Ο ακτιβιστής Αλεξέι Ναβάλνι, ο "τσάρος" και το μοιραίο τσάι

 

Γράφει η Νεφέλη Λυγερού

Ένας επιβλητικός, ξανθός άνδρας χαζολογούσε στο αεροδρόμιο του Τομσκ, αναμένοντας την πτήση του για τη Μόσχα. Η Τομσκ είναι μία εκ των παλαιότερων σιβηρικών πόλεων με πληθυσμό 600.000 κατοίκων, αλλά το αεροδρόμιό της δεν έχει να προσφέρει και πολλά στους επισκέπτες του.

Επιχειρώντας να περάσει απαρατήρητος μέσα στο πλήθος, ο ξανθός άνδρας έσερνε νωχελικά την χειραποσκευή του. Ντυμένος με αθλητικά, αλλά και με ένα ιδιαίτερα φανταχτερό γαλάζιο κοντομάνικο μπλουζάκι με σχέδια, πλησίασε το Vienna Cafe. Στάθηκε υπομονετικά στην ουρά και αφού παρατήρησε για κάποια λεπτά τα εδέσματα πίσω από το γυάλινο προστατευτικό, απομακρύνθηκε.

Επέλεξε ένα απόμερο τραπέζι. Λίγο αργότερα, ο βοηθός του Ίλια Πακόμοφ του προσέφερε ένα πλαστικό ποτήρι με τσάι, το οποίο και ήπιε απορροφημένος με το κινητό του τηλέφωνο. Αν τη στιγμή εκείνη, άφηνε το βλέμμα του να περιπλανηθεί, θα εντόπιζε την διπλανή παρέα που τον παρατηρούσε εξονυχιστικά. Δεν συναντάς, άλλωστε, και κάθε μέρα τον Αλεξέι Ναβάλνι.

Ο 44χρονος ακτιβιστής αποτελεί τον σφοδρότερο πολέμιο του Βλαντιμίρ Πούτιν και άτυπο ηγέτη της εξωκοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης στη Ρωσία. Κάπως έτσι, μία κατά τ’ άλλα ασήμαντη στιγμή αποτυπώθηκε στο κινητό του νεαρού Πάβελ Λεμπεντέβ που τράβηξε τη φωτογραφία. Λίγα λεπτά αργότερα, μία άλλη παρέα νέων ζητά από τον Ναβάλνι να βγάλουν όλοι μαζί μία σέλφι στο λεωφορείο που τους μετέφερε στο αεροπλάνο.

Ευδιάθετος κοιτά την κάμερα, ενώ συνεχίζει να συζητά μαζί τους μέχρι τη στιγμή της επιβίβασής του για την πτήση S7. Αναφέρεται στην πόλη Τομσκ. «Μια εξαιρετική πόλη. Μία από τις ομορφότερες στη χώρα μας». Τα ίδια κολακευτικά λόγια είχε αναρτήσει και στον προσωπικό του λογαριασμό. Η επίσκεψή του εκεί, όμως, δεν είχε πραγματοποιηθεί προς τέρψιν του ίδιου και των συνεργατών του. Είχε απανωτές συναντήσεις με υποστηρικτές του, στην προσπάθειά του να ενδυναμώσει το κίνημα κατά του καθεστώτος Πούτιν.

Τα ουρλιαχτά στο αεροπλάνο

Μισή ώρα αργότερα, ο Ναβάλνι σφαδάζει στην τουαλέτα του αεροπλάνου, στην οποία μπήκε αμέσως μετά την απογείωση. Τα ουρλιαχτά του αναστατώνουν τους υπόλοιπους επιβάτες, στους οποίους, λίγα λεπτά αργότερα, ανακοινώνεται ότι θα πραγματοποιηθεί αναγκαστική προσγείωση. Οι τελευταίες θολές φωτογραφίες του 44χρονου άνδρα διαφέρουν από τα προηγούμενα ξέγνοιαστα ντοκουμέντα. Κείτεται αναίσθητος στο φορείο, ενώ διακομίζεται στο τοπικό νοσοκομείο..

