδάξει συμπεριφορές, στοχοθετώντας σαν συμπεριφορά ορόσημο, τον λόγο, χωρίς να αμφισβητείται στην πράξη από την πολιτική και άλλους χώρους, τότε ο πόλεμος επί Γης θα εξέλιπε δια παντός.

Στην περίφημη «Σπηλιά του Πλάτωνα» παρουσιάζονται οι άνθρωποι αλυσοδεμένοι στο βάθος μιας σκοτεινής σπηλιάς. Της σπηλιάς της συνήθειας της σπατάλης τους χρόνου τους σε ανόητα παιχνίδια, συνήθεια που τους γίνεται τελικά πάθος από το οποίο αδυνατούν να αποκοπούν εύκολα.

Η Αμφισβήτηση είναι το φυσικό ποσό με το οποίο ανατρέπονται παγιωμένες συνήθειες και γνώσεις.

Η αμφισβήτηση είναι μια πολύ συνηθισμένη κατάσταση της εφηβείας και της πρώιμης νεότητας που πολλές φορές φέρνει μεγάλο πονοκέφαλο στους μεγαλύτερους, κυρίως τους γονείς. Αλλά:

Όταν ρωτήθηκε ο Αϊνστάιν πώς ανακάλυψε τη θεωρία της σχετικότητας, απάντησε «αμφισβητώντας ένα αξίωμα».

Στα μαθηματικά, ο Lobachevsky και ο Boley αμφισβήτησαν το αξίωμα του Ευκλείδη για τις παράλληλες, με αποτέλεσμα τις μη ευκλείδειες γεωμετρίες. Ο Hamilton και ο Caley αμφισβήτησαν το αξίωμα της αντιμεταθετικότητας του πολλαπλασιασμού, με κατάληξη τον εμπλουτισμό των αλγεβρικών δομών. Ο Lukasiewicz και ο Post αμφισβήτησαν το αριστοτελικό αξίωμα της απόκλισης του τρίτου.

Σε άλλες επιστήμες, ο Κοπέρνικος αμφισβήτησε το αξίωμα ότι η γη είναι το κέντρο του ηλιακού συστήματος και ο Γαλιλαίος το αξίωμα ότι το βαρύτερο σώμα πέφτει γρηγορότερα. Ο Αϊνστάιν αμφισβήτησε το αξίωμα ότι σε δύο χρονικές στιγμές η μία πρέπει να προηγείται της άλλης. Αυτή η δημιουργική αμφισβήτηση αξιωμάτων έγινε ένας από τους πιο βολικούς δρόμους για την εξέλιξη των μαθηματικών.

(Eves, 1990)

Βλέπουμε ότι η αμφισβήτηση στάθηκε αφορμή για μεγάλες ανατροπές στον χώρο των επιστημών, όχι προς τυχαία κατεύθυνση αλλά προς την σωστή.

Η αμφισβήτηση του αλάθητου του Πάπα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας ήταν αφορμή για την γέννηση καινούργιας σκέψης καινούργιας πορείας στην θεολογία, στην φιλοσοφία, στην πολιτική σκέψη.

Η αμφισβήτηση της βασιλείας στην Γαλλία του 1789 έφερε την επανάσταση και αργότερα τη δημοκρατία.

Η αμφισβήτηση του αλάθητου του Αριστοτέλη έγινε αφορμή για την αλματώδη ανάπτυξη των επιστημών από το 1600 και μετά.

Η αμφισβήτηση της δυνατότητας ιδιοκτησίας ανθρώπων από ανθρώπους, ανέπτυξε καινούριες φιλοσοφικές και οικονομικές σκέψεις, συντάγματα, νομοθεσίες, ανθρώπινα δικαιώματα.

Η αμφισβήτηση του ότι ο ουρανός είναι για το Θεό και η Γη για τους ανθρώπους, έχει ανοίξει την πόρτα για την έρευνα και τον εποικισμό του Διαστήματος.

Η αμφισβήτηση είναι εχθρός της συνήθειας, των θεσμών, της εξουσίας. Είναι εργαλείο που αν δεν χρησιμοποιηθεί τότε δεν ανοίγουν καινούργιοι δρόμοι.

Η κατάχρηση του φέρνει ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

Παράδειγμα η ψευδαίσθηση που δημιουργείται στους νέους ότι από την εφηβεία μπορούν να αμφισβητήσουν τους «γέρους» τους και ν’ ανοίξουν τα φτερά τους. Ή η αμφισβήτηση της ενιαίας για όλους τους νέους, γενικής παιδείας προς χάριν της επαγγελματικής, για γρήγορη έξοδο στην αγορά εργασίας.

Όταν η αμφισβήτηση δεν κόβεται με το μαχαίρι (βία). Δεν γίνεται αντικείμενο λοιδορίας ώστε να μειωθεί και να χάσει την αυτοεκτίμησή του ο αμφισβητών, είτε την αξιοπιστία του στην ομάδα (υποκρισία). Δεν γράφεται στα παλιά παπούτσια με το («μη λες βλακείες» πολύ συχνά στους νέους) (αδιαφορία). Τότε παραμένει ένα δυναμικό εργαλείο που μπορεί να χαράξει νέους δρόμους, να βελτιώσει τους παλιούς, να φέρει πιο κοντά τους ανθρώπους. Τότε ο Λόγος γίνεται ο δρόμος πάνω στον οποίο βαδίζει η ζωή. 

►    Η πίστη

   Πίστη είναι η συναισθηματική έκφραση βούλησης ανθρώπου (ή ομάδας ανθρώπων), πριν την προσπάθεια πραγματοποίησης. Γίνεται σημαντική στην απώλειά της, αφού η απώλεια στόχων και προσανατολισμού, η έλλειψη εμπιστοσύνης στον πλησίον καθώς και στην κυρίαρχη ομάδα, καθιστά τον άνθρωπο έρμαιο της αδιαφορίας.

Με άλλα λόγια, η ανθρώπινη φύση δεν μπορεί να λειτουργήσει σε ανθρώπινο επίπεδο χωρίς πίστη. Χρειάζεται την πίστη στον συνάνθρωπο, την εμπιστοσύνη του πλησίον, την εμπιστοσύνη στον εαυτό, την πίστη ότι αυτό που στον χώρο και τον χρόνο πραγματώνει σαν μέλος της ανθρώπινης ομάδας δεν είναι άχρηστο.

Σαν συναισθηματική έκφραση έχει όλες τις δυνατότητες που απορρέουν από την φύση της.

♦ Είναι κινητήρια δύναμη.

♦ Αν δεν εκλογικεύεται, πάει και στα τυφλά.

♦ Αν δεν έχει συνείδηση, χειραγωγείται.

♦ Η πίστη που δεν καταφέρνει να ομαδοποιηθεί δεν επηρεάζει το κοινωνικό σύνολο. (Π.χ. η πίστη του γείτονα, ότι είναι ο Ναπολέων, τον οδήγησε στο τρελοκομείο, ενώ η πίστη του Χίτλερ στην ανωτερότητα της Αρείας φυλής, οδήγησε στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.)

♦ Συμπαρασύρει και άλλους ώστε να γίνει η πίστη του ενός, πίστη πολλών, άρα δύναμη που βασίζεται στην μαζικότητα -και όχι απαραίτητα στην γνώση-.

♦ Πίστη που ομαδοποιήθηκε και απέκτησε μεγάλο ανθρώπινο υπόβαθρο, συντηρείται σαν πυρηνική αντίδραση από μόνη της και πολλές φορές οδηγεί στον φανατισμό.

♦ Ομάδες φανατικών έχουν οδηγήσει πολλές φορές την ανθρωπότητα σε μύρια όσα δεινά.

♦ Όταν η πίστη συνεργαστεί με την λογική τότε γίνεται επιστήμη, τεχνολογία, φιλοσοφία, τέχνη.

Η πίστη στο ότι ο κάθε άνθρωπος είναι κάτι ξεχωριστό, είναι αποτέλεσμα συνειδητοποίησης μιας πραγματικότητας, που έως κάποια χρόνια πριν ήταν υπό αμφισβήτηση.

Η πίστη ότι είμαστε όλοι ίσοι, είναι μια πίστη που η εξουσία αντιμάχεται αιώνες τώρα.

Ενόψει της ιδέας ότι δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν και με την πιθανότητα να βρεθούμε μπρος σε πιο ξεχωριστά όντα από μας είναι προς συζήτηση του ποια θα είναι και ποια θα πρέπει να είναι η αντίδραση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ο Αϊνστάιν πίστευε ότι ο Θεός δεν παίζει ζάρια. Η σημερινή επιστήμη πιστεύει ότι ο Θεός παίζει με ζάρια που φέρνουν κάθε δυνατό αποτέλεσμα. Θεωρία παράλληλων ιστοριών. Το να γνωρίσουμε στον άνθρωπο τον άνθρωπο και να τον κάνουμε να πιστέψει στον εαυτό του είναι πιο ομιχλώδες; Πιο ανεδαφικό; Πιο ανεφάρμοστο; Ποιον δεν συμφέρει μια τέτοια προοπτική;

Η πίστη των ανθρώπων είναι μια καταλυτική δύναμη. Αυτό έχει αποδειχθεί από την ιστορία αιώνων. Γιατί με βάση την πίστη κατορθώνεται η ομαδοποίηση και η κοινωνική οργάνωση.

Γεννήστε τα παιδιά σας σε μια βαμβακοφυτεία. Η μίμηση των σκλάβων γονέων θα τα κάνει σκλάβους.

Η μη αμφισβήτηση του αφέντη θα τα συνηθίσει να μην αμφισβητούν την εξουσία του. Η πίστη ότι ο αφέντης υπάρχει για να τα φροντίζει (ούτε λόγος για το αντίστροφο), θα τα κάνει να θεωρούν τον αφέντη θεό.

Η πίστη αυτή με τα χρόνια θα εξελιχθεί σε φανατισμό. Όταν τα παιδιά γεράσουν κι αυτά με την σειρά τους και μεταδώσουν την ίδια πίστη στα δικά τους παιδιά, τότε ο αφέντης κρίνει ότι δεν τους χρειάζεται άλλο, πολύ περισσότερο, που οι γέροι δεν προσφέρουν εργασία, αλλά ο λόγος τους μπορεί και να ξυπνήσει ανεπιθύμητες σκέψεις στους νέους. Συνεννοείται λοιπόν με τον γείτονα αφέντη, και κηρύσσουν πόλεμο ο ένας στον άλλο. Με υποδαύλιση κατάλληλων φανατισμών, αρχινά ο πόλεμος που κύριο στόχο έχει την εξαφάνιση των γεροντότερων και μαζί των πιο ατίθασων σκλάβων. Ύστερα οι αφέντες συνθηκολογούν μέχρι νεωτέρας. Ιδού ένα μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης.

Μπορούμε άραγε να φανταστούμε, να σκεφθούμε και να στηρίξουμε την εφαρμογή διαφορετικού μοντέλου;;; 

Χωρίς πίστη είτε σ' αυτό που λέμε είτε σ' αυτό που κάνουμε, το αποτέλεσμα είναι άψυχο. Είναι βασικός παράγοντας στην μετάδοση πληροφοριών και κατά συνέπεια στην διδασκαλία.

Ένα άλλο αξιοπρόσεκτο είναι η πίστη του ανθρώπου στο χρήμα. Δείτε πόσο δυνατό έκανε το χρήμα η πίστη του ανθρώπου σ' αυτό. Δείτε πώς οι πάντες γύρω το λατρεύουν. Είναι σπάνιο να βρεθεί άνθρωπος που στην διάρκεια μιας ημέρας δεν θα το αναζητήσει περισσότερες από μία φορές. Έτσι με την πίστη του αυτή (την τόσο λάθος πίστη) έβαλε τον κλέφτη της ικανότητας και της δυνατότητάς του, στην τσέπη του, στο σπίτι του, ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς του. Κι όλοι τώρα του ζητούν χρήμα. Κι αγωνίζεται ολημερίς κι ολονυχτίς να ικανοποιήσει τα θέλω αυτών που αγαπά. Κι απ’ τον αγώνα του, το χρήμα παίρνει τη μερίδα του λέοντος, αφήνοντάς του ψίχουλα. Κι έκανε την αγάπη υπηρέτρια! Σίσυφο στην Ανηφόρα του.

Αλλά δεν είναι το χρήμα δυνατό από μόνο του. Ο άνθρωπος είναι δυνατός. Το χρήμα απλά χρησιμοποιεί την δύναμη αυτή. Η πίστη στον εαυτό του και στον συνάνθρωπο θα του δώσει πολύ περισσότερη δύναμη.

Προσοχή! Πίστη είναι και αυτό που δεν πιστεύουμε!

