«Κλείνει» η Γερμανία για τη μετανάστευση - Γιατί η Μέρκελ δεν θα ανοίξει ποτέ ξανά τα σύνορα με τον τρόπο που το έκανε το 2015

 


Γράφει ο Βασίλης Γαλούπης

Πριν από πέντε χρόνια, στις 31 Αυγούστου 2015, με έναν όλο και αυξανόμενο αριθμό προσφύγων και μεταναστών να πλησιάζουν τα γερμανικά σύνορα, η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε το ιστορικό «θα τα καταφέρουμε!» ενισχύοντας το κύμα. Λίγες μέρες μετά η καγκελάριος άνοιξε τα σύνορα. Περίπου 1,2 εκατομμύρια μετανάστες μπήκαν στη Γερμανία πριν κλείσει η βαλκανική οδός και πριν η ευρωπαϊκή συμφωνία με την Τουρκία, το 2016, μειώσει τις ροές.

Πέντε χρόνια μετά το καλωσόρισμα του ενός εκατομμυρίου και πλέον νεοφερμένων από τη Μέρκελ, πώς τα πήγε τελικά η χώρα αυτή; Αρχικά η Γερμανία τους διαχειρίστηκε επιτυχώς. Πέντε χρόνια μετά, όμως, η ενσωμάτωσή τους είναι πλημμελής.

Οι δουλειές
Το 2015 η εισροή νεαρών, κυρίως, μεταναστών και προσφύγων έμοιαζε ταιριαστή με τις ανάγκες των γερμανικών εταιρειών, οι οποίες αντιμετώπιζαν ένα εργατικό δυναμικό που γερνούσε. Το αφεντικό της Daimler προέβλεπε τότε ένα «οικονομικό θαύμα». Οι κανόνες χαλάρωσαν ειδικά για τους αιτούντες άσυλο που αναζητούσαν δουλειές και η γερμανική κυβέρνηση «πέρασε» περισσότερους από 1,1 εκατομμύριο μετανάστες από μαθήματα γλώσσας και ενσωμάτωσης. 
Το 2018, το 43% των αιτούντων άσυλο σε ηλικία εργασίας που είχαν φθάσει στη Γερμανία μεταξύ 2013 και 2016 είτε εργάζονταν ήδη είτε βρίσκονταν σε διαδικασία εκπαίδευσης. Συγκριτικά το αντίστοιχο ποσοστό στην ίδια ηλικιακή ομάδα στον συνολικό πληθυσμό της Γερμανίας έφτανε το 75%. 
Αυτό σημαίνει ότι τα ποσοστά απορρόφησης προσφύγων και μεταναστών στην αγορά εργασίας ή σε εκπαιδευτικά προγράμματα ήταν πολύ καλύτερα από το προηγούμενο «κύμα» των προσφύγων από τη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990. Στις επιδόσεις αυτές βοήθησαν η ύπαρξη ισχυρότερης αγοράς εργασίας, αλλά και τα διάφορα πρότζεκτ που τρέχουν στη Γερμανία, όπως στο Γερμανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, που βοηθούν τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν πρόσφυγες.

Ο σχετικά επιτυχημένος αριθμός, δηλαδή το 43%, περιλαμβάνει βέβαια και κάποιες λιγότερο ειδυλλιακές λεπτομέρειες. Για παράδειγμα μόνο οι μισοί από τους πρόσφυγες που είναι σήμερα ενταγμένοι στο εργατικό δυναμικό της Γερμανίας δουλεύουν σε εξειδικευμένες θέσεις εργασίας. 
Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι πάνω από το 80% των μεταναστών και προσφύγων εργάζονταν σε εξειδικευμένες δουλειές στις χώρες τους, όπως υπολογίζει το Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Απασχόληση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Απασχόλησης της Γερμανίας. 
Περίπου οι μισοί, δηλαδή, πλένουν πιάτα σε εστιατόρια ή καθαρίζουν δωμάτια ξενοδοχείων, με ισχνές προοπτικές για εξέλιξη, αλλά, ειδικά αυτή την εποχή, με μεγάλες πιθανότητες για απόλυση λόγω των συνεπειών της Covid-19 στους συγκεκριμένους τομείς. 
Τα πράγματα ήταν ιδιαίτερα δύσκολα για τις γυναίκες, ειδικά όσες προέρχονταν από κουλτούρες που θεωρούν ότι η θέση των γυναικών είναι μέσα στο σπίτι και όχι στην εργασία.
Κάποιοι, εξάλλου, κυρίως από χώρες όπως η Ερυθραία και το Ιράκ, ήταν αναλφάβητοι όταν έφτασαν στη Γερμανία και θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ακόμη μέχρι να μπορέσουν να μπουν στην αγορά εργασίας, αν ποτέ μπουν. Τα έσοδα των μεταναστών είναι, κατά μέσον όρο, στα δύο τρίτα του επιπέδου των Γερμανών στην καλύτερη των περιπτώσεων.

