Τα ρομπότ δεν μας παίρνουν τις δουλειές. Γίνονται οι επιστάτες μας!

Τόσο οι πολιτικοί στις προεκλογικές εκστρατείες τους όσο και τα εταιρικά στελέχη στα συνέδριά τους προειδοποιούν για μια επερχόμενη κρίση λόγω αυτοματοποίησης – μια κρίση κατά την οποία οι εργάτες θα αντικατασταθούν, σταδιακά στην αρχή αλλά απότομα κάποια στιγμή, από ευφυείς μηχανές. Αυτό που αποφεύγουν να πουν όμως με τις προειδοποιήσεις τους είναι το γεγονός ότι η κρίση λόγω αυτοματοποίησης έχει ήδη ξεκινήσει. Τα ρομπότ είναι εδώ, εργαζόμενα ήδη στη διαχείριση (management), ρουφώντας και την τελευταία ρανίδα αίματος των εργατών.

Παρακολουθούν τους καθαριστές των ξενοδοχείων καθοδηγώντας τους προς το επόμενο δωμάτιο που πρέπει να καθαρίσουν και καταγράφοντας την ταχύτητά τους. Ελέγχουν τους προγραμματιστές, παρακολουθώντας τα click και τα scroll που κάνουν στις οθόνες τους, περικόπτοντας τον μισθό τους αν ο ρυθμός τους είναι αργός. Ακούνε τους εργάτες στα κέντρα τηλεφωνικής εξυπηρέτησης, υποδεικνύοντας τους τι και πώς να πούνε και διατηρώντας τους μόνιμα απασχολημένους στον ύψιστο δυνατό βαθμό. Την ίδια στιγμή που περιμένουμε με αγωνία πότε θα βγουν στην κυκλοφορία τα αυτόνομα φορτηγά (σε πέντε χρόνια θα είναι εδώ, ακούμε κάθε χρόνο), τα ρομπότ είναι ήδη εδώ με τη μορφή του επιστάτη, του εργοδηγού, του μάνατζερ.

Αυτά τα αυτοματοποιημένα συστήματα μπορούν να εντοπίζουν ανεπάρκειες στην παραγωγή που θα ήταν αδύνατο να εντοπίσει ο οποιοσδήποτε μάνατζερ – τη στιγμιαία ανάπαυση μεταξύ δύο κλήσεων, την κακιά συνήθεια του να περιφέρεσαι γύρω από τη μηχανή του καφέ αμέσως μετά το πέρας μιας εργασίας, μια καινούρια διαδρομή, που, αν όλα πάνε καλά, αυξάνει τα πακέτα που μπορούν να παραδοθούν μέσα σε μια μέρα. Για τους εργάτες όμως, ό,τι επισημειώνεται ως ανεπάρκεια από έναν αλγόριθμο, ήταν για αυτούς τα τελευταία καταφύγια ανάπαυλας και αυτονομίας. Καθώς αυτά τα μικρο-διαλείμματα και οι μικρο-ελευθερίες ξεσκαρτάτονται ως φύρα από τους αλγορίθμους βελτιστοποίησης, η δουλειά τους γίνεται όλο και πιο εντατική, όλο και πιο αγχωτική, όλο και πιο επικίνδυνη. Εδώ και αρκετούς μήνες, έχω μιλήσει με πάνω από 20 εργάτες από έξι διαφορετικές χώρες. Για αρκετούς από αυτούς, ο μεγαλύτερος φόβος τους δεν είναι ότι τα ρομπότ θα τους πάρουν τις δουλειές, αλλά ότι τα ρομπότ έχουν ήδη γίνει τα αφεντικά τους.     

Η Amazon είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση για τις επικίνδυνες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η αυτοματοποίηση της διαχείρισης (management) της εργασίας. Σχεδόν κάθε τμήμα της διαχείρισης των αποθηκών της διευθύνεται από κάποιο πακέτο λογισμικού: από τις ώρες και το ρυθμό εργασίας μέχρι το πότε κάποιος απολύεται επειδή δεν μπορεί να ακολουθήσει αυτόν το ρυθμό. Κάθε εργάτης έχει τη δική του «νόρμα» (ένας συγκεκριμένος αριθμός αντικειμένων που πρέπει να περάσουν από τα χέρια του ανά ώρα) και αν δεν καταφέρει να την πιάσει, υπάρχει πιθανότητα να απολυθεί αυτόματα.

