Η φωνή των καλλιτεχνών είναι δυνατή ακόμα και στη σιωπή

Γράφει ο Δημήτρης Κανελλόπουλος

Αν το lockdown έφερε ξανά σιωπή στις συναυλίες, ο γνωστός τραγουδιστής δηλώνει πως δεν παύει να «φωνάζει», με τη μουσική του και το μικρόφωνο που του έδωσε ο κόσμος. Και με το ολοκαίνουργιο άλμπουμ του «Κοίτα γύρω» μάς προτρέπει «να μην αδιαφορούμε για τα άσχημα λες και δεν πρόκειται να μας επηρεάσουν ποτέ».

Μου αρέσει να ακούω τον Γιάννη Κότσιρα. Οχι μόνο να τραγουδάει, φυσικά, αλλά και να μιλάει. Γιατί έχει πολλά να πει, χωρίς φόβο, χωρίς να «μασάει» τα λόγια του. Στη συνέντευξη που ακολουθεί θα το αντιληφθείτε κι εσείς. Αφορμή για τη συζήτησή μας με τον Γιάννη δεν ήταν φυσικά κάποια συναυλία του – πάνε αυτές, αποτελούν δυστυχώς μακρινές αναμνήσεις. Αλλά το ολοκαίνουργιο άλμπουμ του «Κοίτα γύρω» που κυκλοφόρησε από τη Minos-EMI. Αναζητήστε το να το ακούσετε, αξίζει.

Ο ίδιος το θεωρεί την πιο ώριμη κατάθεσή του έως τώρα. Και κορυφαίο όλων, το ομώνυμο κομμάτι με εξαιρετική μουσική (του Χριστόφορου Γερμενή) και δυνατό στίχο. «Κοίτα γύρω / Πόσα ψέματα συνήθισες τη μέρα / Πόσα πτώματα ξεβράστηκαν στην ξέρα / Πόσα στόματα σιωπούν ενοχικά / Κοίτα γύρω / Τα κορίτσια που φοβούνται να γελάσουν / Τα αγόρια που διστάζουνε να κλάψουν / Τις οθόνες που μας πήραν τη μιλιά / Δες καλά / Τα γερόντια που σβήνουνε μόνα / Σαν τα δέντρα που δώσαν αγώνα / Και τα ρίξαν μετά στη φωτιά / Με γέλια ειρωνικά».

«Το έγραψα σαν γράμμα στα παιδιά μου. Προσπαθώντας να περιγράψω όλα τα άσχημα που βλέπω να συμβαίνουν γύρω μου», λέει ο Γιάννης. «Φωτιές, πλημμύρες, δολοφονίες, τους μετανάστες, τις ρατσιστικές επιθέσεις, τον φασισμό που αναδύεται κατά καιρούς σαν κτήνος από μέσα μας. Και όχι. Δεν θέλω να μιλήσω επιθετικά. Με μίσος. Πάντα πίστευα πως σε δύσκολες εποχές, ο λόγος που αποπνέει μίσος δημιουργεί διχασμό και βία. Επιδιώκω το αντίθετο. Αλληλεγγύη και αγάπη».

• Πώς είναι να βγάζεις νέο άλμπουμ και να μην μπορείς να το παίξεις ζωντανά;

Τραγικό. Είναι σαν μου κόβουν τον αέρα που αναπνέω. Νιώθω ασφυξία. Δεν ξέρω. Παρότι είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, είναι η πρώτη φορά στα 50 μου χρόνια που βλέπω μπροστά μου αδιέξοδο.

• Φοβάσαι τον κορονοϊό;

Φυσικά και φοβάμαι. Οπως φοβάμαι και την Η1Ν1, την πνευμονία και άλλες σοβαρές ασθένειες. Ομως αυτό που κυρίως φοβάμαι με τον κορονοϊό, δεν είναι το τι μπορεί να πάθω εγώ, αλλά το να τον μεταφέρω σε ευπαθείς συνανθρώπους μου όπως είναι οι ηλικιωμένοι, γιατί εκεί τα αποτελέσματα είναι τραγικά. Δεν ξέρω πώς θα ζούσα εάν από δική μου ανευθυνότητα έχανε τη ζωή του ένας ηλικιωμένος συνάνθρωπός μου. Ειλικρινά δεν ξέρω...

• Εχουμε και καλό σύστημα υγείας βλέπεις...

