Βραχυθεραπεία: Θεαματικά αποτελέσματα

 

Η σύγχρονη βραχυθεραπεία, χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής, έχει τη δυνατότητα να χορηγήσει μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας με υψηλό βαθμό ακρίβειας και ελάχιστη τοξικότητα 

Συντάκτης: Αλεξάνδρα Ρούσση *

Ο όρος «βραχυθεραπεία» προέρχεται από το συνθετικό «βραχύ», δηλαδή σύντομο, και από το «θεραπεία» και αναφέρεται στην τεχνική εσωτερικής ακτινοβόλησης μέσω της τοποθέτησης ραδιενεργού πηγής εντός του πάσχοντος οργάνου, μέσα στον όγκο, ώστε να του χορηγηθεί συγκεκριμένη, υψηλή δόση ακτινοβολίας.

Βραχυθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί είτε στον ανεγχείρητο πρωτοπαθή όγκο είτε στο έδαφος του χειρουργηθέντος όγκου, με τη βοήθεια ραδιενεργών πηγών υψηλού ρυθμού δόσης, χωρίς να επιβαρύνονται ιδιαίτερα οι γύρω φυσιολογικοί ιστοί.

Η διαφορά της από την εξωτερική ακτινοθεραπεία εστιάζεται στον τρόπο ακτινοβόλησης. Ενώ δηλαδή στην εξωτερική ακτινοθεραπεία χορηγείται ακτινοβολία εξωτερικά (από έξω προς τα μέσα) με τη βοήθεια γραμμικών επιταχυντών, στη βραχυθεραπεία χορηγείται ακτινοβολία εσωτερικά (από μέσα προς τα έξω) με την ολιγόλεπτη (βραχεία) εμφύτευση ραδιενεργών πηγών.

Πρόκειται για μια ακτινοθεραπευτική επεμβατική μέθοδο η οποία κατέχει σημαντικότατο ρόλο στην αντιμετώπιση του γυναικολογικού καρκίνου σε συνδυασμό με το χειρουργείο, τη χημειοθεραπεία και την εξωτερική ακτινοθεραπεία.

Σκοπός της βραχυθεραπείας είναι, ανάλογα με το στάδιο της νόσου και τις θεραπευτικές ενδείξεις, να μπορεί να εφαρμοστεί σε ανεγχείρητα ή χειρουργημένα περιστατικά γυναικολογικού καρκίνου, ως συμπληρωματική θεραπεία πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια της εξωτερικής ακτινοθεραπείας, ή ακόμα και σαν μονοθεραπεία.

Ο γυναικολογικός καρκίνος αποτελείται από τον καρκίνο των ωοθηκών, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του ενδομητρίου, του κόλπου και του αιδοίου.

Στον καρκίνο των ωοθηκών η βραχυθεραπεία δεν έχει ρόλο. Αντίθετα, τόσο στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου όσο και στον αντίστοιχο του ενδομητρίου η βραχυθεραπεία προσφέρει θεαματικά θεραπευτικά αποτελέσματα.

H βραχυθεραπεία στις χειρουργηθείσες ασθενείς έχει προφυλακτικό χαρακτήρα και επιτυγχάνεται με την εμφύτευση ειδικών εφαρμογέων στο βάθος του τραχηλικού κολοβώματος, ενώ στα ανεγχείρητα περιστατικά έχει χαρακτήρα ριζικής θεραπείας στην προσπάθεια εξάλειψης του ανεγχείρητου όγκου.

Η τοποθέτηση των ραδιενεργών πηγών γίνεται μέσω εφαρμογέων (καθετήρων) στη μήτρα, στον τράχηλο της μήτρας ή στον κόλπο, αναλόγως των ενδείξεων, με τη χορήγηση ελαφράς ναρκώσεως ή τοπικής αναισθησίας σε ειδικά θωρακισμένο θάλαμο θεραπείας του ακτινοθεραπευτικού τμήματος ή στο χειρουργείο.

Η ακτινοβόληση πραγματοποιείται εξ επαφής σε βάθος λίγων χιλιοστών από την επιφάνεια του εφαρμογέα με χρήση ραδιενεργού πηγής υψηλού ρυθμού δόσης (High Dose Rate - HDR).

Η τοποθέτηση των εφαρμογέων μπορεί να γίνει:

1. Μέσα στην κοιλότητα του πάσχοντος οργάνου, π.χ. στον κόλπο, οπότε χαρακτηρίζεται ενδοκοιλοτική βραχυθεραπεία.

2. Μέσα στο σώμα του όγκου ενδοϊστικά, με τη βοήθεια εφαρμογέων που έχουν τη μορφή λεπτών πλαστικών καθετήρων ή μεταλλικών βελονών υπό την καθοδήγηση αξονικού ή μαγνητικού τομογράφου ή ακόμα και υπερήχων, οπότε χαρακτηρίζεται ενδοϊστική βραχυθεραπεία.

