Προπαγάνδα για την Προπαγάνδα

    

Του Τρύφωνα Λιώτα

Η Προπαγάνδα (2012, Βόρεια Κορέα) είναι ένα ντοκιμαντέρ που με τον τίτλο του εξηγεί εκ των προτέρων αυτό που θα ακολουθήσει: μια προπαγάνδα των Βορειοκορεατών ενάντια στην Αμερική.

Η ιστορία πίσω από το ντοκιμαντέρ

Η ταινία πρωτοεμφανίστηκε στο Youtube με υπογράφουσα κάποια Sabina και την εξής περιγραφή:

"Σε ένα ταξίδι μου στη Σεούλ με πλησίασαν κάποιοι που ισχυρίστηκαν ότι ήταν αποστάτες από τη Β. Κορέα και μου εμπιστεύτηκαν ένα DVD, το οποίο μου ζήτησαν και να μεταφράσω. Επίσης μου ζήτησαν να το αναρτήσω στο ίντερνετ ούτως ώστε να μπορέσει να φτάσει σε μεγαλύτερο ακροατήριο. Τέλος συμφωνήσαμε ότι όλα θα γίνουν ανώνυμα για να προστατευτούν οι δικές τους αλλά και η δική μου ταυτότητα.  ...

Αφού άρχισα να μεταφράζω το βίντεο κατάλαβα ότι δεν ήταν προορισμένο για εσωτερική κατανάλωση στην Β. Κορέα. Επιπλέον ότι αυτοί που με προσέγγισαν πιθανότατα δεν ήταν αποστάτες αλλά εργάζονταν για την κυβέρνηση της Β. Κορέας και ο λόγος που απευθύνθηκαν σε εμένα ήταν η φήμη που είχα ως μεταφράστρια. Παρ’ όλα αυτά εξαιτίας του εκπληκτικού περιεχομένου του βίντεο συνέχισα τη μετάφραση. Δεν πιστεύω ότι «συνεργάζομαι» στην προφανή επιδίωξή τους να διαδώσουν την ιδεολογία τους, επειδή τα θέματα που θίγει είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και θεωρώ ότι πρέπει να μοιραστούν και να συζητηθούν και από άλλους ανθρώπους".

Το ντοκιμαντέρ που παρουσιάζεται από έναν ανώνυμο Βορειοκορεάτη Καθηγητή ψυχολογίας, είναι καθαρά μια αντι-Δυτική προπαγάνδα που επιτίθεται στην ηθική εξασθένιση, την πολιτική χειραγώγηση και τον υπερ-καταναλωτισμό που χαρακτηρίζουν τον Δυτικό κόσμο. Με κεφάλαια, όπως "Ξαναγράφοντας την Ιστορία", "Διαφημίζοντας" και η "Λατρεία των Διάσημων" ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια σειρά από τις πιο ντροπιαστικές δυτικές υπερβολές: την παγκοσμιοποίηση και τον "ψυχολογικό πόλεμο" στα χέρια των πολυεθνικών, καταναλωτές με εμμονές στην αγορά "αγαθών" και την αποτυχία της δημοκρατίας. Μετά έρχεται η κουλούρα της "υφαρπαγής" του 1% του πληθυσμού σε βάρος του υπόλοιπου 99%, η ηθική κατάπτωση της Πάρις Χίλτον, ανήθικες εκπομπές στην τηλεόραση, βίαιες ταινίες και παιχνίδια. Προς το τέλος του ντοκιμαντέρ ο ρόλος της Β. Κορέας γίνεται ξεκάθαρος: η χώρα προσφέρεται ως αρχηγείο κατά της καταναλωτικής σκλαβιάς και της απληστίας παγκοσμίως.

Η αληθινή ιστορία πίσω από το "ντοκιμαντέρ"

Η Προπαγάνδα (2012, Ν. Ζηλανδία) είναι μια προσπάθεια 9 χρόνων από τον σκηνοθέτη Slavko Martinov και την ομάδα του. Χωρίς χρηματοδότηση, με κατηγορίες συνεργασίας με τους Βορειοκορεάτες, έρευνες υπηρεσιών της ΝΑS (η CIA της Ν. Κορέας), συνεντεύξεις από αντι-τρομοκρατικές μονάδες και αντίποινα από την καθολική εκκλησία.

Ο σκηνοθέτης θέλησε να κάνει μια σπουδή στην προπαγάνδα και μαζί ένα κοινωνιολογικό πείραμα. Η σπουδή στην προπαγάνδα θεώρησε ότι θα ήταν μια άγονη παράθεση όρων και στοιχείων που θα απέτρεπαν και θα κούραζαν τον θεατή με την παράθεσή τους. Έτσι επέλεξε την αποδόμηση της προπαγάνδας φτιάχνοντας μια προπαγάνδα! Προπαγάνδα εις το τετράγωνο δηλαδή. Και ποια χώρα θα επέλεγε αν όχι αυτή για την οποία έχουμε τα λιγότερα στοιχεία και η οποία δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό προπαγάνδας παγκοσμίως χωρίς να έχει την ευκαιρία ποτέ να απαντήσει;

