Το μέλλον του δολαρίου

Γράφει ο Henry M. Paulson Jr.

Στα τέλη Μαρτίου, οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές κατέρρευσαν εν μέσω του χάους της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Οι διεθνείς επενδυτές ζήτησαν αμέσως καταφύγιο στο αμερικανικό δολάριο, όπως είχαν κάνει κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έπρεπε να διαθέσει τεράστια ποσά δολαρίων στους παγκόσμιους ομολόγους της. Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η υπεροχή του δολαρίου δεν έχει μειωθεί.

Η διαρκής κυριαρχία του δολαρίου είναι αξιοσημείωτη -ειδικά δεδομένης της αύξησης των αναδυόμενων αγορών και της σχετικής πτώσης της οικονομίας των ΗΠΑ από σχεδόν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 1960 σε μόλις 25% σήμερα. Ωστόσο, το status του δολαρίου θα δοκιμαστεί από την ικανότητα της Ουάσινγκτον να αντέξει την καταιγίδα COVID-19 και να αναδυθεί με οικονομικές πολιτικές που θα επιτρέπουν στην χώρα, με την πάροδο του χρόνου, να διαχειρίζεται το εθνικό της χρέος και να περιορίζει το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμά της.

Κινεζικά τραπεζογραμμάτια σε μια αγορά στο Πεκίνο, τον Φεβρουάριο του 2014. Kim Kyung-Hoon / Reuters

--------------------------------------------------------------------

Το ανάστημα του δολαρίου έχει σημασία. Ο ρόλος του δολαρίου ως το πρωτεύον παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες να πληρώνουν χαμηλότερα επιτόκια για δολαριακά περιουσιακά στοιχεία από όσο θα πλήρωνε αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Εξίσου σημαντικό, επιτρέπει στην χώρα να έχει μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα, μειώνει το ρίσκο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, και καθιστά τις αμερικανικές χρηματοπιστωτικές αγορές πιο ρευστές. Τέλος, ευνοεί τις τράπεζες των ΗΠΑ λόγω της αυξημένης πρόσβασής τους στην δολαριακή χρηματοδότηση.

Το ότι το δολάριο έχει διατηρήσει αυτό το ανάστημα για πολύ καιρό είναι μια ιστορική ανωμαλία, ιδιαίτερα στο περιβάλλον μιας ανερχόμενης Κίνας. Το κινεζικό ρενμίνμπι (renminbi, RMB) έχει μακράν το μεγαλύτερο δυναμικό για να αναλάβει έναν ρόλο που αντιστοιχεί σε αυτόν του δολαρίου. Το οικονομικό μέγεθος της Κίνας, οι προοπτικές για τη μελλοντική ανάπτυξή της, η ενσωμάτωσή της στην παγκόσμια οικονομία, και οι επιταχυνόμενες προσπάθειες διεθνοποίησης του RMB ευνοούν όλα έναν διευρυμένο ρόλο για το κινεζικό νόμισμα. Αλλά μόνες τους, αυτές οι συνθήκες είναι ανεπαρκείς. Και οι πολυδιαφημισμένες επιτυχίες της Κίνας στον τομέα της fintech [της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας] -συμπεριλαμβανομένης της ταχείας ανάπτυξης συστημάτων πληρωμών μέσω κινητής τηλεφωνίας και του πρόσφατου πιλοτικού έργου από την Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας για την δοκιμή ενός ψηφιακού RMB -δεν θα το αλλάξουν αυτό. Ένα ψηφιακό νόμισμα που υποστηρίζεται από την κεντρική τράπεζα δεν μεταβάλλει την θεμελιώδη φύση του RMB.