Οι κυβερνήσεις έχουν απαξιώσει τόσο πολύ το Εθνικό Σύστημα Υγείας, που δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί σε μια έξαρση. Αυτό με κάνει να προσέχω ακόμη περισσότερο, γνωρίζοντας ότι ο Covid-19 στέλνει πολύ εύκολα ανθρώπους στο νοσοκομείο. Προτιμώ λοιπόν να βοηθήσω τους αγωνιστές μας νοσηλευτές και γιατρούς προσέχοντας, παρά να τους χειροκροτώ στα μπαλκόνια.

• Πόσα ψέματα συνηθίσαμε τη μέρα και, τελικά, πόσα στόματα σιωπούν ενοχικά;

Ζούμε σε μια εποχή που τα τηλεοπτικά κυρίως μέσα, έχουν αποξενωθεί εντελώς από την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα των ΜΜΕ, πλέον, διαμορφώνεται βάσει της κρατικής επιχορήγησης. Τόσο απλά. Και όταν αυτή εξαντλείται και αρχίζουν δειλά δειλά να ακούγονται αντιπολιτευτικές φωνές, μια καινούργια λίστα επιχορηγήσεων θα εμφανιστεί. Ισως και πιο γενναιόδωρη. Διαχρονικά συνέβαινε αυτό βέβαια. Αλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Απλά αυτή τη φορά, λόγω των έντονων καταστάσεων, είναι προκλητικά προφανές.

• «Γι’ αυτό κι εγώ φωνάζω» λες σε κάποιο στίχο σου. Πώς φωνάζεις, με ποιο τρόπο;

Με τις μόνες δυνάμεις που διαθέτω. Τη μουσική μου και το μικρόφωνο που μου έδωσε ο κόσμος μου. Αυτές είναι οι δυνάμεις μου και τίποτα παραπάνω. Ετσι κι αλλιώς, δεν υπήρξα ποτέ «φωνακλάς».

• «Συγνώμη αν σε ταράζω» λες σε άλλο στίχο σου. Ποιοι ταράζονται;

Ταράζονται όλοι εκείνοι που αισθάνονται άβολα με την αλήθεια. Και είναι αρκετοί. Η φωνή όμως των καλλιτεχνών είναι εξαιρετικά δυνατή ακόμα και στη σιωπή. Και αυτή ακριβώς η φωνή, επειδή πάντα θα λέει αλήθειες, θα ενοχλεί. Θα ενοχλεί τόσο που θα προσπαθήσουν να μας φιμώσουν. Γίνεται ήδη...

• «Να γίνουμε φωτιά». Τι είδους φωτιά;

Εννοείται πως είναι μεταφορική η έννοια. Αναφέρομαι στη δύναμη της αλληλεγγύης που είναι τεράστια. Υπάρχουν άνθρωποι τοξικοί γύρω μας. Είναι σαν τα φίδια. Που κυκλοφορούν ανάμεσά μας γεμάτα δηλητήριο περιμένοντας τη στιγμή να το διοχετεύσουν στην κοινωνία. Ετσι συμβαίνει. Ομως όταν ενωνόμαστε, η σπίθα είναι τόσο φωτεινή, που διώχνει όλο αυτό το μίσος και το δηλητήριο. Οπως ακριβώς η φωτιά που διώχνει τα φίδια.

• Ακούγεσαι ρομαντικός.

Δεν πειράζει. Ετσι είμαι και θα παραμείνω.

• «Να διώξει όλους εκείνους / Που είν’ η γενιά του κτήνους». Ποια είναι η γενιά του κτήνους;

Είναι νομίζω ξεκάθαρη η αναφορά μου στο τέρας του Χατζιδάκι εδώ. Μιλάω σαφέστατα για τους φασίστες, τους ρατσιστές και τους νεοναζί. Αυτοί είναι η γενιά του κτήνους.

• «Να μην ακούμε θρήνους / Γραμμένους για παιδιά». Τι μπορούμε να κάνουμε;

Είναι εύκολο. Να κοιτάμε γύρω μας. Να μην αδιαφορούμε για τα άσχημα λες και δεν πρόκειται να μας επηρεάσουν ποτέ. Να νοιαζόμαστε και να αντιδρούμε.

Οι πολιτικές της κυβέρνησης οδηγούν σε ανέχεια και απελπισία

• Υπάρχει τεράστιο οικονομικό πρόβλημα στον χώρο της μουσικής και των συναυλιών, το ξέρουμε όλοι. Αυτό αφορά και μεγάλους τραγουδιστές, ευρύτερα γνωστούς;

Το να είσαι ευρύτερα γνωστός δεν σημαίνει απαραίτητα πως έχεις εξασφαλίσει διά βίου τη ζωή σου. Είναι ελάχιστοι εκείνοι που κατάφεραν να εξασφαλιστούν οικονομικά. Αντε να είναι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Εγώ προσωπικά δεν γνωρίζω κανέναν. Ιδιαίτερα από τη γενιά μου.

