Ρίσκο μεγάλης διάρκειας - Οικονομική και υγειονομική ανασφάλεια μέχρι το φθινόπωρο του 2021

 Γράφει ο Σταύρος Χριστακόπουλος

Από την πολύ δυσάρεστη εμπειρία της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού στις Βρυξέλλες, στην τελευταία σύνοδο κορυφής, λόγω του ευρω-φερετζέ που μας φόρεσαν οι εταίροι μας αφήνοντας στο απυρόβλητο την Τουρκία, προέκυψε κι ένα καλό νέο: Πολωνία και Ουγγαρία ήραν το βέτο τους στον επταετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και, συνεπώς, στο ταμείο ανάκαμψης, το οποίο αποτελεί προσάρτημα.

Βεβαίως, για να συμβεί αυτό, χρειάστηκε η Κομισιόν και η Γερμανία να κάνουν ένα βήμα πίσω σε ό,τι αφορά τη σύνδεση της ροής των ευρωπαϊκών κονδυλίων με την τήρηση των κανόνων του κράτους δικαίου. 

● Διατήρησαν τύποις την εν λόγω σύνδεση ώστε να μην «ξεβρακωθούν» πολιτικά, να διασώσουν τα θεσμικά προσχήματα και να αποφύγουν τη διαμαρτυρία θεσμών όπως το Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο θεωρούσε εκ των ων ουκ άνευ τον εν λόγω όρο.

● Πέταξαν όμως διαδικαστικά το μπαλάκι μερικά... χρόνια αργότερα, ώστε να μην επηρεαστεί δραματικά η – εμπροσθοβαρής, όπως αναμένεται – ροή των κονδυλίων, ιδίως αυτών που αφορούν την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.

Η αλήθεια είναι ότι η άφιξη ευρωπαϊκού χρήματος, σε αυτή τη φάση, αποτελεί την κύρια ελπίδα της κυβέρνησης για ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά η αντιστροφή της σημερινής πορείας θα είναι δύσκολη και με πολλά ρίσκα.

Από Σεπτέμβριο και βλέπουμε

Κατ’ αρχάς ο εμβολιασμός θα είναι μια πολύμηνη διαδικασία με άγνωστο αποτέλεσμα για μια σειρά λόγους, τους οποίους έχουμε αναλύσει λεπτομερώς στο προηγούμενο φύλλο του «Ποντικιού». Αυτό είναι ήδη πλήρως κατανοητό και στην κυβέρνηση, η οποία προσδοκά το όποιο σοβαρό αποτέλεσμα να προκύψει από το φθινόπωρο του 2021 και μετά. 

Για να τηρηθεί αυτό το όριο, όμως, εκτός από τα σοβαρά εκκρεμή ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού, τα οποία θα απαντηθούν σε κάποιο βάθος χρόνου, υπάρχουν προϋποθέσεις:

● Να δημιουργήσει εγκαίρως η Ε.Ε. μια βεντάλια εμβολίων, αφού η πλήρης εξάρτηση από τις δυνατότητες της Pfizer κρίνεται επισφαλής, όπως ήδη διαπιστώνεται κατά τη διάθεση της πρώτης δόσης.

● Να μην ξεφύγει η επιδημιολογική κατάσταση, κάτι εξαιρετικά περίπλοκο, καθώς ήδη διαπιστώνουμε ότι πανευρωπαϊκά οι απόπειρες ξεκλειδώματος της οικονομίας έφεραν έξαρση της μετάδοσης του κορωνοϊού, ενώ στην Ελλάδα υπάρχουν σοβαρές και πολύ ανθεκτικές εστίες υπερμετάδοσης με συνέπεια η αποκλιμάκωση να είναι αργή.

● Να παραμείνει διαχειρίσιμη η οικονομική ζημιά, κάτι που απαιτεί νέα, ακόμη πιο σοβαρή οικονομική στήριξη των επιχειρήσεων και της εργασίας από το κράτος για όσο χρειαστεί, ώστε να μην αρχίσει η μαζική παράβαση των μέτρων υγειονομικής ασφάλειας για οικονομικούς λόγους.