Αν κανείς άνθρωπος ποτέ δεν πίστευε στην ικανότητα πτήσης, δεν θα είχαμε σήμερα αεροπλάνα, ελικόπτερα, πυραύλους. Αν το σύνολο των ανθρώπων εξακολουθήσει να πιστεύει ότι χωρίς το χρήμα, που χωρίς κανένα κόπο παράγει και διανέμει η εξουσία δεν γίνεται τίποτε, τότε η συνεχής υποβάθμιση του ανθρώπινου είδους θα είναι το βέβαιο αποτέλεσμα!..

Ένα σημαντικό ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί μόνο με την πίστη, είναι το αν ο θάνατος  είναι μέρος της ζωής ή το τέλος της. Η υποκειμενική απάντηση στο ερώτημα αυτό, είναι καθοριστική για το μέλλον του πλανήτη αλλά και του ανθρώπου ως υλική και πνευματική υπόσταση. Η μετά θάνατον ζωή μέσα από την επόμενη γενιά, μέσα από το συναίσθημα, την λογική, την συνείδηση των παιδιών μας, είναι κάτι ακατανόητο; Χρειάζεται πολλή «ανερμάτιστη» πίστη για να το δει κανείς;

Την ανάγκη του ανθρώπου να φαντάζεται καλύτερες μέρες κοντά στον συνάνθρωπο και ένα καλύτερο αύριο για την επερχόμενη γενιά, μήπως τη μετουσιώνουν επιτήδειοι που εκμεταλλεύονται την τάση του να αποζητά το εύκολο, σε πίστη στο μοναδικό ζητούμενο, το χρήμα, που τον απομακρύνει τελικά από τον στόχο του;

Επιτέλους ποια πίστη είναι λογικότερη;

Του,

"Κάνω εγώ αυτό που πρέπει με βάση το συναίσθημα, τη λογική και τη συνείδηση και πιστεύω ότι και ο πλησίον μου θα κάνει το ίδιο!"

Ή του,

"Δεν μπορεί να γίνει τίποτε! Όλοι κάνουν ότι η εξουσία επιτάσσει! Θα κάνω κι εγώ το ίδιο, θα της αποδείξω ότι είμαι καλύτερος και αποτελεσματικότερος από τον πλησίον μου, ελπίζοντας ότι αυτή θα με ανταμείψει!"

Η πίστη σε μια υπέρτατη δύναμη (απαρχή θρησκείας) μπορεί να επαναφέρει τον καταπιεζόμενο (σκλάβο) σε μια κατάσταση αντίδρασης προς τον καταπιεστή του, γιατί έρχεται σε σύγκρουση με την πίστη ότι με φυσικό νόμο γεννήθηκε σκλάβος του αφέντη, ότι είναι αδύνατη η ανατροπή της σχέσης καταπιεστή – καταπιεζόμενου.

Η πίστη (επανάπαυση) όμως ότι θα αναλάβει η υπέρτατη δύναμη να επιτελέσει ότι εναποτίθεται σ’ αυτόν είναι λανθασμένη (αδιαφορία).

Οι αρχικές θρησκείες εμπέδωσαν μέσα από το «Δούλος του Θεού» την λέξη δούλος, θέλοντας να υπονοήσουν το δούλος κανενός άλλου. Αλλά αν ο Θεός είναι Πατέρας, ποιος πατέρας θα ήθελε παιδιά δούλους;

Άρα οι σημερινές θρησκείες (όπως παρουσιάζονται στην καθημερινότητα) είναι ψευδεπίγραφες και υποχείρια της εξουσίας και ελάχιστα καλύπτουν την πνευματική ανάγκη του σημερινού ανθρώπου. Γιατί, οι θρησκείες ανταλλάσσουν την δύναμη που τους παρέχει η πίστη των οπαδών τους με υλικά αγαθά; Ναούς, χρήματα, τυπικό λατρείας κ.τ.λ. Το κόστος γάμων, βαπτίσεων, κηδειών τουλάχιστον στην χώρα μας έχει φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Γιατί δεν λένε ανοιχτά στους ανθρώπους ότι έχασαν την πίστη τους στον Θεό και λατρεύουν πια τον θεό χρήμα; Αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε γιατί δεν λένε ανοιχτά στους ανθρώπους ότι η καθημερινή λατρεία στο θεό χρήμα, τους έχει αποστασιοποιήσει από κάθε έννοια πνευματικής ανάπτυξης;

Και το κυριότερο γιατί με το παράδειγμά τους δεν δείχνουν τον άλλο δρόμο; Μπορούν και πρέπει να ξαναβρούν τον δρόμο τους προς χάριν του Πνευματικού Ανθρώπου και γιατί είναι το τελευταίο αποκούμπι της αμαθούς μεγάλης μάζας. Σε κάθε άλλη περίπτωση είναι οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι του 20ου  και του 21ου αιώνα.

Η πίστη στο υπερβατικό, δηλαδή σ’ ένα παραμύθι που δημιουργήθηκε για να παρακινήσει τον άνθρωπο σε σκοπούς που είναι και ανθρώπινοι και τον ανεβάζουν πνευματικά σ’ αυτό που η φύση τον προορίζει, είναι κατ' αρχήν και σωστό και θεμιτό.

Μπορεί όμως αντίστοιχα ένα άλλο παραμύθι να τον απομακρύνει από τον στόχο και να τον αποτρέψει από την συνεχή προσέγγιση του ανθρώπου (π.χ. «φάε, πίε, ευφραίνου»).

Σήμερα ο σκεπτόμενος άνθρωπος μπορεί να βρει, εκατοντάδες λόγους εκλογίκευσης της υπερβατικής πίστης του. Το πρόβλημα είναι να καταστεί σκεπτόμενος…

Τέλος η πίστη που παροχετεύεται από τους μεγάλους στους μικρότερους οφείλει να αποδεικνύεται από τον λόγο και την πράξη. Να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επαφή με τη λογική και να εγκαθιστά στο μυαλό των νέων συνείδηση. Αν οι νέοι μας πιστέψουν στον εαυτό τους, στον πλησίον τους, στην κοινωνία που τους στέργει και η πίστη τους αυτή επαληθεύεται καθημερινά στην πράξη σαν μη ανερμάτιστη, τότε η μεταλλαγή της κοινωνίας της εξουσίας σε κοινωνία λόγου θα είναι το αβίαστο και φυσικό αποτέλεσμα!

►    Η μνήμη

  Η μνήμη είναι μια νοητική ικανότητα με την οποία αποθηκεύουμε, αναγνωρίζουμε και ανακαλούμε, αλλά και αναπλάθουμε πληροφορίες  ή εμπειρίες. Με άλλα λόγια, με τη μνήμη αποθηκεύουμε και διατηρούμε δεδομένα της μάθησης. Γι’ αυτό η σχέση μάθησης και μνήμης είναι πολύ στενή. Διακρίνεται :

1) στην βραχύχρονη μνήμη, που διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα έως και λίγες μέρες σε περίπτωση που θα μεσολαβήσει επανάληψη.

2) στην μακρόχρονη μνήμη, που προέρχεται από επαναλήψεις και επεξεργασία – ταξινόμηση και κωδικοποίηση των πληροφοριών και διαρκεί πολύ χρόνο. Η ταξινόμηση των πληροφοριών και η ανάκλησή τους δεν είναι απλές διαδικασίες. Οι πληροφορίες οργανώνονται στη μακρόχρονη μνήμη με βάση κυρίως τη σημασία τους. Οι άνθρωποι τείνουν να θεωρούν καινούριες λέξεις ως παλιές, αν οι καινούριες σχετίζονται σημασιολογικά με τις παλιές. Επίσης, ο χρόνος, δηλαδή η σειρά με την οποία παρουσιάστηκε κάτι, παίζει σημαντικό ρόλο στην ταξινόμηση της πληροφορίας.

Έτσι, οι αρχικές πληροφορίες και οι τελικές, διατηρούνται και ανακαλούνται από το άτομο ευκολότερα και εντονότερα στη μνήμη. 

Τα συναισθήματα, δηλαδή η θετική ή αρνητική σύνδεση των γεγονότων και των πληροφοριών συμβάλλει στην καλή διατήρησή τους και στην εύκολη και γρήγορη ανάκλησή τους.  Από την άλλη, είναι σημαντικό ο μαθητής κατά τη διάρκεια της μελέτης του και, ιδιαίτερα, σε περίοδο εξετάσεων να μένει ανεπηρέαστος από αρνητικές συγκινησιακές φορτίσεις, καθώς αυτές επιβραδύνουν τη μάθηση.  

Τέλος οι ήχοι, οι μυρωδιές και οι γεύσεις βοηθούν και αυτά στην ταξινόμηση και κωδικοποίηση των πληροφοριών.

  Οι επιστήμονες βρήκαν ότι εντοπίζεται στους κροταφικούς βολβούς, ότι υπάρχουν διάφορες μνήμες για κάθε είδος (σκέψη – λόγο – πράξη – δραστηριότητα – θέση του σώματος κ.τ.λ. ), αλλά υπάρχουν πολλά να ανακαλύψουν όσον αφορά τις αναμνήσεις την επιλεκτικότητα μνήμης ή λήθης, την συνάφεια μνήμης και των άλλων πνευματικών λειτουργιών.

Ακόμη, δυσάρεστες μνήμες ανακαλούνται ευκολότερα από τις ευχάριστες. Αυτό γίνεται φυσικά, ίσως για να προστατευτεί  το άτομο από την επανάληψη των ίδιων λαθών, ωθώντας το παράλληλα να δοκιμάζει και καινούργια πράγματα. Η εξουσία που το γνωρίζει αυτό, το χρησιμοποιεί προς όφελός της, καθιστώντας το σύνολο του γήινου πληθυσμού, συνειδησιακά εγκλωβισμένο.

Λήθη είναι η μνήμη που χάθηκε ή που τελεί σε λανθάνουσα κατάσταση στο υποσυνείδητο. Η ψυχολογία βεβαιώνει ότι υπάρχουν μηχανισμοί που διαγράφουν από το συνειδητό μνήμες που είναι δυσάρεστες στα άτομα και δεν έχουν την δύναμη να τις φέρουν και να τις αναπαράγουν.

Η δυνατότητα αυτή του ανθρώπου, έχει αναχθεί σαν η κυριότερη φιλοσοφική θέση των μαζών κατά τον 20ού αιώνα. Δηλαδή ξέχνα και προχώρα. Προς τα πού όμως; Η δοκιμή η βασικότερη μέθοδος μάθησης, βασίζεται στην καλή γνώση του  πριν και στην ακριβή οριοθέτηση του τώρα. Όταν τα δεδομένα είναι λάθος πώς να επιλεγεί σωστή απόφαση; Πολύ περισσότερο όταν δεδομένα αποκρύπτονται ή παραλλάσσονται από όσους δεν τους συμφέρει η πραγματική, με βάση την αλήθεια οριοθέτηση του πριν. Τότε τα πράγματα χαράσσονται προς λάθος κατεύθυνση.

Αλήθεια είναι η ικανότητα να προσλαμβάνεται και να διατηρείται αναλλοίωτη η μνήμη που άπτεται των πραγματικών γεγονότων και καταστάσεων.

     Είναι πληροφορία. Άρα οι νόμοι της πληροφορίας έχουν άμεση εφαρμογή και στην αλήθεια. Δηλαδή:

◘   Όταν ο θόρυβος (τα ψέματα) υπερισχύουν τότε η αλήθεια σαν πληροφορία δεν μεταδίδεται ή κι αν μεταδίδεται είναι δύσκολη έως αδύνατη η παραλαβή της.

◘  Όταν η ένταση εκπομπής της (την αλήθεια δεν την ψιθυρίζεις την βροντοφωνάζεις) είναι μικρή, έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα.

◘  Η έκπληξη που θα προκαλέσει, όταν στον εθισμένο στο ψέμα κόσμο, η εξουσία, παρουσιάσει τμήμα της αλήθειας σαν δική της έμπνευση και κατόρθωμα, θα λειτουργήσει σαν επιχείρημα υπέρ της «ηθικής βάσης» της.

      Είναι μνήμη. Άρα χρειάζεται μέσο. Και για μετάδοση και για αποθήκευση. Το τελικό μέσο που είναι συγχρόνως και αποδέκτης επεξεργασίας της είναι ο άνθρωπος. Απ’ αυτόν λοιπόν εξαρτάται και η μετάδοσή της και η αποθήκευσή της. Διαφέρει από τις άλλες μνήμες. Δεν θα χαθεί ούτε θα αλλοιωθεί από το πέρασμα του χρόνου. Θα παραμείνει σκεπασμένη από τους σωρούς του μυστικού του ψεύδους και της απάτης, όσο ο άνθρωπος τα ανέχεται. Θα προβάλλει μόλις ο άνθρωπος αποφασίσει ότι δεν τα χρειάζεται και θα λάμψει ολόλαμπρη όταν ο ενήλικας πια άνθρωπος αποφασίσει να την παντρευτεί και να ζήσει μαζί της για πάντα. Δεν θα τον εξαπατήσει και δεν θα τον προδώσει ποτέ. Αυτός είναι και ο προορισμός τους. Αν δεν το κάνει, θα πάψει να είναι άνθρωπος. Θα ζήσει στο ψέμα και στην απάτη. Δεν θα αξιωθεί το φως της.