Όταν ο Jake ξεκίνησε να εργάζεται σε μια αποθήκη στη Φλόριντα, εντυπωσιάστηκε αρχικά με το πόσο λίγοι επιστάτες υπήρχαν: μόλις δύο ή τρεις υπεύθυνοι για μια δύναμη 300 εργατών. «Όλη η διαχείριση ήταν αυτοματοποιημένη», μου είχε πει. Ένας από τους επιστάτες πηγαινοερχόταν πάνω – κάτω με το laptop στο χέρι, εντοπίζοντας τους εργάτες που αργοπορούσαν και λέγοντάς τους να επιταχύνουν (Η Amazon ισχυρίζεται ότι το σύστημά της ενημερώνει τους μάνατζερ σχετικά με τους εργάτες στους οποίους πρέπει να μιλήσουν για την χαμηλή τους απόδοση και ότι όλες οι τελικές αποφάσεις σχετικά με το προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των απολύσεων, λαμβάνονται από τους ίδιους τους επιστάτες).

ΟJake, που χρησιμοποιεί ψευδώνυμο από τον φόβο αντιποίνων, έκανε τη δουλειά της «επανατοποθέτησης». Αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να παίρνει ένα αντικείμενο από έναν ιμάντα, να πατάει ένα κουμπί, να τοποθετεί το αντικείμενο σε όποια θυρίδα του υποδείκνυε μια οθόνη, να πατάει ένα άλλο κουμπί, και όλο αυτό ξανά από την αρχή. Παρομοίασε τη δουλειά του με το να κάνει ασταμάτητα μια στριφογυριστή διάταση κάθε 10 δευτερόλεπτα. Ακόμα κι έτσι όμως, ο γιγάντιος πίνακας που υπήρχε στην αποθήκη κι έδειχνε ένα καρτούν να τρέχει μαζί με την ταχύτητα των 10 πιο γρήγορων εργατών τον παρότρυνε να κινείται ακόμα πιο γρήγορα. Ανά διαστήματα όλο και κάποιος μάνατζερ έβγαινε στο μεγάφωνο και έβγαζε ανακοινώσεις, σαν να ήταν αθλητική μετάδοση: «Για το πρώτο ημίχρονο, έχουμε τον Bob στη τρίτη θέση με 697 μονάδες ανά ώρα». Οι κορυφαίοι εργάτες λάμβαναν κουπόνια της Amazon που μπορούσαν να τα εξαργυρώσουν ανταλλάσσοντας τα με συσκευές και μπλουζάκια της εταιρείας. Όσοι έβγαιναν χαμηλά στη βαθμολογία απολύονταν.

«Δεν σταματάς ποτέ», μου είπε ο Jake. «Κυριολεκτικά δεν σταματάς ποτέ.  Είναι σαν, από τη στιγμή που αφήνεις το σπίτι σου, να πρέπει να τρέχεις ασταμάτητα για 10 ώρες, χωρίς διακοπή για οποιονδήποτε λόγο»

Μετά από αρκετούς μήνες, άρχισε να αισθάνεται ένα κάψιμο στην πλάτη του. Κάποιος επιστάτης τού είχε πει να λυγίζει περισσότερο τα γόνατά του κάθε φορά που σήκωνε κάτι. Ο Jake το δοκίμασε όντως αυτό, αλλά το αποτέλεσμα ήταν να πέσει η απόδοσή του, κι έτσι ένας άλλος επιστάτης του είπε να αυξήσει την ταχύτητά του. Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκε: «Πλάκα μου κάνουνε; Να πάω πιο γρήγορα; Αν πάω πιο γρήγορα, θα πάθω καμμιά ανακοπή και θα σωριαστώ.» Τελικά, κάποια στιγμή η πλάτη του τον πρόδωσε. Η διάγνωση περιλάμβανε δύο κατεστραμμένους δίσκους κι έτσι έπρεπε να ζήσει με τα επιδόματα αναπηρίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ταχύτητα της δουλειάς ήταν 100% υπεύθυνη για τον τραυματισμό του. 

Όλοι οι εργάτες της Amazon με τους οποίους έχω μιλήσει μου έχουν πει το ίδιο πράγμα: αυτό που κάνει τη δουλειά τόσο εξουθενωτική δεν είναι τόσο η φυσική της δυσκολία όσο ο αυτόματα επιβαλλόμενος ρυθμός της. Το σύστημα βελτιστοποιείται συνεχώς ώστε να αποφεύγεται ακόμα και η πιο μικρή λάσκα και η οποιαδήποτε ευκαιρία για ανάπαυση. Ένας εργάτης στη δυτική ακτή μού είπε για μια καινούρια συσκευή που ρίχνει ένα φως πάνω στο αντικείμενο που πρέπει αυτός να σηκώσει, επιτρέποντας έτσι στην Amazon να επιταχύνει ακόμα περισσότερο τους ρυθμούς κι έτσι να απαλείψει ακόμα και τις «μικρο αναπαύσεις», όπως τις αποκαλεί, που καταφέρνει να ξεκλέψει σε εκείνες τις φευγαλέες στιγμές που το μάτι του ψάχνει το επόμενο αντικείμενο στο ράφι.