Η εκπρόσωπός του ανακοινώνει τα νέα στο Twitter. Υποστηρίζει ότι ο Ναβάλνι βρίσκεται σε κώμα, παλεύοντας για τη ζωή του. Δηλητηριάστηκε από το τσάι που ήπιε. Δεν είχε καταναλώσει τίποτα άλλο όλη την ημέρα, υποστηρίζει. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, οι γιατροί της είπαν ότι μια τοξίνη που αναμιγνύεται σε ζεστό ρόφημα απορροφάται άμεσα από τον οργανισμό.

Τις επόμενες ώρες, οι σκηνές που εκτυλίσσονται στο νοσοκομείο είναι χαοτικές. Αρχικά, το ιατρικό προσωπικό αναγνώρισε ότι ο Ναβάλνι πιθανότατα είχε δηλητηριαστεί. Αφότου, όμως, η αστυνομία εμφανίστηκε, πλημμυρίζοντας το διάδρομο έξω από το δωμάτιο του ασθενούς, τα ιατρικά ανακοινωθέντα λιγοστεύουν και οι γιατροί είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί, αποφεύγοντας να προβούν σε σχόλια. Ο διοικητής του νοσοκομείου δήλωσε ότι η δηλητηρίαση είναι μόνο ένα από τα δεκάδες πιθανά σενάρια που εξετάζονται.

Τα Μίντια προχωρούν σε εικασίες, όπως ότι ο 44χρονος άνδρας είχε καταναλώσει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ το προηγούμενο βράδυ, κάτι που διαψεύδουν κατηγορηματικά οι συνεργάτες του. Όταν κατέφτασε η Γιούλια, σύζυγος και μητέρα των δύο παιδιών του Ναβάλνι, μαζί με τον προσωπικό γιατρό της οικογένειας, δεν τους επετράπη η είσοδος. Απαίτησαν, μάλιστα, να επιδείξει το πιστοποιητικό γάμου τους. Μόνο όταν αυτό στάλθηκε από την Μόσχα, μπόρεσε να δει τον σύζυγό της.

Ο δημοφιλής Ναβάλνι

Από τις τελευταίες αναρτήσεις του Ναβάλνι ήταν αυτή στην οποία υποστήριζε ότι το είδος της επανάστασης που λαμβάνει χώρα στη Λευκορωσία θα πλήξει σύντομα και τον Πούτιν. Ο Ναβλάνι είναι δικηγόρος. Απέκτησε δημοσιότητα αρχικά μέσα από το διαδίκτυο στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Φανατικός χρήστης των σόσιαλ μίντια, δεν άργησε να αυτοανακηρυχθεί σε διώκτη της διαφθοράς, αλλά κυρίως σε επικριτή του Πούτιν.

Το χιούμορ, το μοντέρνο παρουσιαστικό του και το δυτικό λάϊφ στάιλ του αποδείχθηκαν ιδιαίτερα θελκτικά για τη νεολαία. Οι οπαδοί του πολλαπλασιάστηκαν, όσο ο λόγος του μετασχηματίστηκε σε πιο αιχμηρό απέναντι στο "κατεστημένο" του Κρεμλίνου. Το 2008 αποτέλεσε πραγματική απειλή για το καθεστώς Πούτιν, αποκαλύπτοντας από το προσωπικό του blog στα εκατομμύρια αναγνώστες του αθέμιτες πρακτικές και ύποπτες διασυνδέσεις μεταξύ Ρώσων πολιτικών και μεγάλων κρατικών εταιρειών της χώρας.