    Σαν κοινωνική θέση, είναι η περισσότερο περιφρονημένη τα τελευταία διακόσια τουλάχιστον χρόνια. Η εξουσία την κρύβει, την διαστρέφει, την ποδοπατά, γιατί δεν την συμφέρει.

Γιατί η αλήθεια μοιάζει με το φως του ήλιου και η εξουσία με τον Δράκουλα του παραμυθιού. Ένας συρφετός παρακαθήμενων βρικολάκων στις παρυφές της εξουσίας υψώνουν τεράστια τείχη από ψέματα και μυστικά ώστε να μην φθάσει το φως της αλήθειας στον αφέντη. Με πάμπολλα τεχνάσματα πείθουν τους αθώους και τους ανόητους ότι μπορούν να τους χαρίσουν ζωή μόνο απόλαυση, χωρίς σκοτούρες. Στο τέλος τους μπάζουν στο κάστρο του Δράκουλα κι ο κόπος, η προσπάθεια, το πνεύμα, το αίμα, η ζωή τους,  γίνονται βορά του Αφέντη.

Η αλήθεια είναι ο φυσικός σκοπός της επιστήμης. Το πώς τελικά γίνεται εργαλείο της εξουσίας που μισεί την αλήθεια, ίσως είναι άξιο να σταματήσουν όλοι οι επιστήμονες του κόσμου αυτήν την στιγμή να κάνουν οτιδήποτε κάνουν και να μην ξανακάνουν τίποτε, πριν δώσουν μια απάντηση αναφορικά με το ερώτημα αυτό, σε εαυτούς και αλλήλους.

Η αλήθεια τέλος είναι ελευθερία. Το ψέμα σκλαβιά.

■ Τα ψέματα των αρχόντων και των αυλικών τους, κρατούσαν τον Γαλλικό λαό στην σκλαβιά και την ανέχεια ως το 1789.

□ Οι αλήθειες που σκόρπισαν οι ιδέες του διαφωτισμού, έφεραν την επανάσταση του 1789 και την δημοκρατία στην Γαλλία, αλλά έγιναν και η ζωοφόρος που έφερε την φλόγα της επανάστασης και σε πολλούς άλλους λαούς.

■ Το ψέμα για το ακατανίκητο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κρατούσε σκλάβους τους λαούς του τότε κόσμου και δεμένους στην δεισιδαιμονία και την ανηθικότητα.

□ Οι αλήθειες του Χριστιανισμού άλλαξαν άρδην την κατάσταση και μεταξύ άλλων σημαντικών, έφεραν και την κατάρρευση της Ρώμης.

■ Τα ψέματα των χριστιανικών εκκλησιών που συμμετείχαν στην έξοδο των Ευρωπαίων στις “νέες γαίες” Αμερική, Αφρική, Αυστραλία, εγκλώβισαν εκατομμύρια γηγενών πληθυσμών και τους κατέστησαν εύκολα θύματα γενοκτονίας.

□ Η αλήθεια πάνω στο παραπάνω θέμα δεν έχει ακόμη ειπωθεί ολοκληρωτικά και επίσημα.

■ Τα ψέματα και οι δεισιδαιμονίες που σκόρπιζαν οι εξουσίες και η εκκλησία από το 300 μ.Χ. ως το 1500 μ.Χ. έφεραν την στασιμότητα στην επιστήμη και τις τέχνες.

□ Η αλήθειες που ανατρέπουν την στασιμότητα του Μεσαίωνα έφεραν την Αναγέννηση και την αλματώδη ανάπτυξη επιστήμης και τέχνης έως σήμερα.

■ Δεν είναι το χρήμα που σκλαβώνει τους ανθρώπους του σήμερα. Είναι η λανθασμένη πίστη τους ότι με το χρήμα μπορούν να ευτυχήσουν.

□ Αν ποτέ θελήσουν να δουν την αλήθεια και να αποσύρουν την πίστη τους από το χρήμα και να την εναποθέσουν στην αξία “άνθρωπος” τότε θα ελευθερωθούν.

Ψέμα είναι μια πρόταση που λέγεται από κάποιον με σκοπό να πείσει τους άλλους ότι είναι αληθής, ενώ ο ίδιος συνειδητά γνωρίζει (ή πιστεύει) ότι η πρόταση είναι αναληθής.

Εάν ο ίδιος ο υποστηρικτής της πρότασης την πιστεύει για αληθή ενώ δεν είναι, έχουμε να κάνουμε με πλάνη και όχι με ψέμα.

Η πλάνη μπορεί να είναι ακούσια (τρεις αυτόπτες μάρτυρες του ίδιου επεισοδίου το περιγράφουν με χτυπητές διαφορές) ή εκούσια (δημιουργία κλίματος φόβου από τις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ με στόχο το πέρασμα στην μεγάλη μάζα της ιδέας της τρομοκρατίας με ανομολόγητους στόχους).

Στην καθημερινή ζωή η έννοια του ψεύδους συνδέεται με την πρόθεση της εξαπάτησης.

Ωστόσο αυτή είναι μόνο μια κατηγορία ψεμάτων. Δηλαδή, ένας άνθρωπος λέει ένα ψέμα όταν προσπαθεί να πείσει κάποιον ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια ενώ ο ίδιος έχει αμφιβολίες προς την αλήθεια της πρότασης ή γνωρίζει όντως ότι είναι αναληθής. Μια πρόταση μπορεί να εξεταστεί ως προς την αλήθεια της και να αποδειχτεί ψευδής ή αληθής. Δεν είναι όμως απαραίτητο να αποδειχτεί κάτι ψευδές ώστε να χαρακτηριστεί ως ψέμα. Μια αληθινή πρόταση μπορεί τελικά να χαρακτηριστεί ψέμα όταν αυτός που την λέει έχει αμφιβολίες. Παράδειγμα: Απαλλαγή από τις κατηγορίες σε δίκη λόγω αμφιβολιών.

Ακόμα και αν δεν έχει καμία αμφιβολία για κάποια πρόταση, η εξέταση της πρότασης και η αδυναμία να αποδειχτεί αληθής τότε καθιστούν την πρόταση ως ψέμα. Παράδειγμα: Στα μαθηματικά ότι δεν μπορεί ν’ αποδειχθεί ως αληθές χαρακτηρίζεται ψευδές έως ότου καταδειχθεί με ασφάλεια το αληθές ή το ψευδές.

Μια ακόμα υποκατηγορία ψέματος εμφανίζεται όταν κάποιος εσκεμμένα δεν δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα, με σκοπό ή την ελπίδα το κοινό του να πιστέψει αυτό που ο ίδιος θέλει.

Τα «λευκά» ψέματα είναι μια υποκατηγορία που φαινομενικά δεν έχουν κανέναν αρνητικό αντίκτυπο. Είναι μικρά ψέματα που κάποιος μπορεί να πει, στη πλειοψηφία για να αποφύγει μια άβολη ή άχαρη κατάσταση. Παράδειγμα: Όταν ένα παιδί δεν έχει φάει για μεσημέρι και η μητέρα του το ρωτάει αν έχει φάει και απαντάει "Ναι, έχω φάει" με σκοπό να βγει να παίξει. Τα λευκά ψέματα στην πραγματικότητα απέχουν πολύ λίγο από τα ψέματα. Η γνώση ότι κάποιος λέει τέτοιου είδους ψέματα τελικά, δημιουργεί την ίδια έλλειψη εμπιστοσύνης από το κοινωνικό σύνολο.

Στο On Bullshit o συγγραφέας Χάρυ Φράνκφουρτ διαφοροποιεί την έννοια του ψέματος από αυτή του bullshitting, ελληνιστί «μαλακίες».

Όποιος λέει ψέματα, έχει στο μυαλό του πάντα την έννοια της αλήθειας. Αντιθέτως ο bullshitter δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την αλήθεια και μπορεί να πει κάποια πρόταση μόνο και μόνο για να δώσει μια εντύπωση της πραγματικότητας που μπορεί να είναι αληθής ή ψευδής βέβαια.

Παράδειγμα: Όταν κάποιος, έπειτα από πίεση σε ένα θέμα που δεν τον ενδιαφέρει καθόλου και δεν πρόκειται να ασχοληθεί, λέει μια άποψη για ένα θέμα μόνο για να ευχαριστήσει τον συνομιλητή του ώστε να σταματήσει να τον πιέζει.

Το σημαντικό στο ψέμα είναι ότι αυτός που το λέει, προσβάλλει λογική και συνείδηση. Άρα προσπαθεί να σπρώξει σε λάθος κατεύθυνση. Δεν υπάρχουν ψέματα για «καλό» σκοπό. Η αλήθεια είναι η μόνη στέρεη βάση σε κάθε περίπτωση. Ο εθισμένος στο ψέμα κόσμος του σήμερα, δυσκολεύεται έως αδυνατεί να το καταλάβει αυτό. Εχθρός του ψεύδους είναι η συζήτηση.

Προσοχή:

Είναι άλλης βαρύτητας να λες ψέματα με σκοπό να εξαπατήσεις (υποκρισία), άλλης βαρύτητας να λες ψέματα από εθισμό ή επειδή θεωρείς τον εαυτό υποχρεωμένο να πει κάτι, κι ας είναι οτιδήποτε (αδιαφορία), και άλλης βαρύτητας να λες ψέματα πιστεύοντας ότι λες την αλήθεια (λάθος). Τα ψέματα της πολιτικής, της οικονομίας, και της νομικής, είναι σαφέστατα ψέματα της πρώτης κατηγορίας (υποκρισία).

Μυστικό είναι ένα άλλο τέχνασμα αποφυγής της αλήθειας. Είναι ο προθάλαμος του ψέματος. Δυστυχώς όταν θεωρείται θεμιτό από θεσμούς όπως το κράτος ή την εκκλησία, (μυστικά κονδύλια, μυστική αστυνομία, μυστική διπλωματία, απόκρυφα ευαγγέλια κ.τ.λ.) ο νέος άνθρωπος που με την μίμηση προσπαθεί να βρει ένα δρόμο ένταξης στην κοινωνία των μεγάλων, το θεωρεί σαν κάτι φυσικό και θεμιτό.

Ας αναρωτηθούμε: Πώς είναι δυνατόν ν’ αγαπάς κάποιον και να του κρατάς μυστικά; Πώς είναι δυνατόν να χωρίζεις τον εαυτό σου σε δύο ή περισσότερα κομμάτια και κάποια απ’ αυτά να είναι στεγανά γι’ αυτόν που αγαπάς; Δεν είναι τουλάχιστον υποκρισία; Το συνηθέστερο (ίσως το μόνο) επιχείρημα αυτών που υπερασπίζονται το μυστικό είναι: «Αν είναι κάποιος βαριά άρρωστος, πρέπει να του το κρατήσεις μυστικό! Γιατί να του το πεις αφού η κατάληξη θα είναι το μοιραίο; Άφησε τον να χαρεί τις τελευταίες του ώρες.»

Αναρωτηθείτε: Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να παριστάνετε τον Θεό; Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να στερείτε από κάποιον (πολύ περισσότερο από κάποιον που ισχυρίζεστε ότι αγαπάτε) το δικαίωμα να δει τον άνθρωπο μέσα του έστω και στα τελευταία του; Εσάς θα θέλατε να σας φερθούν παρόμοια; Γιατί δεν παραδέχεστε ότι η συμπεριφορά μέσω του μυστικού, είναι το λιγότερο, αποφυγή ανάληψης ευθύνης; Ότι η δικαιολόγηση της χρήσης του μυστικού σαν πρακτική, δίνει ευκαιρίες και δυνατότητες μόνον στις (Β-Υ-Α), αφαιρεί δυνατότητα παρέμβασης από τον λόγο και προσφέρει, αιτίες, αφορμές και μέσα, στην εξουσία. 

Κοντά στο μυστικό είναι η συμπεριφορά του δεν θέλω να ξέρω! Η καθετοποίηση της απασχόλησης, έχει δημιουργήσει κοινωνικά στεγανά που είναι αδύνατο να τα διαβείς. Παράδειγμα ο τομέας της οικονομίας: Ποιος μπορεί να ελέγξει αν η εξουσία λέει αλήθεια για την κατάσταση της οικονομίας; Ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι η ζοφερή εικόνα της οικονομίας δεν είναι μια συμφωνία «κυρίων» μεταξύ αυτών που διαχειρίζονται τα θέματα αυτά, ώστε ποτέ να μην είναι αρκετή η προσπάθεια και ο κόπος των πολλών; Άλλωστε γιατί να πει η εξουσία «φθάνει»; Γιατί να πει «ξεκουράσου»; Γιατί ν’ αφήσει περιθώρια χαράς και απόλαυσης και για τους άλλους; Για ν’ ανακαλύψουν ότι έχουν κι αυτοί δικαιώματα;

Έτσι με μια συμπεριφορά αδιαφορίας όπου όλοι ξέρουν ότι η εξουσία τους κοροϊδεύει, αλλά «τι μπορεί να γίνει;», με τον φόβο της απόλυσης από την εργασία ή τον φόβο ότι θα έρθουν ο κομμουνιστές και θα μας πάρουν το σπίτι ή του «εγώ νοιάζομαι μόνο για το τι θα γίνουν τα παιδιά μου!» ή του «ώχ μωρέ!», κανείς δεν μιλά για την ουσία. Κανείς δεν κάνει τίποτε για ν’ αλλάξει κάτι. Και η ζωή γίνεται μια φυλακή από την οποία περιμένεις να ελευθερωθείς με τον θάνατο!