• Εσύ;

Ποτέ δεν ανήκα στην κατηγορία των πλουσιοπάροχα αμειβόμενων. Δεν ήταν ποτέ αυτή η ιδεολογία μου. Αλλά και πάλι, με διάφορες στερήσεις, κάπως θα καταφέρω να τη βγάλω. Το καλό είναι πως πιάνουν τα χέρια μου και δεν θα μείνω από δουλειά.

• Ο χώρος όμως έχει πρόβλημα...

Στον χώρο των εργαζόμενων στον πολιτισμό, μουσικοί, ηθοποιοί, συνθέτες, στιχουργοί, ηχολήπτες, τεχνικοί κ.λπ., η κατάσταση είναι στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης. Ηδη βλέπουμε διανομή τροφίμων σε καλλιτέχνες στη Θεσσαλονίκη αλλά και στην Αθήνα να χάνονται σπίτια.

• Σας υπολογίζει η κυβέρνηση, δείχνει μέριμνα;

Η κυβέρνηση αδιαφορεί πλήρως για την ύπαρξή μας. Είναι τόσο αδιάφοροι και επιθετικοί που αρχίζω και πιστεύω πως απλά μας εκδικούνται για κάτι που δεν γνωρίζω. Μπορεί να είναι ταξικοί και ιδεολογικοί οι λόγοι. Δεν μπορώ να εξηγήσω τόσο μίσος.

• Εσείς οι καλλιτέχνες πώς θα αντιδράσετε στην αδιαφορία αυτή;

Να μην απορήσουν την επόμενη φορά που θα μας παρακαλέσουν να προσφερθούμε για να κάνουν τα εγκαίνιά τους, τις διαφημίσεις τους, τις αθλητικές τους διοργανώσεις, τις δήθεν φιλανθρωπίες τους ή γενικά όλα αυτά που κατά καιρούς μας ζητάνε να συμμετέχουμε, εάν βρουν τοίχο και παγερή αδιαφορία. Γιατί «άλλο είναι να πεθαίνεις για την Ελλάδα κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει», όπως λέει και το τραγούδι.

• Μα η υπουργός Πολιτισμού είπε πως έχει κάνει πολλά...

Επειδή έτυχε να διαβάσω την ομιλία της υπουργού, που αράδιασε τα μέτρα που πήρε και τα χρήματα που δόθηκαν, θα πω το εξής: επειδή από αυτά τα χρήματα, τίποτε δεν έφτασε στους ανθρώπους του πολιτισμού, καλό θα ήταν να επανεξετάσει τους συνεργάτες της. Διότι, εάν και εφόσον δόθηκαν όντως τα εκατομμύρια, τότε καλό θα ήταν να ψάξει να βρει ποιοι τα πήραν, γιατί οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό σίγουρα δεν ήταν αυτοί.

• Είναι η γενικότερη συμπεριφορά της κ. Μενδώνη πιστεύω.

Αν δούμε τη συμπεριφορά του υπουργείου συνολικά και στους ανθρώπους του πολιτισμού αλλά και στα ίδια τα μνημεία, αντιλαμβανόμαστε εύκολα την έλλειψη παιδείας και την αδυναμία να αντεπεξέλθουν στα πλέον στοιχειώδη και βασικά.

• Και η κυβέρνηση;

Διακρίνω μία κυβέρνηση που έχει χάσει την μπάλα. Ειδικά στους τομείς του Πολιτισμού, της Υγείας, της Προστασίας του Πολίτη και της Παιδείας, βλέπω μια επικίνδυνη ασχετοσύνη. Οι πολιτικές της κυβέρνησης οδηγούν με ταχείς ρυθμούς στην ανέχεια και στην απελπισία και αυτά δημιουργούν βία. Απλά το θυμίζω.

• Οι καλλιτέχνες πρέπει να μιλούν πολιτικά και κοινωνικά ή, καλύτερα, να περιορίζονται στο τραγούδι τους;

Φυσικά και οφείλουν οι καλλιτέχνες να παίρνουν θέση. Πάντα ήμουν υπέρμαχος αυτής της άποψης.

