ΣΤΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Ρούλα Βλασσοπούλου

Για μήνες, ο Αχμέντ Αμπντούλ Χαμίντ, προσπαθούσε απεγνωσμένα να περάσει από τα τουρκικά παράλια σε κάποιο ελληνικό νησί. Ηταν άφραγκος και απελπισμένος. Σήμερα, μπορεί να βγάλει ακόμη και 4.000 δολάρια την ημέρα εκμεταλλευόμενος κάποιους που είναι στη θέση που βρίσκονταν εκείνος.

Η επιτυχία του Αμπντούλ Χαμίντ είναι ένα μικρό κομμάτι της οικονομίας πολλών εκατομμυρίων που έχει αναπτυχθεί στην Τουρκία, κερδίζοντας από το «κύμα» των ανθρώπων που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη. Ο ίδιος είναι Παλαιστίνιος από το Χαλέπι της Συρίας. Απέτυχε πολλές φορές να περάσει από την Τουρκία στην Ευρώπη για να ξεκινήσει μία νέα ζωή. Τον συνέλαβε η αστυνομία, τον ξεγέλασαν οι λαθρέμποροι, σε μία περίπτωση σταμάτησαν τη βάρκα που επέβαινε και αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω κολυμπώντας, απένταρος.

Η τύχη του άλλαξε το καλοκαίρι, όταν ένας Τούρκος λαθρέμπορος τον προσέλαβε για... να «στρατολογεί» επιβάτες, ανάμεσα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που καταφθάνουν στη Σμύρνη. Γρήγορα, το κινητό του άρχισε να χτυπά ασταμάτητα από ανθρώπους που ήθελαν να περάσουν στην Ευρώπη. Κάποιες φορές βγάζει ακόμη και 4.000 δολάρια την ημέρα, εξομολογείται μιλώντας στους New York Times.

Ο Αμπντούλ Χαμίντ είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις. Στους δρόμους της Σμύρνης λαθρέμποροι πλησιάζουν τους πρόσφυγες, καταστήματα με ρούχα πουλάνε σωσίβια, τουριστικά λεωφορεία και ταξί μεταφέρουν επιβάτες σε απομακρυσμένα σημεία της ακτής. Το χρήμα ρέει στην πόλη, σχολιάζει η αμερικανική εφημερίδα, κάνοντας λόγο ακόμη και για ένα εκτεταμένο σύστημα λαθρεμπορίου, με αυτοσχέδια «ασφαλιστικά γραφεία» που κρατούν τα χρήματα των μεταναστών, κρυφά εργοστάσια που φτιάνουν αναποτελεσματικά σωσίβια και «υπόγειους» προμηθευτές φτηνών φουσκωτών λέμβων που μερικές φορές «σκάνε» ή ανατρέπονται στο ταξίδι προς την Ελλάδα, οδηγώντας τους επιβαίνοντες στον πνιγμό.

Η συντριπτική πλειονότητα του σχεδόν μισού εκατομμυρίου μεταναστών και προσφύγων που πέρασαν στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης φέτος, το έπραξαν από την Τουρκία σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Και ενώ η Ευρώπη πασχίζει να ανακόψει αυτό το κύμα, δεν υπάρχει ένδειξη ότι η ροή θα μειωθεί, όσο υπάρχει η ευκαιρία τέτοιου οικονομικού κέρδους. Αντίθετα, οι αριθμοί διογκώνονται. Σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές, αν και οι μετανάστες φέρνουν χρήμα στην τοπική επίσημη οικονομία, οι μεγάλοι «νικητές» είναι τα καλά οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα, που πιθανότατα «λαδώνουν» τις αρχές, σημειώνουν οι New York Times.

Για να φτάσουν ως εκεί, πολλοί μετανάστες δηλώνουν ότι έχουν αναγκαστεί να πουλήσουν γη, κοσμήματα, κειμήλια, ελπίζοντας ότι αυτό που θα βρουν μπροστά τους θα αναπληρώσει αυτό που άφησαν πίσω τους. Φτάνοντας στην Τουρκία, τους πολιορκούν οι λαθρέμποροι. «Πρέπει να αποφασίσετε τώρα, οι βάρκες γεμίζουν», τους λένε. «Είναι ασφαλές και σίγουρο», τους διαβεβαιώνουν για το ταξίδι. Τα τριγύρω ξενοδοχεία, που κάποτε πάσχιζαν για να υποδεχθούν τουρίστες, τώρα βάζουν τους πελάτες τους να κοιμούνται ακόμη και στο πάτωμα, για 10 δολάρια τη βραδιά.