Το Πεκίνο εξακολουθεί να έχει μεγάλα εμπόδια να ξεπεράσει προτού το RMB μπορέσει πραγματικά να αναδυθεί ως ένα βασικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Μεταξύ άλλων μετασχηματιστικών μέτρων, πρέπει να σημειώσει μεγαλύτερη πρόοδο στη μετάβαση σε μια καθοδηγούμενη από την αγορά οικονομία, να βελτιώσει την εταιρική διακυβέρνηση, και να αναπτύξει αποτελεσματικές, καλά ρυθμιζόμενες χρηματοπιστωτικές αγορές που να κερδίζουν τον σεβασμό των διεθνών επενδυτών, ώστε το Πεκίνο να μπορεί να εξαλείψει τους ελέγχους κεφαλαίων (capital controls) και να μετατρέψει το RMB σε ένα καθοριζόμενο από την αγορά νόμισμα.

Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη για το τι διακυβεύεται πραγματικά στον ανταγωνισμό με την Κίνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να διατηρήσουν το προβάδισμά τους στην χρηματοοικονομική και τεχνολογική καινοτομία, αλλά δεν χρειάζεται να υπερβάλουν τον αντίκτυπο ενός κινεζικού ψηφιακού αποθεματικού νομίσματος επί του αμερικανικού δολαρίου. Πάνω απ' όλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να διατηρήσουν τις συνθήκες που δημιούργησαν τα πρωτεία του δολαρίου εξ αρχής: Μια ζωηρή οικονομία που βασίζεται σε υγιείς μακροοικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές˙ ένα διαφανές, ανοιχτό πολιτικό σύστημα˙ και ηγεσία στο εξωτερικό σχετικά με την οικονομία, την πολιτική και την ασφάλεια. Εν ολίγοις, η διατήρηση της θέσης του δολαρίου δεν θα εξαρτηθεί από το τι συμβαίνει στην Κίνα. Αντίθετα, θα εξαρτηθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να προσαρμόσουν την μετα-COVID-19 οικονομία τους έτσι ώστε να παραμείνει πρότυπο επιτυχίας.

ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ FINTECH

Πολλοί που επιστρέφουν από την Κίνα σχολιάζουν χωρίς ανάσα το πόσο «χωρίς μετρητά» (cashless) έχει γίνει η χώρα. Από την αγορά σνακ στο γωνιακό κατάστημα έως την παροχή χρημάτων στους ζητιάνους, τα πάντα γίνονται τώρα μέσω smartphone και κωδικών QR (κωδικοί τετράγωνου σχήματος με δυνατότητα σάρωσης). Οι ουρές στα ATM είναι ένα πράγμα του παρελθόντος. Οι κινεζικές εταιρείες είναι όλο και πιο ανταγωνιστικές στην fintech και οι Κινέζοι καταναλωτές είναι οι μεγαλύτεροι χρήστες της.

Αυτά τα γεγονότα οδηγούν τακτικά τους ειδήμονες στην άποψη ότι η κυριαρχία της κινεζικής fintech θα μπορούσε σύντομα να θέσει σε κίνδυνο την παγκόσμια θέση του δολαρίου. Αυτό δεν αποτελεί σοβαρή ανησυχία -ούτε είναι σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υστερούν πραγματικά σε θέματα fintech. Η Κίνα δεν ήταν πρωτοπόρος της fintech αλλά μάλλον υιοθέτησε και κλιμάκωσε ταχέως την τεχνολογία. Οι κινεζικοί τεχνολογικοί γίγαντες Alibaba και Tencent πρωτοστάτησαν στην δημιουργία υπηρεσιών που καθιστούν τις ψηφιακές συναλλαγές πολύ πιο αποτελεσματικές, ενώ εκμεταλλεύονται μια μεγάλη αγορά μη τραπεζικών πελατών, ιδιαίτερα στην αγροτική Κίνα. Η αφομοίωση των υπηρεσιών τους ήταν εκπληκτική. Το 2018, για παράδειγμα, ο όγκος των συναλλαγών πληρωμών μέσω κινητού στην Κίνα ανήλθε σε 41,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Διαβάστε την συνέχεια στο foreignaffairs