Ζητείται επειγόντως χρήμα

Στην κυβέρνηση υπολογίζουν ότι το ξεκλείδωμα του ευρωπαϊκού πολυετούς προϋπολογισμού και του ταμείου ανάκαμψης δεν θα φέρει στη χώρα σοβαρό και αξιοποιήσιμο χρήμα πριν από το ερχόμενο φθινόπωρο. 

Όση «καλή θέληση» και αν επιδειχθεί από την Ε.Ε. ώστε να υπάρξει εμπροσθοβαρής ροή χρήματος, ούτε οι θεσμικές προθεσμίες έγκρισης των δράσεων του ΕΣΠΑ μπορεί να επιταχυνθούν ούτε οι περίπλοκες διαδικασίες συγκρότησης και δανειοδότησης του ταμείου ανάκαμψης από τις αγορές. 

Συνεπώς η κυβέρνηση μπορεί να διαθέτει αρκετό υλικό για επικοινωνιακή αξιοποίηση τους επόμενους μήνες, αλλά δεν θα συμβαίνει το ίδιο με το χρήμα, το οποίο θα ακολουθήσει τους προδιαγεγραμμένους ρυθμούς. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι τι θα γίνει μέχρι τότε, καθώς ήδη η κατάσταση δεν είναι καλή στο εσωτερικό της χώρας:

● Η παράταση των αυστηρών περιορισμών συνεπάγεται τεράστιο κόστος για την οικονομία. Πόσο μάλλον εάν ξανακλειδώσει το σύνολο της οικονομίας.

● Όπως έδειξαν τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα ήταν δεύτερη σε απώλειες εισοδήματος στην Ε.Ε. εξαιτίας του λοκντάουν.

● Ακόμη χειρότερα, τις πιο δραματικές απώλειες τις υπέστησαν τα χαμηλά εισοδήματα. Αυτοί που έχασαν περισσότερο ήταν όσοι τέθηκαν σε αναστολή εργασίας. 

Αυτό σημαίνει ότι η παράταση του λοκντάουν, και πολύ περισσότερο η τυχόν αυστηροποίησή του, πρέπει να χρηματοδοτηθεί αδρά. Αλλιώς οι εισοδηματικές απώλειες και οι ανισότητες τους επόμενους μήνες θα είναι εκρηκτικές. Ίσως όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά.

Ο εξ ανατολών κίνδυνος

Εκτός όμως από το μακροπρόθεσμο οικονομικό και υγειονομικό ρίσκο, τις συνολικές αντοχές της χώρας μπορεί να δοκιμάσει σκληρά η τυχόν όξυνση της τουρκικής επιθετικότητας. 

Η Άγκυρα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού όσον αφορά την οικονομία της, έχει απλώσει πολύ διπλωματικό και στρατιωτικό τραχανά, έχει τεντώσει τα πόδια της έξω από το πάπλωμά της, έχει τσαντίσει πολλούς – για διαφορετικούς λόγους τον καθένα – αλλά καμιά από τις δυσκολίες της δεν αποτελεί σοβαρό παράγοντα ανάσχεσης της επιθετικότητάς της προς την Ελλάδα και την Κύπρο.

Αντιθέτως πολλοί, εντός και εκτός κυβέρνησης, φοβούνται δικαιολογημένα ότι, εάν η Τουρκία κρίνει πως χρειάζεται ένα νέο τετελεσμένο, θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει το ότι ήδη έχει δημιουργήσει ντε φάκτο μια νέα κατάσταση χωρίς να αντιμετωπίσει κανενός είδους ουσιαστική αντίδραση από Αθήνα και Λευκωσία, οι οποίες έβαλαν όλα τα λεφτά τους στην ευρωπαϊκή και αμερικανική βοήθεια και έχασαν πανηγυρικά στη σύνοδο κορυφής.

Δυστυχώς το κακό προηγούμενο των τελευταίων μηνών δίνει στην Τουρκία το δικαίωμα να σκέφτεται ότι ούτε στα επόμενα βήματά της θα βρει σθεναρή αντίσταση κι αυτό την καθιστά άκρως επικίνδυνη. Στην πραγματικότητα η πολιτική κυριαρχία του Μητσοτάκη απειλείται, σε αυτή τη φάση, πολύ περισσότερο από την τουρκική επιθετικότητα παρά από οποιονδήποτε άλλον παράγοντα...

από topontiki