Τα καταστήματα κάνουν χρυσές δουλειές πουλώντας σακίδια. Σε μία από τις βιτρίνες, η μία πλευρά έχει μανεκέν και η άλλη κούκλες με σωσίβια. Ενας από τους εργαζόμενους δήλωσε στην εφημερίδα ότι πουλάει περίπου 80 σωσίβια την ημέρα, για 13 δολάρια το ένα, ενώ οι αποθήκες στα υπόγεια είναι γεμάτες με αμέτρητα. Ομως, σημειώνουν οι New York Times, αυτά τα σωσίβια έχουν ένα σκοτεινό μυστικό. Πολλά από αυτά τα αντικείμενα που πωλούνται στους μετανάστες φτιάχνονται εκεί, με φτηνά υλικά, που αφήνουν στο τέλος τους χρήστες τους στο έλεος της θάλασσας. Υπάρχουν ακόμη και σωσίβια από σφουγγάρι, που απορροφά το νερό!

Ομως, τα μεγαλύτερα κέρδη τα έχουν οι πανίσχυροι λαθρέμποροι, που έχουν υπό τον έλεγχό τους τις βάρκες. Για να τις γεμίσουν, οι ίδιοι παραμένουν στη «σκιά», χρησιμοποιώντας Σύρους «ατζέντηδες», που κερδίζουν προμήθεια για κάθε επιβάτη. Οι περισσότεροι πληρώνουν 1.200 δολάρια και ένα πρόσωπο επιλέγεται για να οδηγήσει το σκάφος, ο οποίος δεν πληρώνει. Τα παιδιά χρεώνονται με το μισό αντίτιμο. Οι περισσότερες βάρκες παίρνουν 45 άτομα, αποφέροντας στους λαθρέμπορους σχεδόν 60.000 δολάρια. Ακόμη και αφού δώσουν την προμήθεια στους συνεργάτες τους και το «φακελάκι» στους λιμενικούς, αφαιρώντας και το κόστος της βάρκας και της μηχανής, κερδίζουν πάνω από 30.000 δολάρια για κάθε τέτοιο πέρασμα.

Για να πληρώσουν, οι επιβάτες καταθέτουν τα χρήματα σε «ασφαλιστικά γραφεία» και παίρνουν έναν κωδικό. Μόλις φτάσουν στην Ευρώπη, δίνουν τον κωδικό στον ατζέντη τους ώστε να πάρει τα χρήματα. Ομως, αυτό μπορεί να το κάνει κι αν ο επιβάτης εξαφανιστεί για τρεις ημέρες, κάτι που σημαίνει ότι ακόμη κι αν πνιγούν οι μετανάστες, οι λαθρέμποροι έχουν κέρδος. Αν και αρκετοί από εκείνους που επιχειρούν το ταξίδι κατάφεραν να πάρουν πίσω τα χρήματά τους σε περιπτώσεις που κάτι πήγε στραβά, πολλοί άλλοι έχασαν τα πάντα, όταν ο «ατζέντης» εξαφανίστηκε.

Ο Αμπντούλ Χαρίντ, που στο πρόσφατο παρελθόν κυκλοφορούσε απένταρος, τώρα περπατά στη Σμύρνη με νέα ρούχα, τζελ στο μαλλί, γυαλιά ηλίου με διάσημη υπογραφή και κοσμήματα. Πέρα από την γκαρνταρόμπα του και το ξενοδοχείο στο οποίο μένει, με τα κέρδη του φρόντισε να στείλει παράνομα στην Ευρώπη τους δύο αδερφούς του, από τη Συρία. Σκοπεύει να κάνει το ίδιο με την υπόλοιπη οικογένειά του, πριν τους ακολουθήσει και εκείνος. «Αν δεν το σταματήσουν εκεί», λέει δείχνοντας προς την Ελλάδα «οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να κάνουν το ταξίδι», προσθέτει.