Έτσι κάπως σκέφτηκε ότι η ταινία του μπορεί να λειτουργήσει ως αντίδοτο στην προπαγάνδα εναντίον της Β. Κορέας αλλά και της προπαγάνδας γενικώς. Δημιούργησε μια προπαγάνδα με τα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή για την ίδια την κουλτούρα την οποία αυτός ο ίδιος βίωνε από μέσα. Και ήταν τόσο καλή που πείθει πολύ εύκολα ότι προέρχεται από τη Β. Κορέα. Είναι τόσο καλοφτιαγμένη προπαγάνδα που σε αναγκάζει (σαν δυτικό) να δεις μέσα από τα μάτια κάποιου τρίτου (υποκειμενικού παρατηρητή) και να αναρωτηθείς για τις πεποιθήσεις σου πάνω στη δομή της κοινωνίας μας από πάνω προς τα κάτω (και όχι από κάτω προς τα πάνω στο οποίο είμαστε προγραμματισμένοι να κάνουμε).

Δεν χρειάζεται να είσαι διανοούμενος για να παρακολουθήσεις την ταινία. Ό,τι και αν υποστηρίζει (αληθινό ή όχι) η αξία της έγκειται στο γεγονός ότι θα σε κάνει να αναρωτηθείς και να συζητήσεις. Για όλα αυτά τα παραπάνω είναι ένας αξιοθαύμαστος παρατηρητής και δημιουργός.

Παράλληλα όμως, το σχέδιο του μαζί με την όλη παρουσίαση τον οδήγησαν (ίσως και εν αγνοία του) να διεξάγει ένα μεγάλου μεγέθους κοινωνιολογικό πείραμα με άγνωστες συνέπειες και ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Η πανέξυπνη και πρωτότυπη ιδέα του να το πλασάρει σαν αληθινή προπαγάνδα γίνεται πιστευτή ακόμα και σήμερα που είναι γνωστό ότι δεν είναι!

Ο σχολιασμός στα βίντεο που ακόμα υπάρχουν στο ίντερνετ αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Έγινε προηγουμένως νύξη στις οχλήσεις που δέχτηκαν κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας. Οι οχλήσεις όμως που ακόμα και σήμερα δέχονται αυτός και τα μέλη του συνεργείου του είναι απίστευτες: κατηγορίες κατασκοπίας, απειλές, απαγόρευση συμμετοχής στη κοινωνία της καθολικής εκκλησίας, η κορεάτικη κοινωνία της Ν. Ζηλανδίας έχει θέσει μέλη του συνεργείου του εκτός, φίλοι δε τους μιλάνε ενώ ακόμα και τα παιδιά του «καθηγητή» δεν γίνονται δεκτά σε Κορεάτικα σχολεία. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης ενώ δεν μετανιώνει για τίποτα, λέει ότι πιθανότατα απέτυχε στο να σταματήσει το «κυνήγι των μαγισσών» που πάντα υπάρχει, ενώ θεωρεί και πιθανό το γεγονός ότι χειροτέρεψε τα πράγματα προσπαθώντας να ταρακουνήσει τις πεποιθήσεις των ανθρώπων οι οποίες διαμορφώθηκαν μέσω της προπαγάνδας.

Η ιστορία της ταινίας στα φεστιβάλ

Η ταινία μετά την ελεύθερη διανομή της μέσω ίντερνετ πήρε την πρώτη ευκαιρία της για ένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στην IDFA (Άμστερνταμ, Νοέμβριος 2012). Οι Ολλανδοί διοργανωτές επικοινώνησαν με την "μυστηριώδη" Σαμπίνα για μια προβολή της. Αυτή δέχτηκε και το όλο εγχείρημα αποκαλύφτηκε λίγες μέρες πριν την πρώτη προβολή της στις αίθουσες των κινηματογράφων. Έκτοτε παρουσιάστηκε πρώτα στην Ιταλία και μετά στην Αμερική αποσπώντας πολλά βραβεία. Σήμερα συνεχίζεται ακόμα να επιλέγεται σε πολλά φεστιβάλ στον κόσμο ενώ έχει γίνει και ειδική έκδοση, από και για την Β. Κορέα, στην οποία έχουν αφαιρεθεί όλες οι αναφορές ότι η ταινία είναι Βορειοκορεάτικης παραγωγής. 

Η αξία της ταινίας 

Σε ένα κόσμο που πιστεύει ότι μόνο οι άνθρωποι που ζούνε στη Β. Κορέα έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου; 

Ανυπολόγιστη… 

Σε ένα κόσμο όπου κυριαρχεί το ψέμα και η υποκρισία; 

Ανεκτίμητη… 

Το μήνυμα του ίδιου του σκηνοθέτη; 

Συνταρακτικό και συνάμα απλό: Το αντίδοτο στην προπαγάνδα είναι "να αμφισβητείς τα πάντα. Ό,τι διαβάζεις, βλέπεις ή ακούς. Είναι ένα απλό πράγμα και όλοι έχουν την ικανότητα να το κάνουν".

Ολόκληρη η ταινία με αγγλικούς υπότιτλους εδώ

ΠΗΓΗ: stontoixo