Η σιωπηλή συναίνεση των πολλών είναι ένα εργαλείο που η εξουσία έμαθε να το χειρίζεται πολύ καλά εναντίον τους!

   Η διατήρηση της κτηθείσας γνώσης μέσω της μνήμης, η διάδοσή της σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό, καθώς και το πέρασμά της στις επόμενες γενιές, οδήγησε τους ανθρώπους να εφεύρουν εκατοντάδες καινοτομίες. Γραφή, ανάγνωση, γλώσσες, πέτρινες και πλίθινες επιγραφές, πάπυρο, χαρτί, μελάνι, τυπογραφία, βιβλίο, εφημερίδα, ραδιόφωνο, μαγνητόφωνο, βίντεο, οπτικούς δίσκους ηλεκτρονικού υπολογιστή και πολλά άλλα. Αυτό και μόνο αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι για τον άνθρωπο και την πορεία του.

Η διατήρηση της μνήμης είναι ένας κατ' εξοχήν ανθρώπινος χώρος δράσης σε ατομικό αλλά και ομαδικό επίπεδο.

Το γιατί είναι προφανές.

Χωρίς μνήμη δεν φτιάχνεις ούτε ιστορία, ούτε επιστήμη, ούτε τέχνη, ούτε πολιτισμό. Χωρίς μνήμη, σχεδόν παύεις να είσαι άνθρωπος.

   Η αλήθεια της ιστορική μνήμης και η ρεαλιστική αποτίμηση της κτηθείσας γνώσης, είναι ένα κεφάλαιο παρόμοιο με αυτό της απορρύπανσης του πλανήτη μας. Δύσκολο αλλά και δεν σηκώνει αναβολή. Τα ιστορικά ψεύδη, η απόκρυψη της νεοαποκτηθείσης επιστημονικής γνώσης, η αναγωγή των πάντων σε κόστος, κέρδος, κίνηση κεφαλαίων, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν ότι το πραγματικό κεφάλαιο είναι ο άνθρωπος, το περιβάλλον του, και η μνήμη που μπορεί να μετουσιωθεί σε γνώση, λόγο και πράξη, θα καταστήσουν σε βραχύ χρόνο αδύνατη την επιστροφή.

Είναι προφανές ότι η εξουσία θέλει τη μνήμη αποκλειστικό προνόμιο της. Την αποστερεί από τις μάζες με κάθε μέσον. Τους γεμίζει ψέματα. Τους έχει εθίσει και αυτούς στο ψέμα. Ήδη το θεωρούν “αθώο”. Το ίδιο και τα μυστικά. Τους αποβλακώνει με θεάματα χαμηλότατης ποιότητας που ο εγκέφαλος τα σβήνει αμέσως. Επηρεάζει την μνήμη με εκατοντάδες ψυχοτρόπες ουσίες, αλλά και με κύματα και υπερήχους.

Σημαντική βλάβη στην διατήρηση της μνήμης επιφέρει και η συνεχής επαναλαμβανόμενη πρακτική πολύωρης εργασίας.

Ατομική μνήμη

Το άτομο κατά την δική του κρίση αποθηκεύει ένα σύνολο πληροφοριών που πιστεύει ότι του είναι ή ότι θα του είναι χρήσιμες στο μέλλον. Η επιλογή αυτή πολλές φορές επηρεάζεται από το περιβάλλον ή την ομάδα. Επίσης επηρεάζεται από υποκειμενικούς παράγοντες (π.χ. γενικεύσεις από την ανάμνηση ενός άσχημου περιστατικού, σε όλα τα άτομα που ενέχουν χαρακτηριστικά που ανακαλούν την δυσάρεστη ανάμνηση).

Είναι κοινώς διαπιστωμένο ότι οι αναμνήσεις που ενέχουν πόνο και δυσάρεστες καταστάσεις, διαρκούν περισσότερο από άλλες.

Στο θέμα διατήρησης της μνήμης, επειδή η επανάληψη είναι βασικός μοχλός επιτυχούς διατήρησης μνήμης, πολλοί μηχανισμοί συντελούν ώστε να μην διατηρούνται επιλεκτικά κάποιες μνήμες. Επί παραδείγματι στις κοινωνικές συνάξεις, έχει επικρατήσει (πώς;) να συζητιούνται ευχάριστα θέματα. Να ανακαλούνται μνήμες που φέρνουν χαρά και ευθυμία. Αυτό αναγκάζει τα άτομα να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της παρέας, αφού αντίθετη συμπεριφορά δεν γίνεται αποδεκτή. Έτσι το άτομο που θέλει να διατηρήσει τη μνήμη δυσάρεστων γεγονότων, αναγκάζεται να τα συζητά με τον εαυτό του. Σε βάθος χρόνου αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις στην συνείδηση των ατόμων.

Πολλές χημικές ουσίες επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό την μνήμη. Μεγαλύτερο ή μικρότερο. Η επιστήμη το γνωρίζει αυτό και γνωρίζει επιλεκτικά ποια ουσία μειώνει ή αυξάνει την μνήμη, ποια την διαγράφει. Ασφαλώς, μέσω της επιστήμης γνωρίζει πολύ καλά το ίδιο και η εξουσία. Δυνητικά λοιπόν θα μπορούσε η όποια εξουσία που δεν συμπαθεί την μεγάλη ανθρώπινη μάζα να την μετατρέψει μέσω του επηρεασμού της μνήμης σε άβουλα ασυνείδητα άτομα.

Πολλές μελέτες των τελευταίων χρόνων, που γίνονται σε εγκαταστάσεις αδρανοποίησης βιολογικών αποβλήτων έχουν καταλήξει σε συμπεράσματα, ότι οι άνθρωποι κάνουν χρήση υπερβολικά μεγάλων ποσοτήτων τέτοιων ουσιών. Οι μελέτες δεν απαντούν στο ερώτημα αν οι μεγάλες αυτές ποσότητες επιβλαβών για την μνήμη χημικών ουσιών προέρχονται αποκλειστικά από ηθελημένη και αναγκαία χρήση των ανθρώπων. 

Ομαδική μνήμη

Είδαμε και πιο πάνω ότι η ομάδα έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει την ατομική μνήμη. Ένα παράδειγμα ακόμη: Με το μνημόνιο 1 οι Έλληνες: “ Αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτηθήκαμε από την ασυλία της εθνικής κυριαρχίας. Δεσμεύονται όλες οι περιοχές της ελληνικής επικράτειας που χρησιμεύουν για την άμυνα της χώρας και όλες οι πηγές πλούτου.” Ποτέ στα τηλεοπτικά κανάλια πανελλήνιας εμβέλειας δεν εξηγήθηκε σοβαρά και με αρμόζοντα τρόπο τι σημαίνει αυτό και τι επιπτώσεις έχει για την πατρίδα μας. Το αποτέλεσμα είναι να προκληθεί σύγχυση στα μυαλά των Ελλήνων και των Ελληνίδων και να μην αντιλαμβάνονται τη σημαντικότητα αυτού που υπέγραψε η τότε κυβέρνηση. Ρωτήστε γύρω και θα το διαπιστώσετε. 

Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογική πρόοδος, προσέφερε στον άνθρωπο μια καινοτομία. Το Ιντερνέτ. Η πληροφορία τρέχει με ταχύτητες φωτός, οι αποστάσεις μεταξύ των ανθρώπων που κατέχουν την τεχνολογία αυτή μειώθηκαν στο ελάχιστο, η ομαδική μνήμη παίρνει μια μορφή που ποτέ στα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχε. Η όσμωση φυλών, πολιτισμών, οικονομιών, συστημάτων διοίκησης, παιδείας, υγείας, είναι περισσότερο δυνατή από ποτέ.

Εδώ όμως είναι και το παράδοξο. Μόλις πριν λίγες δεκαετίες έγινε αντιληπτό ότι τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων ζουν μια εικονική πραγματικότητα. Τι άλλο καταμαρτυρεί το δυσθεώρητο ύψος του παγκόσμιου χρέους; Σκεφτείτε όμως ότι αυτά τα υπερβολικά τρισεκατομμύρια κάποιοι τα μετέτρεψαν σε προσωπικό πλούτο, κλέβοντας από τους πολλούς. Κι αμέσως μετά χρησιμοποιούν τον πλούτο αυτό για να φιμώσουν, για να παραπλανήσουν και να αποπροσανατολίσουν, για να προβάλλουν μια τελείως θολή εικόνα της πραγματικότητας. Η φυσική τάση του ανθρώπου προς το εύκολο, θα τον οδηγήσει σε αποκλειστική λήψη των πληροφοριών από το ιντερνέτ. Η ομαδική μνήμη τότε θα έχει ομοιομορφία σε πρωτοφανή έκταση. Αλλά και πρωτοφανές ψεύτικο περιεχόμενο. Στην σύγχρονη εποχή, η αναζήτηση της αλήθειας δεν είναι εύκολη διαδικασία. Οι εκπαιδευτικοί ας το έχουν αυτό υπ' όψιν και ας έχουν υπ' όψιν, ότι αν σ' αυτό που κάνουν δεν βρίσκουν αντίσταση από το “κατεστημένο” τότε μάλλον έχουν γίνει “νεροκουβαλητές” του. Γονείς, το θέμα σας αφορά άμεσα!..

Κοινωνική και ιστορική μνήμη

Η μνήμη που περνά από γενιά σε γενιά είναι καθοριστικό εργαλείο συσσώρευσης γνώσης.

Παλιότερα η μνήμη αυτή δεν απευθυνόταν σε μικρές ηλικίες, και για τον λόγο ότι η συσσωρευμένη γνώση δεν ήταν του εύρους της σημερινής, οπότε σε εύλογο χρονικό διάστημα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί η απόκτηση και η εμπέδωση της.

Η αύξηση του ποσού της γνώσης που χρειαζόταν με την πάροδο των αιώνων να γίνει κτήμα των νεότερων αλλά και η παρατήρηση ότι οι μικρές ηλικίες είναι περισσότερο δεκτικές από τις μεγάλες, επέβαλε την ανάγκη παροχής κοινωνικής και ιστορικής μνήμης σε μικρή ηλικία (εκπαίδευση). Το ότι οι μικροί μαθητές έχουν μικρή δυνατότητα αντίληψης του αισχρού παιχνιδιού της εξουσίας λόγω αθωότητας, ήταν ακόμη ένας λόγος προς την κατεύθυνση αυτή.

Έτσι καθιερώθηκε το σχολείο. Και ένας από τους βασικούς στόχους του ήταν να περνά στους νέους την κατάλληλα νοθευμένη κοινωνική μνήμη, πάντα προς το συμφέρον της εξουσίας. Άλλοι χώροι που παραδοσιακά ανέλαβαν να νοθεύουν τη κοινωνική μνήμη ήταν η εκκλησία, ο τύπος (έντυπος και ηλεκτρονικός), παπαγαλάκια καλοπληρωμένα που διατρέχουν όλους τους χώρους και είναι εντεταλμένα με την «υπηρεσία» αυτή. Ώσπου κάποια στιγμή, στο έχοντα νουν και γνώση, έγινε φανερή η ανακολουθία λόγων και έργων. Η ιστορία, ένα μάθημα που διδάσκεται σε όλα τα σχολεία  όλου του κόσμου και που κύριο στόχο έχει την διατήρηση της κοινωνικής μνήμης, έχει τόσες νοθείες, ανακρίβειες, παραβλέψεις των σημαντικών και ενασχολήσεις με τα ασήμαντα, πέρασμα συγκεκριμένης άποψης και οπτικής των γεγονότων, που και για τον διδάσκοντα δεν αποτελεί κίνητρο διδασκαλίας, και για τον διδασκόμενο προφανή σαπουνόφουσκα. Ο Τζόρτζ Όργουελ στο βιβλίο του "1984" δείχνει με γλαφυρό τρόπο πώς η εξουσία, η κάθε εξουσία έχει ανάγκη αυτής της νοθείας.