Οι αποκαλύψεις του, μάλιστα, είχαν οδηγήσει σε κάτι πρωτόγνωρο για τη ρωσική πολιτική σκηνή: σε παραιτήσεις υπουργών! Τρία χρόνια αργότερα, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ο Ναβάλνι είχε την απήχηση ενός πολιτικού ηγέτη. Στις δημόσιες ομιλίες του συγκεντρώνονταν χιλιάδες Ρώσοι πολίτες. Τα δυτικά Μιντια τον προβάλλουν συστηματικά. Ενδεικτική μία συνέντευξή του στο Reuters, στην οποία χαρακτήρισε το πολιτικό σύστημα του Πούτιν ευάλωτο και διεφθαρμένο, προαναγγέλλοντας μία μαζική επανάσταση και ανατροπή.

Στόχος η προεδρία της Ρωσίας

Η δημοσιότητα που απολάμβανε συνοδεύθηκε από δεκάδες συλλήψεις, επιθέσεις, εκφοβισμό και απειλές κατά της ζωής του. Τον Φεβρουάριο του 2014, τέθηκε σε πολύμηνο κατ' οίκον περιορισμό. Τότε, μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε καταδικάσει τη Ρωσία για την απόφαση αυτή. Αργότερα, είχε συλληφθεί σε διαδήλωση έξω από την Κρατική Δούμα (Βουλή) στη Μόσχα.

Μετά την επανεκλογή του Πούτιν, είχε ξεκινήσει ποινική έρευνα για το παρελθόν του. Ως αποτέλεσμα αυτής, ο ανερχόμενος πολιτικός ακτιβιστής είχε καταδικαστεί σε πέντε χρόνια φυλάκισης με την κατηγορία της υπεξαίρεσης κεφαλαίων από μία κρατική ξυλουργική εταιρεία στην πόλη Κίροφ. Τον Σεπτέμβριο του 2013 κατέβηκε στις δημοτικές εκλογές της Μόσχας και το 27% που εξασφάλισε προκάλεσε αίσθηση. Βγήκε δεύτερος μετά τον τότε δήμαρχο και εκλεκτό του Πούτιν Σεργκέι Σομπιάνιν.

Ο Ναβάλνι είχε και πάλι κάνει λόγο για νοθεία. Αποκλείστηκε από τα ρωσικά Μίντια και επέστρεψε ξανά στο Διαδίκτυο, στο οποίο μέχρι πρότινος αναρτούσε συστηματικά πολιτικά βίντεο. Τον Δεκέμβριο του 2016, ως ηγέτης της εξωκοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης είχε ανακοινώσει την επίσημη έναρξη της εκστρατείας του για την προεδρία της Ρωσίας στις εκλογές του Μαρτίου 2018.

Ωστόσο, οι επανειλημμένες καταδίκες για διαφθορά ακύρωσαν την υποψηφιότητά του. Το 2017 δέχθηκε επίθεση βγαίνοντας από το γραφείο του. Χτυπήθηκε στα μάτια με μια χημική πράσινη βαφή, η οποία του επέφερε μόνιμη βλάβη στον δεξιό του κερατοειδή. Μετά από μεγάλη γραφειοκρατική καθυστέρηση του επετράπη τελικά να ταξιδέψει στην Ισπανία για να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, η οποία και του έσωσε την όραση.

Η τακτική του Κρεμλίνου

Ένα χρόνο νωρίτερα συνελήφθη ξανά, περνώντας 30 ημέρες στη φυλακή για την παραβίαση των αυστηρών κανόνων που ισχύουν στη Ρωσία σχετικά με τις διαδηλώσεις. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη φυλακή χρειάστηκε να νοσηλευθεί ύστερα από μία "αλλεργική αντίδραση". Ο ίδιος υποστήριξε ότι είχε πέσει θύμα δηλητηρίασης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Κρεμλίνο κατηγορείται για εξόντωση των αντιπάλων του, δηλητηριάζοντάς τους. Δεν έχει περάσει και τόσος καιρός από τη δολοφονική επίθεση με νευροτοξική ουσία σε πρώην Ρώσο διπλό πράκτορα επί βρετανικού εδάφους, επιβαρύνοντας τις ήδη προβληματικές σχέσεις Μόσχας-Λονδίνου. Η δηλητηρίαση του Σεργκέι Σκριπάλ δεν ήταν το μοναδικό τέτοιο επεισόδιο, σ’ ένα έργο που είχε ανοίξει με τον θάνατο του Αλεξάντερ Λιτβινένκο το 2006.

