Ευχαριστούμε ω Ιδρυμα!

«Προκειμένου να μην καθυστερήσει η παράδοση του έργου (σ.σ. δηλαδή του Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος στο Φαληρικό Δέλτα), οι εργασίες αυτές (σ.σ. δηλαδή η αρχαιολογική ανασκαφή) εξαιρούνται από την εργολαβία και στο χώρο (δηλαδή εκεί όπου διενεργείται η ανασκαφή) δεν θα γίνει δεντροφύτευση (…) Ενημερώθηκε σχετικά και το Υπουργείο Πολιτισμού και Γραφείο Πρωθυπουργού διότι πιστεύουμε ότι αυτό πρέπει να βρει ένα τέλος. Έχουμε ήδη δώσει πάνω 5 εκ. για τις ανασκαφές. Αυτή τη στιγμή ετοιμαζόμαστε επισήμως για την παραλαβή από την Κοινοπραξία. Αλλά, η Αρχαιολογία μπορεί να συνεχίζει έτσι για χρόνια (εννοεί προφανώς ότι οι αρχαιολόγοι όταν ανασκάπτουν έχουν αργούς ρυθμούς). Δυστυχώς ή ευτυχώς το Δημόσιο θα είναι ο καινούργιος owner (δηλαδή ιδιοκτήτης) και αυτό θα συνεννοηθεί στο εξής εσωτερικά με την Αρχαιολογία. Αλλά αυτό το πράγμα πρέπει κάπου να τελειώνει (δεύτερη φορά αγωνία για να μπει ένα τέλος). Δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία κάποιος οργανισμός που να φέρθηκε όπως φερθήκαμε εμείς στην Αρχαιολογία. Αλλά η κ. Χρυσουλάκη (σ.σ. η Στέλλα Χρυσουλάκη είναι η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής Πειραιά και Νήσων) έχει εκμεταλλευτεί την καλοσύνη μας. Εμείς ενημερώσαμε τους αρμόδιους. Δεν το κάνουμε για να πειράξουμε κανέναν, απλώς για το καλό του έργου. Ας αναλάβει ο καινούργιος ιδιοκτήτης για το πώς θέλει να το συνεχίσει».

Τα παραπάνω είναι όλα όσα ειπώθηκαν από τους εκπροσώπους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην 62η Συνάντηση της Ειδικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του έργου Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» στις 4 Απριλίου (την εν λόγω συνεδρίαση μπορείτε να παρακολουθήσε ολόκληρη στο link https://www.youtube.com/watch?v=4Rj47i-4FBE

και αφορούσαν τις ενέργειες του Ιδρύματος σχετικά με τα πολύ σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών που διενεργεί η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων εντός του δημόσιου χώρου που έχει παραχωρηθεί στο Ιδρυμα για την ανέγερση των κτηρίων της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Τι μαθαίνουμε, λοιπόν, από αυτό το μικρό απόσπασμα:

Πρώτον: Το Ίδρυμα θεωρεί προτεραιότητα την παράδοση του έργου και επομένως τα ανασκαφικά ευρήματα αποτελούν εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί.

Δεύτερον: Το Ιδρυμα μέχρι τώρα χρηματοδοτούσε τις ανασκαφικές εργασίες δεδομένου ότι στο χώρο που διενεργούνται επρόκειτο να γίνουν δενδροφυτεύσεις. Αποφασίζει λοιπόν να μην γίνουν δενδροφυτεύσεις, άρα δεν έχει καμία υποχρέωση συνέχισης της χρηματοδότησης. Άρα… ας τα βρει το Δημόσιο «εσωτερικά» με την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Τρίτον: Για το Ιδρυμα η Αρχαιολογία, όπως τη λένε, είναι κάτι που μπορεί να διαρκεί χρόνια και φυσικά κάτι τέτοια δεν συνάδει με τους χρόνους μιας εργολαβίας. Αρα «πρέπει να μπει ένα τέλος».

Τέταρτον: Ο,τι έκανε μέχρι σήμερα το Ιδρυμα για την… Αρχαιολογία είναι αποτέλεσμα της καλοσύνης του την οποία μάλιστα εκμεταλλεύτηκε η αχάριστη αρχαιολόγος, η οποία φαίνεται πως δεν καταλαβαίνει από γρήγορους ρυθμούς. Με άλλα λόγια, δεν θεωρεί υποχρέωσή του την φροντίδα των αρχαιολογικών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν σε δημόσιο χώρο, ο οποίος προκλητικά του έχει παραχωρηθεί. Αντίθετα, μάλλον πιστεύει ότι οι αρχαιολόγοι οφείλουν να υποκλιθούν στη μεγαθυμία του. Να σημειώσουμε ότι η κ. Χρυσουλάκη είναι μία εκ των πολλών αρχαιολόγων που εργάζονται για την προστασία των μνημείων με πετσοκομμένους μισθούς, χωρίς υπερωρίες, χωρίς να πληρώνονται οδοιπορικά, αλλά με απεριόριστη υπομονή, έννοια και φροντίδα για την υπόθεση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Πέμπτον: Για τα παραπάνω, δηλαδή για την απόφαση το Ιδρύματος να μην συνεχίζει να ασκεί τις υποχρεώσεις του επι των αρχαίων έχουν ενημερωθεί τόσο το Υπουργείο Πολιτισμού όσο και το Γραφείο Πρωθυπουργού. Να υποθέσουμε ότι δεν έφεραν καμία αντίρρηση; Ενημερώθηκαν δεν πριν συζητηθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το θέμα των νέων ευρημάτων στο χώρο.