  Σήμερα ο έλεγχος των πληροφοριών, γίνεται τρομερά ασφυκτικά και προς κάθε κατεύθυνση. Αυτό που οι πολλοί αποκαλούν ενημέρωση στην πραγματικότητα είναι η νοθευμένη κοινωνική μνήμη που η εκάστοτε εξουσία έχει συμφέρον να εντυπώνει στα κεφάλια των υπηκόων της.

  Ένα άλλο πρόσφορο μέσο που χρησιμοποιείται είναι ο περιορισμός της εμβέλειας της μνήμης γεγονότων που δεν θα ήθελε να γίνουν ευρέως γνωστά. Οι λίγοι αυτόπτες μάρτυρες τέτοιων γεγονότων αποκλείονται από πρόσβαση στα ΜΜΕ, έως κλείνονται σε φυλακές ή σε ψυχιατρικά ιδρύματα, έως από κατάλληλους μηχανισμούς εξαπολύονται τόνοι λάσπης εναντίον τους ώστε να τρωθεί το κύρος τους και κατ’ επέκταση η αξιοπιστία τους.

  Ο Ελληνικός πληθυσμός, διαθέτει μια από τις μεγαλύτερες σε βάθος χρόνου και πλουσιότερες σε ποικιλία ιστορικές και κοινωνικές μνήμες.

Τα τελευταία χρόνια αυτή η κοινωνική παρακαταθήκη – περιουσία, δέχεται σφοδρή επίθεση από τους ταγούς της Νέας Τάξης. Ήδη η νεολαία παρουσιάζει τα πρώτα συμπτώματα κοινωνικής αμνησίας. Γεγονότα διαστρέφονται με Οργουελιανή μανία, και μέσα μαζικής ψευδολογίας προσπαθούν (και πολλές φορές το πετυχαίνουν), να παρουσιάσουν διαφορετική ιστορική αλήθεια.

Σκεφτείτε:

Το τελευταίο καταφύγιο της Πατρίδας μας, στα τετρακόσια χρόνια της Ρωμαϊκής κατάκτησης και στα άλλα τόσα της Οθωμανικής, ήταν η κοινωνική και ιστορική μνήμη. Μια ιστορική μνήμη που σε πολλές περιπτώσεις επέστρεψε στον τόπο που γεννήθηκε μέσα από περίεργα ιστορικά μονοπάτια.

Είναι δυνατόν να την αφήσουμε έρμαιο ξένων συμφερόντων;

Είναι δυνατόν να την αφήσουμε στα χέρια εμπόρων;

Είναι δυνατόν η κοινωνική μνήμη να γίνει εμπόρευμα;

Εδώ είναι που οι δάσκαλοι όλων των βαθμίδων, έχουν ηθική υποχρέωση απέναντι στον άνθρωπο, να βάλουν ενάντια και να καταδείξουν την ένδεια του όποιου τυχάρπαστου Ιούδα δημοσιογραφίσκου.

Εδώ είναι και η μεγαλειώδης αποκάλυψη του Λόγου.  

 Η αγάπη είναι μνήμη

Αναρωτηθείτε: Χωρίς την δυνατότητα να συγκρατεί ο άνθρωπος μνήμες, θα είχε νόημα η αγάπη; Τι θα ήταν η αγάπη χωρίς το αναπολώ, το νοσταλγώ, το φαντάζομαι και θέλω να το πραγματοποιήσω; Αν δεν διαλέξουμε σαφώς την αλήθεια από το ψέμα θα είναι δυνατόν να φανταστούμε μια έννοια σαν την αγάπη; Μήπως ο ψεύτης έχει σαν στόχο του μια ψεύτικη αγάπη ή μια αληθινή; Μήπως αυτό που οι πάντες αποζητούν και μένει θαμπό όνειρο, την αγάπη, έγινε ακατόρθωτη γιατί ακριβώς κάποιοι νοθεύοντας μνήμες, όπως την αλήθεια με το ψέμα και το μυστικό, την ζωή με την πολιτική, την δικαιοσύνη με τον νόμο, την οικονομία με το χρήμα, απομακρύνουν τον άνθρωπο από την αγάπη; Ποιος το προσπαθεί και το κατορθώνει αυτό αν όχι η προσκόλληση μας σε εξουσίες και προπάντων στην συναλλαγή;

►    Η γνώση

Η γνώση είναι παιδί του Λόγου.

Χωρίς την γνώση δεν λειτουργεί ούτε η λογική ούτε η συνείδηση. Ή λειτουργούν προς λάθος κατεύθυνση!

Το ότι ο πόλεμος παράγει γνώση είναι ψέμα. Το ότι σε συνθήκες πολέμου παράχθηκε νέα γνώση, αυτό οφείλεται στο ότι ήδη κάποια συνταρακτική γνώση άρχισε να αχνοφαίνεται ότι θα παραχθεί και η εξουσία για διάφορους λόγους προτίμησε να περιορίσει την γέννησή της σε μια εμπόλεμη ζώνη, είτε για να δοκιμάσει άμεσα τα αποτελέσματα της νεοαποκτηθείσας γνώσης χωρίς να δώσει λογαριασμό, είτε γιατί ήθελε να περιβάλλει την συγκεκριμένη γνώση με στρατιωτικά απόρρητα μακριά από τα μάτια της κοινής γνώμης που θα μπορούσε ίσως να βάλει περιορισμούς στην χρήση της, είτε για να την στερήσει από άλλες ανταγωνιστικές εξουσίες.

Το ότι η παραγωγή της γνώσης είναι αφ’ εαυτής πόλεμος με την άγνοια είναι αλήθεια.

Η γνώση είναι γνήσιο παιδί του λόγου και της ανθρώπινης πνευματικότητας. Είναι κεφάλαιο των πολλών, αφού η γνώση που φέρει η ανθρωπότητα σήμερα, αποχτήθηκε με τον κόπο, τον πόνο, το θέλω, εκατομμυρίων ανθρώπων, χιλιάδες γενιές πίσω στο παρελθόν. Σήμερα η γνώση παρουσιάζεται σαν ιδιοκτησία της εξουσίας. Οι κανόνες διαχείρισης της ιδιοκτησίας, όπως ακριβώς έγινε με την γη και την περιουσία, προσπαθείται να ισχύσουν με διάφορα νομικά τερτίπια και στον χώρο της γνώσης.

Όπως ακριβώς οι τράπεζες διαχείρισης χρήματος έγιναν ο βασικός διακινητής εμπράγματης ιδιοκτησίας, με τον ίδιο τρόπο και την ίδια λογική ιδρύονται «τράπεζες πληροφορίας και γνώσης». Οι τράπεζες πληροφορίας είναι τα πρακτορεία ειδήσεων. Η ευκολία εύρεσης πληροφοριών σ’ αυτά, τα καθιστά σαν αποκλειστικούς διακινητές πληροφορίας. Μόνο που ο έλεγχος που επιβάλλεται σ’ αυτά αφήνει να διακινηθεί μόνον η πληροφορία που επιθυμεί η εξουσία. Οι άλλες θάβονται.

Ακόμη οι μεγάλοι πληθυσμοί που με την περιέργεια, την παρατήρηση, την δοκιμή, την τόλμη, την αναγνώριση λαθών και τόσα άλλα παρήγαγαν παραδοσιακά την γνώση και την έθεταν στην διάθεση όλων, τώρα εθίζονται στη αναζήτησή της στα συγκεκριμένα κανάλια. Όταν με τα χρόνια χάσουν την ικανότητα αναζήτησης της γνώσης σε άλλες πηγές, τότε θα καταστούν ακόμη περισσότερο δέσμιοι της εξουσίας που θα τους πουλά ακόμη και την παραμικρή πληροφορία.

Το νερό κάποτε ήταν κοινό αγαθό. Ήταν αδιανόητο να μην σου δώσουν νερό αν διψούσες. Σήμερα;...

Η ανακοίνωση της ώρας από τον ΟΤΕ κάποτε ήταν δωρεάν. Σήμερα;...

Το ίδιο κάποτε θα συμβεί και στον χώρο διαχείρισης της γνώσης, αν αφεθεί η εξουσία να τη διαχειρίζεται. Και τότε κανείς εργάτης δεν θα μπορεί να ονειρευτεί την κόρη του γιατρίνα, κανείς αγρότης τον γιό του επιστήμονα!

Οι τράπεζες γνώσης ήταν παραδοσιακά τα Πανεπιστήμια. Εκεί παραγόταν η γνώση, εκεί υπήρχε και το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό διαχείρισής της. Αφέθηκαν στην κατά τόπους κρατική ευθύνη για να επιβαρύνει το κόστος τους την μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα και να εμπλουτιστεί το ανθρώπινο δυναμικό με ότι πιο υγιές και πρωτοπόρο. Το σχέδιο Μανχάταν (το σχέδιο κατασκευής της πρώτης ατομικής βόμβας), έδειξε ότι η κατοχή της γνώσης είναι καθοριστική στην κατοχή ή μη της εξουσίας. Απ’ εκεί και πέρα ήταν θέμα χρόνου να οργανωθεί η εξουσία προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μέσων αποκλεισμού της γνώσης από τους πολλούς και υπαγωγής της σε αυστηρά ελεγχόμενη παραγωγή και διαχείριση. Ο κατακερματισμός της σε «επιστημονικούς κλάδους», η ίδρυση ψευδεπίγραφων επιστημονικών κλάδων που αποσκοπούν στην δυνατότητα ελέγχου των υπολοίπων για λογαριασμό της, η ίδρυση οργανισμών παραγωγής και διαχείρισης της γνώσης με όρους «στρατιωτικού απορρήτου», η υπαγωγή των Πανεπιστημίων στον «ιδιωτικό τομέα» με σύντονο αποκλεισμό των πολλών από την μόρφωση σε ανώτατο επίπεδο, είναι μικρό μόνο μέρος από τα τεχνάσματά της.

Η δυνατότητα του ανθρώπου να πραγματοποιεί ανάγκες και επιθυμίες του –κατευθυνόμενες ή όχι- με μέσο το χρήμα τον απομακρύνει από την εξάσκηση στην ικανοποίηση αναγκών και επιθυμιών με μέσο την γνώση. Το αποτέλεσμα είναι να γίνεται τελικά σκλάβος αυτών που παράγουν και διαχειρίζονται το μέσον χρήμα. Τότε και ο ίδιος γίνεται φορέας της ιδεολογίας του χρήματος (πιστός της θρησκείας του χρήματος αν προτιμάτε) και μη μπορώντας ν’ αξιοποιήσει ατομικά την γνώση, έχει ανάγκη να μεταδίδει και στους άλλους την ιδεολογία του, δηλαδή το χρήμα υπεράνω όλων.

Η γνώση είναι μια πάγια διαχρονική αξία. Είναι συλλογικό αποτέλεσμα όλων των ανθρώπων όλων των εποχών. Εναπόκειται στην ομάδα να την μεταφέρει, και στο κάθε άτομο χωριστά να την δεχθεί. Η μεταφορά της γνώσης από άτομο σε άτομο, από ομάδα σε άτομα, από ομάδα σε ομάδα, υπόκειται στους κανόνες της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η βία, η υποκρισία, η αδιαφορία, δεν είναι τα καλύτερα μέσα μεταφοράς της γνώσης. Εκτός αν ο δεχόμενος την γνώση δεν θεωρείται εξίσου άνθρωπος από τον παρέχοντα την γνώση. Ο Λόγος είναι η συμπεριφορά που θα μεταφέρει την γνώση με επιτυχία. Είναι το εργαλείο που μπορεί να λύνει χωρίς να κόβει.

Η γνώση είναι δύναμη ικανή ν’ αντιπαρατεθεί με επιτυχία στον μαζικό φανατισμό.

Γεννιέται χρησιμοποιώντας το σύνολο των πνευματικών ικανοτήτων του ανθρώπου και τις ανθρώπινης ομάδας. Σε περιβάλλον Λόγου πλουτίζει και τον άνθρωπο και την ομάδα. Είναι από τα λίγα πράγματα (η χαρά είναι ένα άλλο) που η μεταφορά τους από τον ένα στον άλλο δεν σημαίνει πρόσθεση στον ένα – αφαίρεση από τον άλλο, αλλά πρόσθεση και στους δύο.

Χρησιμοποιεί το συναίσθημα και ανατροφοδοτεί την πίστη μέσα από την επιτυχία και μέσα από την γνώση της επιτυχίας αλλά και της αποτυχίας.

Χρησιμοποιεί την λογική για να επεκτείνει συμπεράσματα και να εδραιώσει την κεκτημένη αξία της στον χώρο και στον χρόνο.

Χρησιμοποιεί όλα τα εργαλεία της μάθησης και καταξιώνει την μάθηση σε ένα από τα θεμέλια της ανθρώπινης ανάπτυξης.

Χρησιμοποιεί την ιδέα και την φαντασία για να επεκτείνει τους ορίζοντές της.

