Η μόνη διέξοδος από τη Μέση Ανατολή είναι δια μέσω αυτής

 

Γράφει ο Vali Nasr

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εδώ και πολύ καιρό στο επίκεντρο των προσπαθειών τους στη Μέση Ανατολή την συγκράτηση του Ιράν, από την ανάπτυξη στρατευμάτων έως την διπλωματική διαπραγμάτευση. Αλλά μέχρι στιγμής, η συγκράτηση έχει αποτύχει σε μεγάλο βαθμό. Από το 2018, η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αποχώρησε από την πυρηνική συμφωνία του 2015 και άσκησε μέγιστη πίεση στο Ιράν, μεταφέροντας ακόμη και 20.000 στρατιώτες [1] στη Μέση Ανατολή. Η ιρανική απειλή μόνο έχει αυξηθεί.

Το Ιράν επέκτεινε τα πυρηνικά και πυραυλικά του προγράμματα και τις επενδύσεις του σε δυνάμεις πληρεξουσίων (proxy forces), εξελιγμένα drones, και δυνατότητες στον κυβερνοχώρο. Οι επικριτές της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν ισχυρίζονται ότι η συμφωνία απέτυχε να περιορίσει αυτές τις απειλές και επιμένει ότι οποιαδήποτε νέα συμφωνία με την Τεχεράνη πρέπει να τις αντιμετωπίσει.

Οι σημαίες του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την διάρκεια των συνομιλιών για τα πυρηνικά του Ιράν, στην Βιέννη, στην Αυστρία, τον Ιούλιο του 2015. Carlos Barria / Reuters

----------------------------------------------------------------

Μια ολοκληρωμένη διευθέτηση δεν είναι ρεαλιστική. Το Ιράν δεν θα εγκαταλείψει εύκολα τα στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία στα οποία έχει επενδύσει χρόνο και μεγάλα έξοδα, και θα είναι απρόθυμο να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις υπό το φως της απόσυρσης του Trump από την συμφωνία του 2015. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήταν καλύτερα να επιδιώξουν μια συνεχή διπλωματική προσπάθεια -μια προσπάθεια που να επιδιώκει να επιλύσει πολλαπλές διαφορές και να σφυρηλατήσει βασικές συμφωνίες ελέγχου όπλων.

Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να οικοδομήσει την εμπιστοσύνη που απαιτείται ώστε το Ιράν να επιτύχει ευρείες συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και με τους γείτονές του. Ο σημερινός κάτοικος του Λευκού Οίκου μπορεί να μην τείνει να επιδιώξει διπλωματία με την Τεχεράνη, αλλά μια νέα κυβέρνηση θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι μια διαφορετική προσέγγιση στη Μέση Ανατολή –μια προσέγγιση που θα βασίζεται λιγότερο στην στρατιωτική ισχύ από όσο στην διπλωματική βούληση και που να θεωρεί ότι κάθε ζήτημα λύνεται με βάση τα δικά του στοιχεία αντί να επιδιώκει μια συνολική λύση που δεν μπορεί να έρθει ποτέ- μπορεί να χαλαρώσει τις εντάσεις, να επιλύσει διαφορές και να μειώσει τις απειλές.

ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ ΙΡΑΝ

Η περιφερειακή σταθερότητα πρέπει να είναι ο στόχος της διπλωματίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Μόλις επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να μειώσουν ευκολότερα την παρουσία των στρατευμάτων τους. Το 2015, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μπερδέψει αυτή την σειρά: αξιωματούχοι είδαν την συμφωνία του Ιράν ως μέσο για να επισπεύσουν την αποχώρηση των στρατευμάτων των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από την κατάσταση έντασης που υπήρχε τριγύρω. Για να καθησυχάσει τους ανήσυχους συμμάχους, η Ουάσινγκτον επέτρεψε την πώληση όπλων άνω των 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε χώρες του Περσικού Κόλπου, μια σημαντική προσθήκη στις ήδη σημαντικές μεταβιβάσεις όπλων σε αυτά τα κράτη. Το Ιράν αντέδρασε σε αυτή την στρατιωτική συσσώρευση αυξάνοντας τις δικές του επενδύσεις σε πυραυλικά συστήματα, δυνάμεις πληρεξούσιων και δυνατότητες εξελιγμένων όπλων. Η πυρηνική συμφωνία δεν προκάλεσε η ίδια την περιφερειακή αστάθεια, όπως ισχυρίστηκαν οι επικριτές της -αλλά ο τρόπος με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες πυροδότησαν μια περιφερειακή κούρσα εξοπλισμών.

Οι συγκρούσεις που πλήττουν τη Μέση Ανατολή –για παράδειγμα, εμφύλιοι πόλεμοι στην Λιβύη, την Συρία και την Υεμένη, και ταραχές στο Ιράκ και τον Λίβανο- θέτουν την Ουάσινγκτον σε δύσκολη θέση. Μπορεί να παραμείνει δεσμευμένη στη Μέση Ανατολή για να προστατεύσει ένα όλο και πιο αντιδημοφιλές status quo -τα δαπανηρά μπλεξίματά της σε συγκρούσεις που δεν μπορεί να επιλύσει και που θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μεγαλύτερους πολέμους. Ή μπορεί να φύγει και να αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν όπως να ’ναι, οδηγώντας σε περαιτέρω διαμάχες καθώς [άλλες] χώρες θα παλεύουν για να καλύψουν το κενό -όχι μόνο τα αραβικά κράτη θα παλέψουν με το Ιράν, αλλά και το Ισραήλ και η Τουρκία, και στην συνέχεια η Κίνα και η Ρωσία, θα εμπλακούν επίσης. Το Ιράν θα βρει μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών στον Περσικό Κόλπο καθώς πιέζει στρατιωτικά τους γείτονές του και εκμεταλλεύεται τις διαφορές μεταξύ των μοναρχιών της περιοχής. Το αποτέλεσμα θα ήταν αυτό που προσπάθησε να αποτρέψει η συγκράτηση από τις ΗΠΑ τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες: αυξανόμενη ιρανική ηγεμονία.

Διαβάστε την συνέχεια στο foreignaffairs