Μέτα το πέρας της τοποθέτησης των εφαρμογέων, ακολουθεί ακτινολογικός έλεγχος, συνήθως με αξονική τομογραφία, κατά τον οποίο διαπιστώνεται με μεγάλη ακρίβεια η θέση των εφαρμογέων στο σώμα και στον όγκο.

Τα ανατομικά αυτά δεδομένα μεταφέρονται μέσω δικτύου από τον αξονικό τομογράφο στο σύστημα σχεδιασμού βραχυθεραπείας και σχεδιάζεται από τον γιατρό και τον ακτινοφυσικό το πλάνο θεραπείας σε τρισδιάστατη μορφή, ενώ παράλληλα ορίζεται και ο επακριβής χρόνος της θεραπείας που συνήθως διαρκεί λίγα λεπτά (περίπου 10').

Επιπρόσθετα είναι εφικτή η εισαγωγή δεδομένων διαφορετικών απεικονιστικών εξετάσεων (μαγνητικής τομογραφίας, τομογραφίας PET/CT), σύντηξη αυτών των εικόνων (image fusion), προκειμένου να επιτευχθεί ευκολότερος προσδιορισμός του όγκου-στόχου, καθώς και λεπτομερέστερη καταγραφή των κρίσιμων ανατομικών δομών και οργάνων που θα σχεδιαστούν στο πλάνο θεραπείας.

Στη συνέχεια πραγματοποιείται η σύνδεση των εφαρμογέων με το σύστημα τηλεμεταφόρισης της βραχυθεραπείας, το οποίο βρίσκεται σε ειδικά θωρακισμένο θάλαμο για τη διεξαγωγή της θεραπείας.

Ακολούθως η ραδιενεργός πηγή (Ir-192), η οποία βρίσκεται θωρακισμένη σε κρύπτη εντός του συστήματος, εισέρχεται αυτόματα εντός των εφαρμογέων και ξεκινά η ολιγόλεπτη ακτινοβόληση.

Συνήθως οι συνεδρίες βραχυθεραπείας κυμαίνονται από 1 έως 4 με ένα μεσοδιάστημα το πολύ μιας εβδομάδας ανάμεσά τους και ο αριθμός των συνεδριών εξαρτάται από τη διάγνωση.

Με το πέρας της ακτινοβόλησης αφαιρούνται οι εφαρμογείς και είναι πιθανό η ασθενής να έχει ελαφρές ενοχλήσεις, ανάλογα με την περιοχή που έχει ακτινοβοληθεί, οι οποίες αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση παυσίπονων και υποχωρούν μετά την αφαίρεση των εφαρμογέων.

Συνοψίζοντας, η σύγχρονη βραχυθεραπεία, χρησιμοποιώντας τεχνολογία αιχμής, έχει τη δυνατότητα να χορηγήσει μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας με υψηλό βαθμό ακρίβειας και ελάχιστη τοξικότητα.

Η διείσδυση νεότερων τεχνικών απεικόνισης, όπως η αξονική τομογραφία (CT), η μαγνητική τομογραφία με τεχνική διάχυσης (DIFFUSION MRI), η τομογραφία PET/CT σε συνδυασμό με τα νέα λογισμικά σχεδιασμού θεραπείας, έχουν οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο τον τομέα της βραχυθεραπείας.

Τα κυριότερα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι:

 

• Μικρή διάρκεια θεραπείας.

• Χορήγηση υψηλών δόσεων στον όγκο.

• Ελάχιστη επιβάρυνση των υγιών ιστών, οργάνων πέριξ του όγκου.

• Χαμηλό ποσοστό παρενεργειών.

• Μικρός χρόνος παραμονής της ασθενούς στο νοσοκομείο.

• Φυσιολογική δραστηριότητα της ασθενούς μετά τη θεραπεία.

Ακτινοθεραπεία μαστού

 

Οι τεχνολογικές απαιτήσεις της ακτινοθεραπευτικής αγωγής στον καρκίνο του μαστού είναι αυξημένες για πολλούς λόγους.

•Διαγιγνώσκουμε συχνότερα πρώιμα, αρχικά στάδια καρκίνου του μαστού.

•Διαγιγνώσκουμε συχνότερα ηλικιακά νεότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού.

•Τα ποσοστά επιβίωσης και μακροβιότητας των ασθενών με καρκίνο του μαστού είναι υψηλά.

•Η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με καρκίνο του μαστού απαιτεί συχνά τον συνδυασμό με πολυχημειοθεραπεία. Αξιοσημείωτη σε εντοπισμένους όγκους είναι η συμβολή της ενδοϊστικής βραχυθεραπείας.

* ακτινοφυσικός Ιατρικής M.Sc., Ph.D.

ΠΗΓΗ: efsyn