Χρησιμοποιεί την μνήμη για να συσχετίσει και να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα που σε τελική ανάλυση επιβεβαιώνουν τη πίστη ότι ο άνθρωπος είναι ένα επιλεγμένο είδος με δυνατότητα να επιτελέσει έργο θεϊκό.

Η γνώση αποχτιέται με επίπονη προσπάθεια. Σε ατομικό επίπεδο η απόχτησή της ανεβάζει το άτομο στην κλίμακα της πνευματικότητας αλλά και της ικανότητας.

Η προσπάθεια όμως που απαιτεί υπό κατάλληλες συνθήκες γίνεται αντικίνητρο σε πολλούς να την κατακτήσουν.

Η προσπάθεια απόκτησης γνώσης είναι θέμα της μικρής ομάδας – της οικογένειας – που θ’ αναδείξει την αξία της και θα μυήσει τα παιδιά να περπατήσουν στον δρόμο της.

Είναι θέμα της μεγάλης ομάδας – πόλη, κράτος, έθνος, Γη – που θα εγκαταστήσει μηχανισμούς παροχής γνώσης στα άτομα και τις ομάδες, για χρήση ή για περαιτέρω ανάπτυξη, με την ανάλογη προσοχή για το ποιοι θα κάνουν χρήση ποιας γνώσης (όχι με κριτήρια ρατσιστικά, οικονομικά ή ιδεολογικά). Αυτή θα παράσχει και τα μέσα και τις ευκαιρίες και τα κίνητρα. Η διεύρυνση της γνώσης θα μεταφέρει το φως της σε όλη την ανθρώπινη κοινότητα. Και σε περιβάλλον Λόγου χωρίς επιλεκτικότητες και διαχωρισμούς.

Η γνώση (σε αντίθεση με την χαρά και την απόλαυση), είναι αυτή που παρέχει σαν αντάλλαγμα, σ’ αυτούς που αφιέρωσαν μέρος του χρόνου τους για την απόκτησή της, την διάδοσή της, τον εμπλουτισμό της έως την σοφία, την πιο μεγάλη και τη πιο διαχρονική ικανοποίηση, εφόσον μιλάμε για άτομα με πνευματική υγεία. Άτομα που είναι μέλη μιας κοινωνίας που αναγνωρίζει και καταξιώνει χωρίς υστεροβουλίες την πνευματική ανάπτυξη των ατόμων που την αποτελούν.

Αντίθετα σε περιβάλλον (Β-Υ-Α) η γνώση μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο καταδυνάστευσης, υποδούλωσης, αλλοτρίωσης, αφανισμού.

Αφού:

Η εξουσία προσπαθεί να την καταστήσει ιδιοκτησία της.

Ο Προυντόν έλεγε ότι η ιδιοκτησία είναι κλοπή. Στον τομέα της γνώσης είναι ληστεία μετά ειδεχθούς εγκληματικής πρόθεσης αφού, η με όρους που θέτει η εξουσία μετάδοση της γνώσης, στόχο έχει να καταστήσει μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού το πολύ υποζύγια.

Η εξουσία βλέπει μέρος της γνώσης (αυτό που θέλει) σαν εμπόρευμα.

Η γνώση σαν προϊόν παράγεται πολύ δύσκολα. Σαν εμπόρευμα όμως είναι ίσως το καλύτερο από την άποψη ευκαιριών διάθεσης. Η επανάληψη γνωστικών αντικειμένων έχει σχεδόν μηδενικό κόστος. Η οικογένεια όμως που έχει στερηθεί άλλους τρόπους πορείας, βλέπει την παροχή γνώσης στα παιδιά της σαν τον μοναδικό δρόμο για την επιβίωσή τους. Έτσι πληρώνει με κάθε θυσία το τίμημα που μια αισχρή εξουσία της επιβάλλει, ώστε να «μορφώσει» τα παιδιά της. Βέβαια η εξουσία αφού απομυζήσει κάθε οικονομικό πόρο πουλώντας ελπίδα, θα περιμένει στην γωνία τα «μορφωμένα» παιδιά για να επαναλάβει σ’ αυτά ότι έκανε με τους γονείς τους.

Η γνώση της μεταμόσχευσης ανθρώπινων οργάνων είναι ένα άλλο πεδίο εμπορίας γνώσης, όπου η εξουσία του χρήματος διαπράττει ανόσια εγκλήματα σε βάρος ανυποψίαστων θυμάτων.

Η εξουσία βλέπει την γνώση σαν όπλο απόκτησης, άσκησης και διατήρησης εξουσίας.

Η γνώση ότι ο φόβος σαν συναίσθημα αφήνει τον άνθρωπο με λειψή πνευματική εξέλιξη, έρμαιο της χειραγώγησης των ομάδων που έχουν ενστερνιστεί σαν ιδανικό την απόκτηση της δύναμης που παρέχουν οι συμπεριφορές (Β-Υ-Α), κατέστησε την κοινωνία μας κοινωνία φόβου. Μερικοί πόλεμοι εδώ κι εκεί, μετανάστευση οικονομική ή με την βία, διαίρει και βασίλευε. Απειλή ολοκληρωτικής αποστέρησης αναγκαίων αγαθών.

Με τα μέσα αυτά έφτιαξε την μεγάλη μάζα πειθήνιο όργανό της. Με την στέρηση δυνατοτήτων παραγωγής της άρπαξε την γη, και την οδήγησε δέσμια του φάσματος της πείνας σε μεγαλουπόλεις, όπου την αλυσόδεσε σε διαμερίσματα κουτιά με μόνο παράθυρο αυτό της τηλεόρασης.

Με την μάζα υπό την κατοχή της έθεσε στην υπηρεσία της την τέχνη, ώστε να στρέφει την προσοχή των πολλών εκεί που αυτή θέλει. Την επιστήμη ώστε να παράγει αποκλειστικά όπλα ενίσχυσης του φόβου της μεγάλης μάζας, ώστε να διατηρεί τον έλεγχο. Την θρησκεία ώστε να λέει κάποιες αλήθειες, αλλά να καταδεικνύει έργω τον ένα και μοναδικό θεό, το χρήμα. Διέξοδος σχεδόν μοναδική η κατανάλωση. Τα φωτεινά μυαλά ή θα περιέλθουν στην υπηρεσία της ή θα πνιγούν στη θάλασσα ηλιθιότητας της μεγάλης μάζας.

Η γνώση είναι πόνος:

Απαιτείται μεγάλος κόπος για την παραγωγή γνώσης. Ερωτήματα που τέθηκαν από επιστήμονες, χρειάστηκε να περάσουν μερικές φορές εκατοντάδες χρόνια και συντονισμένη προσπάθεια πολλών ώστε να απαντηθούν. Εδώ είναι και το αντικίνητρο στην προσπάθεια των νέων να ανεβούν την ανηφόρα της γνώσης.

Η πρώιμη γνώση και η πίεση για αποτελέσματα οδήγησε πολλές φορές τους πρωτοπόρους της έρευνας ακόμη και στο θάνατο. Παράδειγμα οι Κιουρί.

Φανταστείτε τον πόνο του Αϊνστάιν, όταν είδε ότι η γνώση που προσέφερε στην ανθρωπότητα, πρόκειται να γίνει όπλο καταστροφής και θανάτου. Φανταστείτε τον θυμό του όταν είδε ότι οι επιστολές του, για την μη χρήση πυρηνικών, σε επιστήμονες της εποχής αλλά και στον πρόεδρο των Η.Π.Α. Τρούμαν αγνοήθηκαν. Και φανταστείτε την λύπη του όταν η εξίσωση που αυτός πρωτοδιατύπωσε: (Ενέργεια ίσον μάζα επί το τετράγωνο της ταχύτητας του φωτός), έγινε αιτία να βρουν φριχτό θάνατο εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπινων υπάρξεων στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.  

Η γνώση είναι χρόνος:

Το συστατικό “χρόνος” στο φαγητό γνώση, είναι πολύ σημαντικό και έχει πολλές εκφάνσεις. Πρώτα χρειάζεται χρόνος και πολλές δοκιμές ώστε η ιδέα να μετατραπεί σε γνώση. Ύστερα είναι η βελτίωση των εφαρμογών αλλά και των τεχνικών εφαρμογής. Ύστερα είναι η διαχρονικότητα κάποιων σκέψεων και ιδεών. Παράδειγμα η Φιλοσοφία. Τέλος είναι η γνώση του ίδιου του Ανθρώπου, που παραμένει ατελής, όσο ανακαλύπτονται και νέες δυνατότητες του.

Η γνώση είναι ευθύνη:

Δεν υπάρχει γνώση για τη γνώση. Ούτε γνώση για την επιστήμη.

Η γνώση παράγεται από τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο.

Είναι ευθύνη αυτών που παράγουν τη γνώση, να την διαχέουν προς κάθε κατεύθυνση ώστε να μην αποτελεί τιμάριο της όποιας εξουσίας.

Είναι ευθύνη αυτών που λαμβάνουν έτοιμη γνώση, να την χρησιμοποιούν με σεβασμό και περίσκεψη σκεπτόμενοι εαυτόν και αλλήλους.

Είναι ευθύνη όλων, η γνώση να μην έχει στεγανά, αλλά να υπάρχουν μάτια που θα εντοπίσουν την λάθος χρήση και στόματα που δεν φιμώνονται για να φωνάξουν “Μη!..”.

Το σημερινό σύστημα τιμωρίας του λάθους, αλλά όχι του ανεύθυνου και του αδιάφορου, έχει οδηγήσει την μεγάλη μάζα σε πλήρη απαξίωση της γνώσης ώστε να αποφύγει και την ευθύνη φοβούμενη το λάθος και κατ’ επέκταση την τιμωρία. Μόνο που έτσι οδηγείται στην κοπαδοποίηση και την σκλαβοποίηση.

Η γνώση είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας:

    Ο Θαλής βρήκε τη θεωρία για τις παράλληλες ευθείες. Ο Αρχιμήδης ασχολήθηκε με τον κύκλο. Ο Πυθαγόρας με το ορθογώνιο τρίγωνο. Ο Ευκλείδης έβαλε τις αρχές της Γεωμετρίας. Χιλιάδες μαθηματικοί, σε διάρκεια πολλών εκατοντάδων χρόνων, έστηναν και ξέστηναν τον Χώρο. Ύστερα ήρθε ο Λομπατσέφσκι και έδειξε το κάτι διαφορετικό. Μετά ο Ρίεμαν και υπέδειξε ότι άλλο ο Γήινος Χώρος κι άλλο ο Γαλλαξιακός. Μετά ήρθαν άλλοι και μίλησαν για αναδίπλωση του Χωροχρόνου και για έντεκα διαστάσεις. Κι αυτά σ' ένα μόνο τομέα της γνώσης. Και χωρίς να έχουμε φθάσει στο “Εύρηκα!”. Φανταστείτε τι γίνεται σε κάθε τομέα και σ' όλους μαζί!

    Όταν το μυαλό σου είναι απασχολημένο με το πώς θα λειτουργήσεις ένα πυρηνικό αντιδραστήρα, είναι αδύνατο να πρέπει να θυμηθείς ότι έχεις βάλει μπριζόλες στο φούρνο, ότι πρέπει να πάρεις τα παιδιά από το σχολείο στις δύο, ότι ο παππούς έχει να πάρει χάπι στις δύο και μισή, ότι το αυτοκίνητο θα είναι έτοιμο στο συνεργείο μετά τις δυόμιση και πολλά άλλα. Κάποιοι φροντίζουν κάποιες εκφάνσεις της ζωής μας, άκρως απαραίτητες, και κάποιοι άλλοι την γνώση. Όταν οι μεν υποτιμήσουν την προσπάθεια των δε κι αντίστροφα, τότε η εξουσία τρίβει τα χέρια της... 

Η γνώση είναι πανανθρώπινη:

    Από το πρώτο άναμμα της φωτιάς, έως σήμερα, κάθε άνθρωπος προσθέτει ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα γνώση. Κάποιοι ίσως για να στήσουν Πύργους της Βαβέλ. Οι πολλοί όμως για να κάνουν τον πλανήτη Γη πιο ανθρώπινο, για να αφήσουν στις επερχόμενες γενιές μια κληρονομιά δηλωτική του τι σημαίνει Άνθρωπος. Μια κληρονομιά πνευματική και άφθαρτη.

Ποιος δικαιούται να υφαρπάξει την κληρονομιά αυτή; Ποιος μπορεί να την αποποιηθεί και χάριν τίνος τιμήματος;

Η τάση προς εμπορευματοποίηση των πάντων, ας μην αυταπατόμαστε, τελικό σκοπό έχει την εμπορευματοποίηση της γνώσης. Την περιχαράκωση της, ώστε να μην πάψει ποτέ να αποτελεί το μαγικό ραβδί της εξουσίας.

Στην τάση αυτή έχουν υποχρέωση να αντιδράσουν όλοι. Αλλά προπάντων οι κάτοχοι και οι χειριστές της γνώσης.