Την ημέρα που ειπώθηκαν όλα αυτά, δηλαδή τις 4 Απριλίου, το Ιδρυμα απέλυε τους εργαζόμενους στην ανασκαφή και λίγες ημέρες αργότερα ενημέρωνε την Εφορεία Αρχαιοτήτων ότι η περαιτέρω χρηματοδότηση των ανασκαφικών εργασιών δεν είναι επιλέξιμη δαπάνη.

Ωστόσο στην Υπουργική Απόφαση με ημερομηνία 9/2/2016 μεταξύ άλλων προβλέπεται: Ο κύριος τους έργου αναλαμβάνει την ευθύνη και τη μέριμνα για τις κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης και φύλαξης των ευρημάτων (παραγρ. 7). Και ακόμα «Να εξευρεθεί χώρος εντός του συγκροτήματος ώστε να καταστεί δυνατόν να αναδειχθούν ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της διαχρονίας του έργου».

Για αυτές τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από την Υπουργική Απόφαση στην ανωτέρω συνεδρίαση δεν ειπώθηκε ούτε λέξη.

Θυμίζουμε, ότι το Ιδρυμα Νιάρχου κατασκευάζει ένα φαραωνικών διαστάσεων Κέντρο Πολιτισμού, για να στεγαστούν η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη το οποίο θα δωρίσει στο ελληνικό δημόσιο, αλλά τη διαχείρισή του θα την αναλάβει για 100 χρόνια μία Α. Ε., η οποία όμως δεν θα θεωρείται στενός δημόσιος τομέας και θα ενεργεί εκτός όλων των διατάξεων που αφορούν το Δημόσιο και απαλλαγμένο από φόρους, δημοτικά τέλη και άλλες υποχρεώσεις προς το Δημόσιο. Αν και πρόκειται για δωρεά θα λαμβάνει μηνιαίο δάνειο από τους φορείς που θα εγκατασταθούν στα δύο κτήρια, το Ιδρυμα θα έχει το δικαίωμα να ελέγχει τα οικονομικά του Οργανισμού που θα διαχειρίζεται το έργο και θα έχει λόγο και στις προσλήψεις προσωπικού. Όλα αυτά, βέβαια, τα κάνει από την καλή του την καρδιά και από την καλή του την καρδιά χρηματοδότησε τις ανασκαφές. Αλλά και η καλοσύνη έχει ένα όριο!

Και για κακή τύχη της καλοσύνης του Ιδρύματος η ιστορία αρνείται να συνηγορήσει. Οι ανασκαφές που διενεργεί η Εφορεία έφεραν την επιστήμη της Αρχαιολογίας μπροστά σε πολύ σημαντικά ευρήματα για την ιστορία της Αττικής, ευρήματα που απαντούν σε ερωτήματα της έρευνας, που θέτουν νέα ζητήματα, που απαιτούν μελέτη και που τους αξίζει να ενταχθούν με την ανάδειξη που τους αξίζει μέσα στον αρχαιολογικό και ιστορικό καμβά της πόλης.

