ΜΟΝΤΕΡΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Ο Φρανθίσκο Φερέρ γεννιέται στα 1859 στη μικρή καταλανική πόλη Αλέγια

Συντάκτης: Δημήτρης Νανούρης

Φλογερός εκπαιδευτικός, ακρατιστής, ήτοι φιλοσοφημένος αναρχικός, όπως παρουσιάζει ο ίδιος τον εαυτό του, ο Φρανθίσκο Φερέρ γεννιέται στα 1859 στη μικρή καταλανική πόλη Αλέγια και, παρότι μεγαλώνει σε περιβάλλον πιστών καθολικών, όταν ενηλικιώνεται είναι πια αφοσιωμένος δημοκράτης. Εκτοπίζεται για τη δράση του στο Παρίσι στα 1885, όπου γνωρίζεται με Γάλλους ριζοσπάστες και εξόριστους συμπατριώτες του αναρχικούς, όπως ο Ανσέλμο Λορένθο, που τον επηρεάζει βαθύτατα. Διδάσκει ισπανικά εφαρμόζοντας πειραματικές μεθόδους και οραματίζεται ένα σχολείο χειραφέτησης.

Επιστρέφει στη Βαρκελώνη το 1901 και ιδρύει το Σύγχρονο Σχολείο (Escuela Moderna). Τη χαραυγή του προηγούμενου αιώνα το 70% του ισπανικού πληθυσμού είναι αναλφάβητο. Στις αγροτικές περιοχές δάσκαλοι με μισθούς πείνας, σε εγκαταστάσεις που θυμίζουν παραπήγματα, μαθαίνουν τα απολύτως απαραίτητα σε ξυπόλητα, υποσιτισμένα παιδιά. Η εκπαίδευση διοικείται από κληρικούς που χρησιμοποιούν βάρβαρες μεθόδους διδασκαλίας με μοναδικό σκοπό να μυήσουν τα παιδιά στο δόγμα του καθολικισμού. Κατακρίνουν δριμύτατα κάθε πολιτική ομάδα, επιστημονική θεωρία ή πολιτιστική τάση που δυσαρεστεί την εκκλησία. Η μεικτή εκπαίδευση, κάπως ανεκτή στην επαρχία λόγω έλλειψης κτιρίων, είναι αυστηρά απαγορευμένη στις πόλεις.

Ρηξικέλευθος και επαναστάτης, αντιπροτείνει σ' αυτό το νοσηρό κατεστημένο ένα εκπαιδευτικό σύστημα εντελώς «διαβολικό» για το παπαδαριό. Καθιερώνει σειρά μαθημάτων βασισμένων στις φυσικές επιστήμες και στον ηθικό ορθολογισμό, απαλλαγμένα από θρησκευτικά δόγματα και πολιτικές προκαταλήψεις. Μολονότι η διδασκαλία είναι συστηματική, δεν υπάρχουν έπαινοι, βαθμοί ή εξετάσεις. Δεν υπάρχει επίσης η παραμικρή υποψία ανταγωνισμού, πειθαναγκασμού ή εξευτελισμού. Στα καθολικά σχολεία οι αμελείς μπόμπιρες αναγκάζονται να γονατίζουν σε στάση προσευχής και ξυλοκοπούνται. Το Σύγχρονο Σχολείο αντίθετα προειδοποιεί τους δασκάλους να «απέχουν από κάθε ηθική ή υλική τιμωρία, διαφορετικά κινδυνεύουν να κριθούν ακατάλληλοι για πάντα».

Εμφυσά στους μαθητές «αμείλικτη εχθρότητα απέναντι στις προκαταλήψεις» για να δημιουργήσει «γερά μυαλά, ικανά να διαμορφώνουν τις δικές τους ορθολογιστικές πεποιθήσεις πάνω σε όλα τα θέματα». Σε μικρό διάστημα ξεφυτρώνουν εκατοντάδες παρόμοια σχολεία σε ολόκληρη την Ισπανία, που χρηματοδοτούνται από το εύρωστο αναρχικό κίνημα, συχνά με πόρους από ληστείες τραπεζών, και λειτουργούν επί πολλές δεκαετίες. Ταυτόχρονα ο Φερέρ εκδίδει μικρά, φθηνά, εκλαϊκευμένα βιβλία με επιστημονικά και πολιτιστικά θέματα.

Ριζοσπαστικά εγχειρίδια τα οποία μοιράζουν αναρχικοί προπαγανδιστές σε αγρότες και εργάτες, που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τον κόσμο της επιστήμης και του πολιτισμού. Το ιερατείο μισεί θανάσιμα τον καινοτόμο παιδαγωγό και τον κατηγορεί ως υποκινητή της εξέγερσης της «Τραγικής Εβδομάδας». Παρά τη διεθνή κατακραυγή καταδικάζεται σε θάνατο χωρίς στοιχεία και εκτελείται τον Οκτώβρη του 1909 φωνάζοντας: «Viva la Escuela Moderna». Τον θυμήθηκα παρουσιάζοντας το Σάββατο στο Αυτόνομο Στέκι το βιβλίο του Μάρεϊ Μπούκτσιν «Οι Ισπανοί Αναρχικοί. Τα Ηρωικά Χρόνια 1868-1936», εξαντλημένο μέχρι πρότινος, που επανεκδόθηκε από το «Βιβλιοπέλαγος» του Μιχαήλ Πρωτοψάλτη.

ΠΗΓΗ: efsyn