    Η γνώση είναι το κάτι τι που το μοιράζεις σε πολλούς χωρίς να χρειαστεί να μειώσεις τα μερίδια.  Ίσα ίσα, όσο πιο πολύ την μοιράζεις τόσο η ποιότητα αλλά και η ποσότητα της κληρονομιάς της γνώσης στις μελλοντικές γενιές θα μεγαλώνει. Προβλήματα όπως αυτό του υπερπληθυσμού, της μόλυνσης του περιβάλλοντος και άλλα, θα είχαν αντιμετωπισθεί χωρίς “παρεμβάσεις” αν η γνώση είχε απλωθεί ισόποσα σε όλους τους λαούς σε όλα τα έθνη.

Πόσες μορφωμένες γυναίκες γεννούν δέκα και παραπάνω παιδιά;

Η βιολογική ρύπανση δεν αποτελεί πρόβλημα για την φύση. Σε σύντομο χρονικό διάστημα την απορροφά. Η μη βιολογική είναι πρόβλημα. Ποιος την προκαλεί; Ποιος είναι αυτός που κρύβει την ευθύνη του και ταυτόχρονα προσπαθεί να την απεμπολήσει με χίλια δυο τεχνάσματα στους πολλούς; Ποιος άλλος από την εξουσία;

Λόγος, Γνώση, Παιδεία, Δημοκρατία:

  Στα προηγούμενα έχει περιγραφεί επαρκώς, τι είναι Λόγος. Η Γνώση χωρίς τον Λόγο θα είναι πάντοτε ατελής, υποχείριο της εξουσίας. Το παιδί που δώσαμε ή μας άρπαξαν, για να το κάνουν Γενίτσαρο. Η Παιδεία χωρίς τον Λόγο και την Γνώση, εργαλείο εκπαίδευσης σκλάβων, ικανών να εξυπηρετούν τις ποικίλες ανάγκες των ταγών της εξουσίας. Το σχολείο σ' αυτήν την κατάσταση θα ποικίλει από γκαράζ στάθμευσης παιδιών έως στρατόπεδο συγκέντρωσης όπως το Άουσβιτς και το Νταχάου. Η Δημοκρατία φυσικά χωρίς τον Λόγο, την Γνώση και την δημοκρατική Παιδεία θα πεθάνει. Μήπως ήδη έχει πεθάνει;

Η καθημερινή γνώση του κάθε ανθρώπου:

Αν γινόταν μια δημοσκόπηση, με πληθυσμιακή ομάδα τους από 65 ως 75 ετών και μοναδική ερώτηση: “Τι κατάλαβες που έζησες τόσα χρόνια;” τι απαντήσεις νομίζετε ότι θα παίρνατε;

Οι τυποποιημένοι εγκέφαλοι στο μεγαλύτερο μέρος τους, πιθανότατα, θα σας απαντούσαν με τυποποιημένες απαντήσεις όπως: “Έ! Καλά ήτανε!” ή “Δε βαριέσαι...” ή όπως ένα μεγάλο μέρος των μεγάλων σε ηλικία ανθρώπων αναπολεί τα παιδικά του χρόνια, τα χρόνια της ανεμελιάς. Γιατί μετά το υποσυνείδητο έσβησε την μνήμη χάριν αυτοσυντήρησης...

Αλλά πού πάει η γνώση σου άνθρωπε; Γιατί δεν την αφήνεις παρακαταθήκη στα παιδιά σου;

・  Δεν ακούνε οι νέοι!.. θα πάρεις για απάντηση.

Και είναι σωστό σε μεγάλο βαθμό, αφού “οι φράχτες” που έχει σηκώσει η εξουσία ανάμεσα μας είναι ανυπέρβλητοι.

Από τη στιγμή που δεν καλλιεργήθηκε εγκαίρως και με επιμέλεια ο Λόγος στις μεταξύ των οικείων σχέσεις, επήλθε η τυποποιημένη ανακύκλωση υλικών και ενέργειας με την απαραίτητη απόδοση υπεραξίας στα “αφεντικά”. 

Αν οι παραπάνω εβδομηντάρηδες είχαν το σθένος και την ειλικρίνεια, θα απαντούσαν: “Τάισα με χρόνια και κόπους την εξουσία και αφήνω τα παιδιά μου να με αντικαταστήσουν”.

Άγνοια και άρνηση γνώσης:

    Κανείς δεν γεννιέται με το απαιτούμενο ποσό γνώσης, ούτε ως προς το τι είναι άνθρωπος, ούτε ως προς το τι είναι η ανθρώπινη κοινωνία.

Αν επιλέξετε να μεταδώσετε, ένα μικρό ποσό γνώσης σε μια ομάδα νέων ανθρώπων και ένα αρκετά μεγαλύτερο σε μια άλλη, αυτόματα έχετε ορίσει την ομάδα των αφεντών και την ομάδα των σκλάβων. Έχετε εδραιώσει δηλαδή την κοινωνία της εξουσίας.

Να γιατί η παροχή βοήθειας προς την οικογένεια που μεγαλώνει παιδιά είναι άκρως σημαντική.

Να γιατί το σχολείο μέχρι την μετεφηβική ηλικία, πρέπει να είναι ενός τύπου, με την μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία στην παρουσίαση θεμάτων, αποστασιοποιημένο από κάθε έννοια επαγγελματικής ένταξης, ίδιο για όλους με ευθύνη της πολιτείας, η οποία και δεν μπορεί παρά να είναι η πρώτη υπόλογη των όποιων παρεκκλίσεων.

    Κανείς δεν μπορεί να είναι παντογνώστης. Άρα, θα είναι κάθε άνθρωπος και πομπός της γνώσης που κατέχει και δέκτης γνώσεων που δεν κατέχει. Εδώ είναι που η κοινωνική οργάνωση γίνεται πολυτιμότερη από τη γνώση. Εδώ είναι που η Δημοκρατική οργάνωση της κοινωνίας γίνεται ακρογωνιαίος λίθος του οικοδομήματος που λέγεται Ανθρώπινη Κοινωνία. Και εδώ είναι που η εξουσία θα κάνει ότι μπορεί για να μην γίνει πραγματικότητα!

    Το να μην γνωρίζει κανείς κάτι, είναι φυσικό. Η αρωγή της κοινωνικής ομάδας θα καλύψει την αδυναμία ή το κενό.

    Το να μην γνωρίζει κανείς κάτι, επειδή δεν του επιτρέπουν κάποιοι άλλοι να το μάθει, είναι άσκηση εξουσίας.

    Το να αδυνατεί κάποιος να γνωρίσει κάποια εξειδικευμένη γνώση, επίσης είναι φυσικό. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες δυνατότητες, στην παιδεία εναπόκειται να ενεργοποιήσει τα άτομα προς μια κατεύθυνση ή προς μια άλλη. Το υπάρχον χρηματοοικονομικό σύστημα, είναι φράχτης απροσπέλαστος της σωστής λειτουργίας της παιδείας. Η πολυδιαφημιζόμενη ιδιωτικοποίηση στόχο έχει να ισχυροποιήσει τον φράχτη αυτό.

    Το δεν θέλω να γνωρίζω, είναι κατάσταση ψυχολογικής ασθένειας. Η εθελούσια μη γνώση, είναι αποποίηση της ιδιότητας του ανθρώπου. Γίνεται σε περιπτώσεις κατάθλιψης και σε άλλες ψυχικές νόσους που χρήζουν ιατρικής φροντίδας. Βέβαια γίνεται και σε κάποιες περιπτώσεις υποκριτικά, αφού αποσκοπεί στην ανάληψη από άλλους των βαρών και των ευθυνών.

    Στην Ελλάδα, από την είσοδο της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρατηρήθηκαν όλα τα παραπάνω.

Η εξουσία έπαιξε με την πληροφορία και με την γνώση, ώστε να διχάσει τον λαό, να αδρανοποιήσει ένα πολύ μεγάλο μέρος του, ώστε να του φορέσει τον ζουρλομανδύα του ευρώ, του χρέους, των μνημονίων, της καταστροφής του κοινωνικού κράτους, των εργασιακών σχέσεων, με τελικό στόχο απ' ότι φαίνεται τον διαμελισμό της χώρας. Είθε να μην της βγει!...

Συμπεράσματα:

Η γνώση, λοιπόν, είναι το απόσταγμα της σκέψης, του λόγου, της συμπεριφοράς, ακόμη και της πιο ασήμαντης πράξης των ανθρώπων που έζησαν και ζουν πάνω σ’ αυτόν το πλανήτη.

Όπως η Γη δεν μπορεί να είναι ιδιοκτησία, έτσι και η γνώση δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι ιδιοκτησία.

Όπως κανένα δέντρο δεν απλώνει τα γεμάτα καρπούς κλωνάρια του ώστε να μπουκώσει με αυτούς, όλους όσους θα είχαν κάθε λόγο να τους γευτούν και να ωφεληθούν από αυτούς, έτσι και ο κοινωνικός κορμός οφείλει να καλλιεργεί και να διαφυλάσσει την γνώση, έως ότου βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος που θα τη χρησιμοποιήσει, θα την επεκτείνει, θα την ανατρέψει, αλλά δεν θα περάσει ποτέ από το μυαλό του να την καταστήσει ιδιοκτησία, εμπόρευμα, μέσο καταπίεσης και καταστροφής.

Εδώ βρίσκεται και η ουσία του Χριστιανισμού.

Όχι του Χριστιανισμού του σήμερα.

Του Χριστιανισμού του Λόγου του Χριστού.

Η γνώση χωρισμένη από την αγάπη και την αλήθεια, μόνο δυστυχία και καταστροφή μπορεί να γεννήσει.

Η κοινωνία του σήμερα, οφείλει να παντρέψει την γνώση με την αγάπη.

Μ’ ένα γάμο που θα βασίζεται στην συνείδηση ενός εκάστου ανθρώπου.

Που κάθε μια από τις συνειδήσεις αυτές θα ορκίζεται ανά πάσα στιγμή, παντοτινή πίστη της γνώσης που μεταφέρει, στην ανάγκη να γεννιέται η γνώση από την αγάπη, να διαπαιδαγωγείται απ’ αυτήν και να φθάνει ως τα βαθειά γεράματα, μέσα στην αγκαλιά της.

Που κάθε μια από τις συνειδήσεις αυτές, θα έχει συνείδηση, ότι αν η γνώση απιστήσει ποτέ στην αγάπη, τότε η συμφορά και ο όλεθρος είναι το φυσικό επακόλουθο. 

Που κάθε μια από τις συνειδήσεις αυτές, θα έχει συνείδηση του ότι η αγάπη δεν μπορεί να μείνει μακριά απ’ τη γνώση, γιατί τότε, όπως το φυτό που μένει χωρίς νερό και θρεπτικά συστατικά, θα μαραθεί και θα πεθάνει.

Στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ότι ο Θεός έδιωξε τους πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο, γιατί έφαγαν τον καρπό από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού.

Είναι μια σημαντική διδασκαλία. Η γνώση αυτή είναι λάθος γνώση. Είναι γνώση που έχει σαν βάση της τις (Β-Υ-Α).

Πώς ο ανώριμος άνθρωπος διακρίνει το καλό από το κακό;

Στην πραγματικότητα δεν υφίστανται σαν έννοιες!

Το σχετικά καλό και σχετικά κακό είναι καρπός της ανθρώπινης προσπάθειας και έχει σχέση με την επιτυχία της ή την αποτυχία της. Την επιδοκιμασία από τους τρίτους ή την αποδοκιμασία.

Το καλό και το κακό όταν μένει στο επίπεδο αυτό εκφράζει παιδική σκέψη που μένει στο επίπεδο της αθωότητας χωρίς να αναλαμβάνει ευθύνη. Δεν είναι ανησυχητικό σαν φαινόμενο, αφού η ευθύνη βαρύνει τους ενήλικες.

Όταν όμως το καλό και το κακό χωρίζουν την ανθρώπινη σκέψη, τις ανθρώπινες σχέσεις, τις ανθρώπινες ομάδες σε καλούς και κακούς, τότε υπάρχει πρόβλημα!

Όταν ο άνθρωπος εφευρίσκει και ονομάζει βασιλιά του κακού τον Διάβολο, τον τοποθετεί ανάμεσα στον Θεό και τον ίδιο και του φορτώνει όσα θα έπρεπε να έχει φορτωμένα στην συνείδησή του, τότε αποδεικνύει ότι η υποκρισία του ξεπερνά κάθε όριο!

Όταν ονομάζει τους μισούς ανθρώπους τρομοκράτες και τους στρέφει ενάντια στους άλλους μισούς τότε υπάρχει πρόβλημα! Το κάνει για να πουλάει όπλα και στους μεν και στους δε!

Όταν βρίσκει χίλια δυο μεμπτά στην ερωτική συνεύρεση, τότε το κάνει για στήσει πορνοβιομηχανίες!

