Ξαναμοιράζουν τα Βαλκάνια για τη “Μεγάλη Αλβανία” – Το non paper φωτιά

 

Προβληματισμό σε όλα τα Βαλκάνια προκαλεί ένα non paper, στο οποίο γίνεται λόγος για αλλαγή των συνόρων στην περιοχή με επίκεντρο εξελίξεις στο Κόσοβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αυτό το άγνωστη για την ώρα προέλευσης ανεπίσημο διπλωματικό έγγραφο φέρεται να έφτασε και στις Βρυξέλλες, προκαλώντας και εκεί προβληματισμό και αναστάτωση.

Στο έγγραφο γίνεται σαφής αναφορά σε αλλαγές των συνόρων στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Αλλαγές, οι οποίες φαίνεται ότι περιλαμβάνουν την ειρηνική διάλυση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και την ένωση του Κοσόβου με την Αλβανία, με παράλληλη προσάρτηση περιοχών από την Σερβία και την Κροατία. Το περίεργο είναι ότι το “έγγραφο φάντασμα”, όπως αποκαλείται, δεν εστιάζει στο Κόσοβο, αλλά στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιστοσελίδας protothema.gr, το έγγραφο αυτό, οι συντάκτες του οποίου παραμένουν άγνωστοι, φαίνεται ότι έχει παραλήπτη τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Το γραφείο του ανώτατου Ευρωπαίου αξιωματούχου δεν επιβεβαιώνει βέβαια την είδηση, όμως δεν την διαψεύδει κιόλας, όπως αναφέρεται στο ίδιο ρεπορτάζ.

Το non paper “φάντασμα”

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, ήδη από την περασμένη Δευτέρα, υπήρξαν κάποιες εικασίες στην Κροατία, την Σλοβενία και την  Βοσνία-Ερζεγοβίνη για το αν ο Σλοβένος πρωθυπουργός, Γιάνεζ Γιάνσα, ήταν πραγματικά ο αποστολέας ενός non paper στις Βρυξέλλες, στο οποίο γίνεται αναφορά για την αλλαγή συνόρων σε χώρες που δημιουργήθηκαν μετά τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας. Παραλλήλως, ο πρεσβευτής της Σλοβενίας, η οποία τον Ιούνιο αναλαμβάνει και την προεδρία της ΕΕ, φέρεται ότι κλήθηκε για εξηγήσεις, ενώ ο Κροάτης υπουργός Εξωτερικών ταξίδεψε την Τετάρτη στο Σεράγεβο για να στηρίξει την ακεραιότητα της Βοσνίας.

Όσο θολή και αν είναι όμως η κατάσταση σχετικά με τους συντάκτες του non paper (η Deutsche Welle υποστηρίζει ότι ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας είναι ένας από αυτούς), το  σενάριο ότι παραλήπτης του συγκεκριμένου εγγράφου είναι ο Σαρλ Μισέλ ενισχύεται από το γεγονός ότι το γραφείο του δεν παίρνει καμία θέση. Και αυτό την ώρα που η Κομισιόν και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, δηλαδή το διπλωματικό σώμα της ΕΕ, δηλώνουν πλήρη άγνοια. Το ίδιο αναφέρουν και αρκετοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες, οι οποίοι επισημαίνουν ότι κανένα τέτοιο έγγραφο δεν παρουσιάστηκε στους αντιπροσώπους των κρατών μελών.

Η σλοβένικη ενημερωτική ιστοσελίδα necenzurirano.si δημοσίευσε πάντως αποσπάσματα αυτού του φερόμενου ανεπίσημου διπλωματικού εγγράφου, στα οποία γίνεται λεπτομερώς, αναφορά για αλλαγή των συνόρων στην περιοχή. Ως λόγος μάλιστα αυτών των προτεινόμενων αλλαγών αναφέρεται η ανάγκη να επιλυθούν μακροχρόνια προβλήματα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Κόσοβο.