Είναι αδύνατο για έναν άνθρωπο να αντέξει τέτοιους ρυθμούς εργασίας χωρίς να καταρρεύσει. Το  ProPublica, το BuzzFeed και διάφοροι άλλοι έβγαλαν πέρυσι κάποιες έρευνές σχετικά με την Amazon όπου αναφέρουν περιπτώσεις διανομέων να τρέχουν σαν τρελοί ανάμεσα σε αμάξια και πεζούς στην προσπάθειά τους να παραδώσουν τις παραγγελίες τους, ακολουθώντας δύσκολες διαδρομές, όπως αυτές προκύπτουν και καταγράφονται αλγοριθμικά μέσω μιας εφαρμογής στο κινητό τους. Τον Νοέμβριο, το Reveal ανέλυσε διάφορα έγγραφα προερχόμενα από 23 αποθήκες της Amazon και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι περίπου ένα 10% των εργατών πλήρους απασχόλησης τραυματίστηκαν σοβαρά μέσα στο 2018, ένα νούμερο που είναι σχεδόν διπλάσιο από τον εθνικό μέσο όρο για αυτό το είδος δουλειάς. Έχω ακούσει από διάφορους εργάτες της Amazon ότι τέτοιοι επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί λόγω του εργασιακού στρες έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας αλλά ότι σπάνια γίνεται κάποια αναφορά (ένας εκπρόσωπος της Amazon είπε ότι η εταιρεία λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψιν της την ασφάλεια των εργατών της, ότι έχει ιατρικό προσωπικό επί τόπου διαθέσιμο και ότι ενθαρρύνει τους εργάτες να αναφέρουν όλες τις περιπτώσεις τραυματισμού). Οι πόνοι στην πλάτη και στα πόδια καθώς και διάφορα άλλα συμπτώματα από τη συνεχή καταπόνηση είναι τόσο συχνά ώστε η Amazon έχει εγκαταστήσει στις αποθήκες της αυτόματους πωλητές αναλγητικών φαρμάκων.

Αυτό το ανελέητο στρες επιβαρύνει και με άλλους τρόπους όμως. Ο Jake θυμάται ότι κάποια στιγμή άρχισε από μόνος του να φωνάζει στους συναδέλφους του να πάνε πιο γρήγορα, για να αρχίσει να αναρωτιέται μετά από λίγο τι τον έπιασε και τελικά να ζητήσει συγγνώμη. Η κούραση μετά το τέλος της βάρδιας ήταν τόσο μεγάλη ώστε, με το που έμπαινε στο αμάξι του, κοιμόταν κατευθείαν στο πάρκινγκ της εταιρείας και μόνο αφού ξυπνούσε έβαζε μπρος και πήγαινε σπίτι του. «Ήταν πολλοί αυτοί που το κάνανε», μου είπε. «Η ιδέα πίσω από τη βδομάδα των 40 ωρών ήταν ότι δουλεύεις για οκτώ ώρες, κοιμάσαι οκτώ ώρες και σου μένουν άλλες οκτώ για να κάνεις ό,τι θες. Αλλά τι γίνεται αν, γυρνώντας σπίτι πέφτεις για ύπνο και κοιμάσαι για 16 ώρες; Ή αν τη μέρα του ρεπό σου νιώθεις συνεχώς σαν να έχεις ξυπνήσει μετά από άσχημο μεθύσι, νιώθεις σκατά, δεν μπορείς να συγκεντρωθείς σε τίποτα και χάνεις την αίσθηση του χρόνου λόγω των επιπτώσεων της δουλειάς και μιας στρεσσογόνας, κουραστικής συνθήκης;»

Αναπόφευκτα, κάποια στιγμή οι εργάτες φτάνουν στο σημείο του «καψίματος» (burn out), όμως είναι εύκολα αντικαταστάσιμοι  από τη στιγμή που οι μηχανές μπορούν και τους υπαγορεύουν την κάθε τους κίνηση. Ο Jake εκτιμά ότι προσλήφθηκε μαζί με 75 ακόμα άλλα άτομα, αλλά όταν τελικά η πλάτη του τον πρόδωσε ήταν ο μόνος που είχε απομείνει και στις περισσότερες θέσεις είχαν ήδη γίνει δύο αντικαταστάσεις. «Είσαι απλά ένα νούμερο. Μπορούν να σε αντικαταστήσουν με τον οποιονδήποτε μέσα σε δύο δευτερόλεπτα», λέει. «Δεν χρειάζονται προσόντα. Τίποτα δεν χρειάζονται. Το μόνο που τους νοιάζει είναι να δουλεύεις πολύ γρήγορα.»

[...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Cyborg.
[ σημεία διακίνησης ]

Josh Dziesa,

the verge.com, 27/2/2020

μετάφραση / απόδοση: Separatrix

από sarajevomag