Όταν κηρύττει πόλεμο κατά του οινοπνεύματος, του καπνού, των ναρκωτικών, το κάνει για να βγάλει μέσω παράνομου εμπορίου πολλαπλάσια κέρδη, απεμπολώντας την κοινωνική ευθύνη!

Όταν απομακρύνει τον άνθρωπο απ’ ότι τον προόρισε η φύση, αλυσοδένοντάς τον στην μέγγενη της εργασίας ή της ανεργίας εναλλάξ, να κυνηγά συνεχώς το ίδιο πράγμα, το χρήμα, τότε έχει χάσει κάθε έλεγχο!

►    Η φαντασία

Ο άνθρωπος για να μάθει, μιμείται την φύση.

Έχει όμως μέσα του την σπίθα που ανάβει το πρωτότυπο.

Όπως όμως η φωτιά για ν’ ανάψει χρειάζεται εκτός από την σπίθα και την κατάλληλη θερμοκρασία και εύφλεκτο υπόβαθρο, έτσι και η σπίθα της πρωτοτυπίας θ’ ανάψει εκεί όπου υπάρχει η κατάλληλη σε ποσότητα και ποιότητα συσσωρευμένη γνώση, πίστη στην ανθρώπινη δυνατότητα και το κατάλληλο μυαλό που θα την περιέχει.

    Έτσι γεννιέται η ιδέα.

Είναι κάτι που το έχουν διατυπώσει όλες οι μεγάλες μορφές της ιστορίας, της τέχνης της επιστήμης. Είναι κάτι που έχει εμπεδώσει πολύ καλά η εξουσία μελετώντας αιώνες τώρα το εργαλείο που της παρέχει τα πάντα.

Τον άνθρωπο.

Έτσι απλώνει τα δίχτυα της και περιμένει. Όταν εμφανιστεί η φρέσκια ιδέα, οικειοποιείται τον δημιουργό της, την δυνατότητά του να την κάνει πράξη, και την δυνατότητα να την εφαρμόζει όπου αυτή θέλει και όχι όπου ενδεχομένως να υποδεικνύει ο δημιουργός, αδιαφορώντας για τυχόν αντιρρήσεις του. Μάλιστα με σύγχρονους «νόμους» και «συμβόλαια» καθιστά κάθε αντίθετη με την δική της άποψη ανενεργή. Συνήθως χρησιμοποιεί το επιχείρημα «άλλο η πραγματικότητα, άλλο το επιθυμητό». Πρόκειται όμως για νόθα λογική των (Β-Υ-Α) που θέλουν να προσαρμόσουν στα μέτρα τους τις μεγάλες ιδέες, και να καταδείξουν σαν ανεφάρμοστο ότι δεν συμφέρει τον συνασπισμό τους.(Οι σαλτιμπάγκοι της, οι πολιτικοί, [πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού;;; και εφικτό τι είναι;;;] φροντίζουν γι’ αυτό! Προσέξτε πώς με μύδρους υπέρ της ανόρθωσης των οικονομικών των κρατών, καταχρέωσαν πολλαπλάσια όλες τις οικονομίες στην Διεθνή Τράπεζα, ώστε να μην είναι δυνατόν να ξεφύγει τίποτε από την μέγγενη του χρέους!) Πολύ περισσότερο, που αφού πάρει ότι θέλει, μετατρέπει τα ταλέντα που κατάφερε να θέσει στην υπηρεσία της, σε σαλτιμπάγκους διαφήμισης του τρόπου ζωής που χρειάζεται πακτωλούς χρημάτων, ώστε η επιθυμία μίμησης των ταλέντων του αθλητισμού, της τέχνης, της επιστήμης, που θα γεννηθεί σε πολλούς, να έχει σαν πρότυπο, ένα τρόπο ζωής που για τους πολλούς είναι απλησίαστος. Έτσι η δίψα, των νέων κυρίως αλλά όχι μόνον, για μαθητεία τους σε κάποιον από όλους τους τομείς της τέχνης ή της τεχνολογίας ή της επιστήμης, να γίνεται εμπόριο και εκμετάλλευση. Έτσι η δίψα των περισσότερων νέων στρέφεται στην απόκτηση του «ενός και μοναδικού αγαθού» δηλαδή του χρήματος, με φυσικό αποτέλεσμα να γίνονται σκλάβοι της.

    Η ιδέα της θρησκείας, σαν μια πρώιμη προσπάθεια πίστης στο πνεύμα, παροχής γνώσεων και τρόπου ζωής, είναι μια  επιτυχημένη ιδέα. Κοιτάξτε πόση διείσδυση στην ανθρώπινη κοινωνία έχει. Ο εγκλωβισμός της από την εξουσία, την μετάλλαξε σε εργαλείο διαιρέσεων, εκφοβισμού, εργαλείο απονέκρωσης της λογικής και της συνείδησης, ταφόπλακα στην αναζήτηση της γνώσης.

    Η ιδέα της δημοκρατίας, σαν μέσο ομαδοποίησης των ανθρώπων, με στόχο την από κοινού πορεία χωρίς καταναγκασμούς και απάτη, είναι μια ιδέα που διατηρεί τη φρεσκάδα της χιλιάδες χρόνια τώρα. Κοιτάξτε με πόση λύσσα την πολεμά επίσης χιλιάδες χρόνια η εξουσία.

    Η ιδέα του θεάτρου, σαν μέσο παιδείας ενηλίκων, ώστε να παρακινηθούν συναισθηματικά, να στοχαστούν πάνω σε συγκεκριμένες καταστάσεις και προβλήματα, να συνειδητοποιήσουν πράγματα και καταστάσεις που ενδεχομένως πέρασαν απαρατήρητα, παρά την σημασία τους, είναι μια εξαιρετική ιδέα. Κοιτάξτε πώς η εξουσία με μέσα, την αποστέρηση ελεύθερου χρόνου, την αποστέρηση οικονομικής δυνατότητας, τον εκχυδαϊσμό του προσφερόμενου θεάματος, την παράλλαξη της μέσα από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, την μετέβαλλε σε ισχυρότατο όπλο του οπλοστασίου της ενάντια στην ανθρώπινη συνείδηση.

    Η ιδέα της πανανθρώπινης επικοινωνίας, είναι μια ιδέα που έχει πολύ βαθιές ρίζες πίσω στο χρόνο. Κατασκευή δρόμων, ζωγραφιές σε σπήλαια, έως βιβλίο, ιντερνέτ, αεροπλάνα και πολλά πάρα πολλά άλλα μέσα που μπορούν να φέρουν τους ανθρώπους “κοντά”. Και από κοντά η εξουσία, διόδια, ακριβοί λογαριασμοί τηλεφώνων, τελών ιντερνέτ, απαγορευτικό κόστος αγοράς μέσου μετακίνησης, φόροι και πολλά εξαιρετικά πολλά φράγματα στην ανθρώπινη επικοινωνία.

Η αλήθεια είναι, ότι πλέον έχει ωριμάσει η ιδέα μιας παγκόσμιας γλώσσας επικοινωνίας. Το πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί, είναι το ζητούμενο!... Θεωρώντας βέβαιη την σφοδρή αντίδραση της εξουσίας σε κάθε τέτοια προσπάθεια.

    Η ιδέα της εξόδου του ανθρώπου από τον Γήινο χώρο είναι πεπρωμένο και διέξοδος. Αντί να γίνει με όρους καταναγκασμού, παρόμοιους με αυτούς που έγιναν η ανακάλυψη, εξερεύνηση και εποικισμός της Αμερικής, της Αυστραλίας ή της Αφρικής, ας γίνει με συνείδηση μιας εξαιρετικής έμπνευσης από το σύνολο των γήινων που αδελφωμένοι και αλληλέγγυοι, θα πάνε να συναντήσουν το πεπρωμένο τους και να μεταφέρουν το μήνυμα της αγάπης στον Γαλαξία. Εν πάση περιπτώσει οι πατεράδες και οι μανάδες των ιδεών, ας αγαπήσουν λίγο περισσότερο τα παιδιά τους και ας μην τα αφήνουν τόσο άσπλαχνα στα χέρια άσχετων, μ' αντάλλαγμα χρήμα ή κάποια "καρέκλα". 

    Έτσι γεννιέται και το όνειρο.

Οι άνθρωποι συνυπάρχουμε σε πολλά όνειρα ταυτόχρονα: το όνειρο των γονιών για τα παιδιά τους, το όνειρο της τοπικής κοινωνίας, το όνειρο της μεγάλης κοινωνίας και φυσικά το όνειρο που διαμορφώνει το εγώ. Όσο τα όνειρα αυτά βρίσκουν κοινό τόπο έκφρασης όλα είναι ομαλά και ειρηνικά . Όταν ένα όνειρο πάψει να έχει κοινό τόπο μ’ ένα άλλο, τότε υπάρχουν συγκρούσεις και πόλεμοι. Π.χ. η οικογένεια που ονειρεύτηκε την κόρη της οδοντίατρο και πάσχισε να πραγματώσει αυτό το όνειρο, αλλά η κόρη φτιάχνοντας το δικό της όνειρο να γίνει ηθοποιός, έρχεται σε σύγκρουση με την οικογένεια.

Το όνειρο που προσφέρει η παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας στους νέους με την πλούσια πολυπράγμονα και ανερμάτιστη ζωή, τους καθιστά ποντίκια έτοιμα να πιαστούν στη φάκα.

Ονειρέψου πως είσαι η μάνα Γη.

Πάνω σου κάποια παιδιά που εσύ τα γέννησες, αρπάζουν ότι έχουν τα υπόλοιπα που κι αυτά εσύ τα γέννησες, αλλά κι αυτό ακόμη δεν τους φτάνει. Πρέπει ν’ αποδειχθεί «τοις πάσι» ότι καλώς τα άρπαξαν. Πρέπει τα αδικημένα, να φωνάξουν όλα μαζί «ευχαριστώ!».

Εσύ όμως ξέρεις σαν μάνα που είσαι, ότι ακόμη και τότε, ότι ποτέ, δεν πρόκειται να νιώσουν ευχαριστημένα. Είναι η δική σου ματιά που τους βαραίνει. Ίσως αν έπαυες να υπάρχεις….

Η ευρύτερη περιοχή που μπορούν να συνυπάρχουν όλα τα όνειρα (ακόμη και αυτό της εξουσίας, σαν κακός εφιάλτης) είναι ο χώρος του Λόγου.

Καταμερισμός της γνώσης είναι το μοίρασμα της γνώσης σε πολλούς τομείς ώστε ο καθένας να εξειδικεύει και να τελειοποιεί το αντικείμενό του το δυνατόν περισσότερο.

Σε μια κοινωνία Λόγου, είναι ότι φυσικότερο αφού δεν υπάρχουν στεγανά, μυστικά, υποκρισία. Άλλωστε η ανθρώπινη γνώση μπορεί θεωρητικά και πρακτικά να αποχτήσει τέτοιο μέγεθος, που δεν είναι δυνατόν να είναι φορέας της μικρό μέρος μόνον της ανθρωπότητας.

Δυστυχώς ζούμε σε κοινωνία εξουσίας!

Τι σημαίνει αυτό;

Έρχεται κάποιος και λέει στον σιδερά: «Φτιάξε μου κάγκελα και θα πληρωθείς καλά». Λέει στον χτίστη: «Φτιάξε μου τοίχο και θα πληρωθείς καλά». Λέει στον στρατιώτη: «Φύλαξε τον χτίστη και τον σιδερά να κάνουν τη δουλειά τους ανενόχλητοι, και θα πληρωθείς καλά». Λέει στον γεωργό και το κτηνοτρόφο: «Ταΐστε τους χτίστες τους σιδεράδες και τους στρατιώτες όσο δουλεύουν και θα πληρωθείτε καλά». Αγνοί άνθρωποι οι σιδεράδες, οι χτίστες, οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, πίστεψαν στα λόγια του κάποιου, κι έκαναν καλά την δουλειά τους. Χρόνια πολλά. Όταν ρωτούσαν: «Μα τι φτιάχνουμε;» η απάντηση ήταν μία: «Σσσ’ το αφεντικό ξέρει!». Ρώτησαν τότε τον παπά: «Σσς! κάντε ότι λέει το αφεντικό κι ο Θεός είναι μεγάλος!».

Όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, είδαν και θαύμασαν. Όλα αυτά τα χρόνια έφτιαχναν μια φυλακή! Μόνο που οι ίδιοι ήταν μέσα στην φυλακή! Οι στρατιώτες, τους φρουρούσαν ώστε να μην φύγουν και για να μην μπορούν να αποφύγουν να κάνουν ό,τι ο κάποιος διέταζε! Ποιος ήταν ο κάποιος;

Βάλτε το μυαλό σας να δουλέψει! Σας  λέει τίποτε η λέξη δάνειο; η λέξη χρέος; η λέξη τράπεζα; η λέξη δικαστήριο; η λέξη πλειστηριασμός; η λέξη εξουσία;