Στο έγγραφο τονίζεται ότι μετά την Συμφωνία του Ντέιτον, με την οποία έληξε ο πόλεμος στην Βοσνία, η ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, αν και οδήγησε στην βελτίωση των σχέσεων και την ενίσχυση της σταθερότητας της περιοχής, δεν έλυσε τα βασικά προβλήματα των διασπαρμένων εθνοτήτων. Υπογραμμίζεται επίσης ότι είναι δύσκολο σήμερα να υπολογίζει κάποιος σε μια γρήγορη ένταξη της Σερβίας ή του Κοσόβου στην ΕΕ, αλλά και το γεγονός ότι άλλες χώρες, η Τουρκία για παράδειγμα, επιδιώκουν σταθερά την διείσδυση και την αύξηση της επιρροής τους τόσο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όσο και στην Βόρεια Μακεδονία.

Η Μεγάλη Αλβανία

Με βάση τα παραπάνω, τα οποία είναι η πραγματικότητα στα Δυτικά Βαλκάνια, οι συντάκτες του περίεργου αυτού εγγράφου προτείνουν μία σειρά από λύσεις-παρεμβάσεις, οι οποίες ανατρέπουν πλήρως τον σημερινό πολιτικό χάρτη. Ως πρώτη λύση αναφέρεται η ενοποίηση του Κοσόβου με την  Αλβανία, κάτι το οποίο αποτελεί κρυφό και φανερό πόθο των Τιράνων για τη δημιουργία της “Μεγάλης Αλβανίας”. Σε αυτό αντιδρά όμως το Βελιγράδι, το οποίο έχει ιστορικά και πολιτικά ερείσματα στην περιοχή, η οποία πριν την ανεξαρτητοποίησή της αποτελούσε σερβική επαρχία.

Στο σημείο αυτό, οι συντάκτες του non paper αρχίζουν τις ανταλλαγές και μπαίνει πλέον δυναμικά στο παιχνίδι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Έτσι, με το έγγραφο προτείνεται στην Σερβία ως αντάλλαγμα η παραχώρηση της ευρύτερης περιοχής της Republika Srpska, δηλαδή της, συνομόσπονδης στην Βοσνία Ερζεγοβίνη, Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας. Στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη υπάρχουν όμως και περιοχές με κροατικό πληθυσμό. Για αυτές, οι συντάκτες του εγγράφου προτείνουν ως λύση την ένωση τους με την Κροατία ή την  παραχώρηση ενός ειδικού καθεστώτος, όπως αυτό που ισχύει στο Νότιο Τιρόλο.

Μια ολοκληρωτική παραίτηση όμως του Βελιγραδίου από το Κόσοβο δεν είναι εύκολη υπόθεση για κανέναν και έτσι στο έγγραφο προτείνεται να δοθεί στις σερβικές περιοχές του Κοσόβου το ίδιο καθεστώς που θα δοθεί στις κροατικές περιοχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Τι θα απογίνουν όμως οι Βόσνιοι, οι οποίοι στην συντριπτική πλειονότητά τους είναι μουσουλμάνοι και διαφοροποιούνται κυρίως θρησκευτικά από τους υπόλοιπους πληθυσμούς της υφιστάμενης σήμερα Βοσνίας-Ερζεγοβίνης;

Το πρόβλημα “μικρή Βοσνία”

Με το non paper προτείνεται οι Βόσνιοι να αποκτήσουν ανεξάρτητο κράτος και στη συνέχεια, με δημοψήφισμα, να μπορούν να επιλέξουν την πορεία τους είτε προς την ΕΕ είτε προς κάποιον άλλον πόλο,  που δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από την Τουρκία. Στο κείμενο μάλιστα σχολιάζεται ότι «προς το παρόν, η συντριπτική πλειονότητα των Βοσνίων τάσσεται υπέρ της ΕΕ». Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι «με την απότομη αύξηση της τουρκικής επιρροής και του ριζοσπαστικού Ισλάμ, η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί δραστικά την επόμενη δεκαετία».

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι αποτελούσαν θρησκευτική και όχι εθνοτική μειονότητα στο πλαίσιο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καθώς πρόκειται για εξισλαμισμένους Σέρβους και Κροάτες. Εθνοτικό χαρακτήρα προσέλαβαν με την Συμφωνία του Ντέιτον, η οποία άφησε παραλλήλως διάσπαρτους πληθυσμούς διαφορετικών εθνοτήτων στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Μια κατάσταση που οι άγνωστοι συντάκτες του non paper επιχειρούν να διορθώσουν, είναι όμως αμφίβολο αν θα το καταφέρουν.