Ο πρώην αξιωματικός των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών αρρώστησε μετά την κατανάλωση τσαγιού που περιείχε ραδιενεργό πολώνιο-210 σε ένα ξενοδοχείο στο Λονδίνο τον Νοέμβριο του 2006 και πέθανε τρεις εβδομάδες αργότερα. Ο Λιτβινένκο που τότε ήταν 46 ετών, είχε φύγει από τη Ρωσία και είχε μετατραπεί σε οξύ επικριτή του Πούτιν.

Από τότε, μόνο στη Βρετανία, έχασαν μυστηριωδώς τη ζωή τους 15 άτομα που σχετίζονταν με τη Μόσχα. Οι θάνατοι συνέβησαν σε μία περίοδο δεκαετιών και αφορούσαν ανθρώπους που θεωρούνταν εχθροί του Κρεμλίνου. Το βρετανικό έδαφος, άλλωστε, ήταν πάντα ιδιαίτερα ελκυστικό για όσους Ρώσους είδαν την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία σαν απειλή και προτίμησαν τη φυγή τους στη Δύση.

Κυρίως πρόκειται για ολιγάρχες που ευνοήθηκαν σκανδαλωδώς από τον Γιέλτσιν, αλλά και για επικριτές του Ρώσου προέδρου. Ανεξιχνίαστες δολοφονίες έχουν πραγματοποιηθεί και σε ρωσικό έδαφος. Η διάσημη δημοσιογράφος Άννα Πολιτκόφσκαγια έχασε τη ζωή της στο ασανσέρ της πολυκατοικίας της στη Μόσχα τον Οκτώβριο του 2006, σε ηλικία 48 ετών. Τα άρθρα της στην εφημερίδα Novaya Gazeta ήταν έντονα επικριτικά για τις πολιτικές του Κρεμλίνου στην Τσετσενία και για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία.

Ταχεία ανάρρωση

Ο 34χρονος δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα Στάνισλαβ Μαρκέλοφ έχασε τη ζωή του από πυρά μετά από μια συνέντευξη Τύπου, λιγότερο από μισό μίλι από το Κρεμλίνο, τον Ιανουάριο του 2009. Ο Μαρκέλοφ ζητούσε την πρόωρη αποφυλάκιση του Γιούρι Μπουντάνοφ, ενός Ρώσου στρατιωτικού αξιωματούχου που είχε καταδικαστεί για τη δολοφονία μιας νεαρής Τσετσένας. Στην επίθεση κατά του Μαρκέλοφ σκοτώθηκε και η δημοσιογράφος Αναστασία Μπαμπούροβα που βρισκόταν δίπλα του. Η δολοφονία αυτή δεν φαίνεται να έχει σχέση με το Κρεμλίνο.

Ένας ακόμα πολιτικός αντίπαλος του Πούτιν που έχασε βίαια τη ζωή του, ήταν ο 55χρονος Μπόρις Νεμτσόφ, που υπηρέτησε ως αναπληρωτής πρωθυπουργός κατά τη δεκαετία του 1990. Και αυτός πυροβολήθηκε θανάσιμα στο κέντρο της Μόσχας.

Το Κρεμλίνο εξέδωσε ανακοίνωση για τον Ναβάλνι, διαβεβαιώνοντας ότι «οι γιατροί κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο», ενώ του ευχήθηκε ταχεία ανάρρωση, «όπως και σε κάθε Ρώσο πολίτη». Μετά από αίτημα των γερμανικών αρχών, ειδικά διαμορφωμένο γερμανικό αεροσκάφος, με ομάδα εξειδικευμένων γιατρών, παρέλαβε τον Ρώσο αντιφρονούντα για να νοσηλευθεί στο Βερολίνο. Η υγεία του κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη.

από slpress