Το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος δεν θεωρεί πως είναι υποχρεωμένο να αναλάβει κάτι τέτοιο, προς απάντηση όλων όσων πλειοδοτούν στην εμπλοκή των ιδιωτών στη διαχείριση αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων. Υποχρέωση, όμως, έχει το κράτος να διαφυλάξει το δημόσιο αγαθό που λέγεται Πολιτιστική Κληρονομιά. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για ένα κράτος που «χάρισε» μια τεράστια δημόσια έκταση σε ιδιωτικό οργανισμό προκειμένου να λάβει ως αντίδωρο μια δήθεν «δωρεά», η οποία θα καταλήξει σε ιδιωτικά νύχια.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενημερώθηκε πριν λίγες ημέρες για τα τελευταία ευρήματα των ανασκαφικών εργασιών. Πρόκειται για σκελετούς 80 αλυσοδεμένων νεκρών που βρέθηκαν σε πολυάνδριο και οι οποίοι συνδέονται, σύμφωνα με την δρ. Στέλλα Χρυσουλάκη, με άνδρες που κατέφυγαν στον Παρθενώνα ως ικέτες, αλλά εκτελέστηκαν. Πρόκειται για το ιστορικό γεγονός που έχει ονομαστεί «Κυλώνειον Αγος». Ολοι οι νεκροί φέρουν δεσμά στα χέρια, πλην ενός που βρέθηκε στην άκρη του σκάμματος και ήταν δεμένος στα πόδια. Πρόκειται για νέους άνδρες σε πολύ καλή φυσική κατάσταση, καλοζωισμένους, με άριστη οδοντοφυΐα και χωρίς κατάγματα στα οστά, πλην ενός που φέρει αιχμή βέλους καρφωμένη στον ώμο και η αρχαιολόγος εκτιμά ότι οι άνδρες αυτοί πιθανόν να σφαγιάσθηκαν. ). Στην Αθήνα το 636 ή 632 π.Χ. ήταν στην εξουσία ο τύραννος Μεγακλής. Ο Κύλων, ευγενής και ολυμπιονίκης, με τη βοήθεια του πεθερού του, τυράννου Μεγάρων Θεαγένη, θέλησε να ανατρέψει τον Μεγακλή και να γίνει αυτός τύραννος της πόλης των Αθηνών. Το πραξικόπημα του Κύλωνα απέτυχε, ο ίδιος κατάφερε να διαφύγει αλλά οι οπαδοί του μπήκαν ως ικέτες στον Παρθενώνα.

Ο Μεγακλής τους υποσχέθηκε πως αν βγουν από το ναό δεν θα τους πειράξει κανείς, αλλά δεν κράτησε το λόγο του και τους δολοφόνησε. Οι ικέτες θεωρούνταν στην αρχαιότητα πρόσωπα ιερά και προστατευόμενα και γι’ αυτό η εκτέλεσή τους θεωρείτο ανίερη πράξη που έμεινε γνωστή ως Κυλώνειον άγος. Αυτή η πράξη επέφερε πολλά δεινά στην πόλη για τον εξαγνισμό της οποίας κλήθηκε να έρθει ο μάντης Επιμενίδης από την Κρήτη. Ακολούθησαν πολυάριθμες στάσεις και ταραχές μέχρι το 597 π.Χ., ωσότου ανέλαβε να τους τα συμβιβάσει ο Σόλωνας. Η κ. Χρυσουλάκη εκτιμά ότι οι θαμμένοι στο πολυάνδριο είναι νεαροί αριστοκράτες που υπήρξαν θύματα αυτών των ταραχών

Το 1915 σε γειτονικό χώρο βρέθηκαν στη διάρκεια ανασκαφών κι άλλοι αλυσοδεμένοι σκελετοί, δεμένοι στα πόδια. Η εξέταση εκείνου του σκελετικού υλικού από τον τότε ανασκαφέα Στρατή Πελεκίδη και τον διάδοχό του Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη έδειξε θάνατο με αποτυμπανισμό, είδος θανατικής ποινής που επιβαλλόταν στην Αθήνα, συνήθως σε μη Αθηναίους. Χτυπούσαν το κεφάλι του κατάδικου με ένα τύμπανο (κόπανο) πάνω σε ένα κούτσουρο μέχρι θανάτου. Εκείνοι οι νεκροί ήταν ακόμη πιο καλοζωισμένοι από τους νεκρούς που εντοπίστηκαν τώρα, αλλά είχαν χειρότερο τέλος. Σύμφωνα με την Στέλλα Χρυσουλάκη εκείνοι οι νεκροί πιθανόν να ήταν πρωτεργάτες των εξεγέρσεων και αυτό να δικαιολογεί την τόσο άγρια εκτέλεσή τους. Το 2013 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιά ανέσκαψε τη συνέχεια αυτού του νεκροταφείου, το οποίο βρίσκεται πλέον εντός της παραχωρημένος στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος δημόσιας έκτασης. Τότε αποκαλύφθηκαν σκελετοί νεκρών που είχαν πεθάνει μετά από βασανιστήρια, ως δεσμώτες ή εσταυρωμένοι καθώς και παιδικές ταφές μέσα σε αγγεία (εγχυτρισμοί). Η συντήρηση αυτών των ευρημάτων ήταν μέσα στις υποχρεώσεις του Ιδρύματος το οποίο τώρα νίπτει τας χείρας του για την ανασκαφή ενώ τότε δεσμευόταν και για επιτόπιο μουσείο.

Οι αποφάσεις για τον τρόπο που θα συνεχιστεί η καινούργια φάση της ανασκαφής θα ληφθούν σε επόμενη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Στο μεταξύ η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ και απ’ ότι φαίνεται το Γραφείο Πρωθυπουργού υπακούουν στις επιθυμίες του μεγάθυμου, γενναιόδωρου και υπέρ πάντων Ιδρύματος.

ΠΗΓΗ: ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