Πάντα έπαιρνα και πάντα θα παίρνω θέση για όσα πιστεύω. Οσο και να το πλήρωσα και προσωπικά και επαγγελματικά, δεν σταμάτησα ποτέ. Οι καλλιτέχνες είναι κομμάτι της κοινωνίας. Παιδιά της. Εάν αδιαφορούν, είναι σαν να γυρίζουν την πλάτη σε εκείνους που τους στήριξαν. Το θεωρώ λάθος. Κι ας είναι επίπονο.

• Πώς νιώθεις για συναδέλφους σου που έβγαιναν ανοιχτά και υποστήριζαν τη Χρυσή Αυγή;

Δεν υπήρξα ποτέ ρεβανσιστής. Και ειλικρινά στεναχωριέμαι για κάποιους συναδέλφους μου που, επειδή ποτέ δεν είχαν ασχοληθεί με τα πολιτικά, παρασύρθηκαν από τα ΜΜΕ και δεν κατάλαβαν περί τίνος πρόκειται. Γνωρίζοντας όμως αρκετούς από αυτούς, ξέρω πως ούτε φιλοναζί είναι ούτε φασίστες. Ηταν μια εποχή έντονης πολιτικοποίησης και απόλυτης αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος. Δεν γεννηθήκαμε όλοι στην Αθήνα που η δράση τους ήταν γνωστή, ούτε όλοι γνώριζαν τι σημαίνει Χρυσή Αυγή.

• Είναι μεγάλη και η δική μας ευθύνη, των δημοσιογράφων.

Οντως κάποιοι το πληροφορήθηκαν από τα τηλεοπτικά μέσα, τα οποία ως επί το πλείστον, την παρουσίαζαν ως κάτι το αντισυστημικό. Κάτι το καινούργιο. Χωρίς να αναφέρουν ούτε την ιστορία της, ούτε την ιδεολογία της, ούτε το ποινικό μητρώο των εκπροσώπων της.

• Και ακόμα παραπάνω...

Κάποια ΜΜΕ, μάλιστα, τους έχτιζαν και lifestyle προφίλ. Μην τα ξεχνάμε. Και ο κόσμος έβλεπε και τους υπόλοιπους πολιτικούς να τους συμπεριφέρονται σαν κάτι κανονικό. Κάτι το φυσιολογικό.

Με μόνη εξαίρεση ίσως τους εκπροσώπους του ΚΚΕ. Αλλά, σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι, χαριεντίζονταν μαζί τους. Μην ψάχνουμε λοιπόν να βρούμε εχθρούς εκεί που δεν υπάρχουν.

• Ολοι οι καλλιτέχνες που βγήκαν με δηλώσεις υπέρ της Χρυσής Αυγής ήταν έτσι όμως;

Υπήρξαν ένας-δύο που και γνώριζαν και ανήκαν ιδεολογικά σε αυτούς. Πέστε να τους φάτε. Ακόμη και σε αυτό εγώ προσωπικά διαφωνώ αλλά έτσι κι αλλιώς ο καθένας κρίνεται από τις επιλογές του. Οχι όμως και να τσουβαλιάζουμε τους πάντες. Μέχρι και ανθρώπους που έχουν αγωνιστεί με την Αριστερά βάλανε στο θλιβερό αυτό σακούλι του ρεβανσισμού. Αυτές οι αντιδράσεις σχεδόν πάντα δημιουργούν τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.

Θα θυμίσω αυτό που είχε πει ο Bob Marley: «Πριν σηκώσεις το δάχτυλό σου να με δείξεις, σιγουρέψου πως τα χέρια σου είναι καθαρά».

INFO: Το «Κοίτα γύρω» είναι ένα πολυσυλλεκτικό άλμπουμ. Συνεργάζονται παλιοί φίλοι του Γιάννη Κότσιρα όπως ο Βαγγέλης Μαχαίρας, ο Ανδρέας Κατσιγιάννης, ο Χρήστος Δάντης, ο Χριστόφορος Γερμενής, ο Σταύρος Σταύρου αλλά και νέοι όπως ο Ηλίας Καμπακάκης, η Ελένη Γιαννατσούλια, ο Μανόλης Ανδρουλιδάκης, ο Δημήτρης Λέντζος, ο Γιώργος Σαμπάνης, η Ελεάννα Βραχάλη, ο Νίκος Χιώτογλου. Εδώ βρίσκουμε και το τελευταίο ποίημα του Μάνου Ελευθερίου, μελοποιημένο από τον Νίκο Χιώτογλου, το «Στον κόσμο αυτό», που είναι αφιερωμένο στην αδελφή του Λιλή.

από efsyn