Το βασικό πρόβλημα του προτεινόμενου σχεδίου είναι η μικρή Βοσνία, καθώς θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη η επιβίωσή της ως περίκλειστου κράτους.  Εύκολη δεν θα είναι όμως ούτε η ευρωπαϊκή πορεία της, καθώς θα πρόκειται για το πρώτο αμιγώς μουσουλμανικό κράτος, το οποίο θα θέλει να γίνει μέλος της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τέλος την δορυφοροποίησή του από την Τουρκία, η γεωγραφία είναι μεν αποτρεπτική, ο Ερντογάν όμως αποκλείεται να μην έχει σκεφθεί ακόμη και το ενδεχόμενο μιας βαλκανικής αερογέφυρας “τύπου Βερολίνου”.

Τα υπόλοιπα μέρη του σχεδίου δείχνουν σχετικά εύκολα, αν η λήψη των αποφάσεων αφεθεί στους λαούς, και όσο και αν ακούγεται παράξενο τον δρόμο για αυτές τις αλλαγές τον έδειξε και η πανδημία. Στην διάρκεια της υγειονομικής κρίσης χιλιάδες Σέρβοι της Βοσνίας, της Βόρειας Μακεδονίας και του Κοσόβου έσπευσαν στην “μαμά πατρίδα”, το Βελιγράδι, για να εμβολιαστούν. Την ίδια ώρα, πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας στήθηκαν στις ουρές για να καταγραφούν ως Βούλγαροι, πετώντας στα σκουπίδια την μακεδονική ταυτότητα, που τόσο “γαλαντόμα” τους αναγνώρισε η Αθήνα με την Συμφωνία των Πρεσπών.

Αντιφατικές αντιδράσεις

Στο θέμα παρενέβη πάντως, σήμερα Παρασκευή, και ο πρόεδρος της Σλοβενίας, Μπόρουτ Πάχορ, ο οποίος διέψευσε κατηγορηματικά, ότι υπάρχει πρόθεση επανασχεδιασμού των συνόρων των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο ίδιος δήλωσε άγνοια για το  non paper, τάχθηκε κατηγορηματικά κατά της αλλαγής συνόρων και κάλεσε τον πρωθυπουργό Γιάνεζ Γιάνσα, ο οποίος φέρεται ως ένας από τους συντάκτες του κειμένου, να δώσει δημοσίως εξηγήσεις για το θέμα. Μέχρι στιγμής όμως ο Σλοβένος πρωθυπουργός έχει απαντήσει μόνο μέσω του Twitter, όπου έγραψε: «Η Σλοβενία επιδιώκει μια λύση για την ανάπτυξη της περιοχής και την ευρωπαϊκή προοπτική για τις χώρες της Δυτικών Βαλκανίων».

Σε ό,τι αφορά την ίδια τη Βοσνία οι αντιδράσεις που έχουν καταγραφεί είναι διαμετρικά αντίθετες. Ο Σεφίκ Τζαφέροβιτς, ο οποίος εκπροσωπεί τους μουσουλμάνους στο Προεδρείο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, σε επιστολή του προς τον Σαρλ Μισέλ ανέφερε ότι αυτή η κατάσταση προκάλεσε «σοβαρή αποσταθεροποίηση και ανησυχία στη χώρα» και προειδοποίησε ότι «κάθε νέα απόπειρα επανασχεδιασμού των συνόρων θα έθετε σε κίνδυνο την ειρήνη στη χώρα μας και στην περιοχή».

Αντιθέτως, ο Σέρβος ομόλογός του Μίλοραντ Ντόντικ, ο οποίος ασκεί αυτήν την περίοδο και την προεδρία, αφού υπενθύμισε ότι «η ιδέα αυτή δεν είναι κάτι το καινούριο», πρόσθεσε ότι «πρέπει σίγουρα να βάλουμε στο τραπέζι των συνομιλιών την επιλογή μιας ειρηνικής διάλυσης της Βοσνίας». Η χώρα «δεν μπορεί να λειτουργήσει» όπως είναι σήμερα υποστήριξε ο Ντόντικ, ο οποίος άλλωστε αναφέρεται συχνά στην απόσχιση της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας.

από slpress