Η κατανομή
Οι μετανάστες κατανεμήθηκαν σε ολόκληρη τη Γερμανία και οι περισσότεροι ζουν εκτός πόλεων. Αυτή ήταν μια δοκιμασία για την αποκεντρωμένη διακυβέρνηση της Γερμανίας, που δίνει πολλές εξουσίες σε τοπικούς αξιωματούχους. 
Έρευνα σε 92 δήμους, που χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Robert Bosch, συμπεραίνει ότι πολλοί δήμοι έδειξαν προσαρμοστικότητα. Για παράδειγμα άρχισαν τα δικά τους μαθήματα γερμανικής γλώσσας για τους μετανάστες όσο περίμεναν τον γραφειοκρατικό μηχανισμό στο Βερολίνο να πάρει μπροστά. 
Άλλοι προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν ακόμα και τα αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο, ως μέσο για να επιταχύνουν την ενσωμάτωση των νεοφερμένων στις τοπικές κοινωνίες.

Γραφειοκρατικός ίλιγγος
Το μειονέκτημα αυτή της αποκεντρωμένης γερμανικής διακυβέρνησης είναι η ανεπάρκεια και το μπέρδεμα. Ακόμα και Γερμανοί αξιωματούχοι δεν ξέρουν κάποιες φορές ποιος ακριβώς τομέας της κυβέρνησης είναι υπεύθυνος για μια συγκεκριμένη πολιτική. Πάνω από 600 «γραφεία αλλοδαπών» έχουν την ευθύνη για ζητήματα όπως άδειες εργασίας και απελάσεις. Ο γραφειοκρατικός λαβύρινθος προκαλεί ίλιγγο. 
Όπως λένε χαρακτηριστικά μετανάστες στη Γερμανία, «ρώτα έναν μετανάστη τι φοβάται περισσότερο και θα σου πει “το γραμματοκιβώτιο”». Συνήθως περιέχει αιτήσεις, προειδοποιήσεις ή κλήσεις για ραντεβού από υπηρεσίες που δεν είχαν ξανακούσει. 
Η Γερμανία, όπως πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει προσπαθήσει να απελάσει όσους δεν πληρούν τα κριτήρια για χορήγηση ασύλου. Σε πάνω από 200.000 ανθρώπους έχει δοθεί στάτους «ανοχής», που σημαίνει ότι δεν έχουν δικαίωμα να βρίσκονται στη χώρα, αλλά από την άλλη πλευρά δεν αντιμετωπίζουν την άμεση απέλαση. Άλλοι 50.000 δεν έχουν κανένα νομικό στάτους. 
Φοβούμενη ότι όλοι αυτοί μπορεί να περάσουν στην παρανομία ή έστω να γίνουν «αόρατοι» από το σύστημα, η Γερμανία έχει εισαγάγει νέους κανόνες, που επιτρέπουν σε κάποιους να εργαστούν ή να μπουν σε μαθητεία. 
Όπως έχει δηλώσει η υπεύθυνη για το μεταναστευτικό Βικτώρια Ρίτιγκ στο German Council on Foreign Relations (Γερμανικό Συμβούλιο για τις Εξωτερικές Σχέσεις), υπάρχει τεράστια διαφορά στην ενσωμάτωση μεταξύ όσων λαμβάνουν προστασία και αυτών που απορρίπτονται ή βρίσκονται στο στάτους «ανοχής».

Οι «αόρατοι»
Μόλις το 3% αυτών που είναι σε στάτους ανοχής μπορούν να μετακινηθούν ελεύθερα στη Γερμανία, στοιχείο που συνεπάγεται ότι πολύ δυσκολότερα θα βρουν μια απασχόληση. 
Επειδή στη Γερμανία δεν αποκτά κανείς υπηκοότητα αυτόματα επειδή γεννήθηκε εκεί, στα παιδιά τους δίνεται συνήθως το ίδιο στάτους ανοχής, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να απελαθούν πίσω στη χώρα των γονιών τους, δηλαδή σε μια χώρα που δεν γνώρισαν ποτέ. Σύμφωνα με το German Council on Foreign Relations, πρόκειται για την κατηγορία του πληθυσμού που πρέπει να ανησυχεί περισσότερο τη Γερμανία. 
Η Γερμανία δείχνει να διακατέχεται από δυο φόβους ταυτόχρονα:
● Από τη μια δεν τολμά να επιβάλει τους νόμους της.
● Από την άλλη δεν αποφασίζει να διευκολύνει περισσότερο όσους απέτυχαν να πάρουν άσυλο, ώστε να «μπουν» με εναλλακτικούς τρόπους στη γερμανική κοινωνία.
Και όσο οι αριθμοί μεγαλώνουν, τόσο το δίλημμα των Γερμανών γίνεται πιο αγχωτικό.

Η παράλυση
Η χώρα παραμένει σε κατάσταση παράλυσης όσον αφορά το μεταναστευτικό, λόγω και των πολιτικών μαχών που είχαν ξεσπάσει πέντε χρόνια πριν. Η μεταναστευτική κρίση εκτόξευσε, όπως είναι γνωστό, την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στην τρίτη θέση στις εκλογές του 2017. 
Δημοσκόπηση έδειξε ότι η πλειονότητα των Γερμανών θεωρεί πως η χώρα τους δεν πρέπει να δεχτεί άλλους πρόσφυγες. Αυτές τις μέρες, βέβαια, όλα είναι ήσυχα στα σύνορα της Γερμανίας, αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν θα υπάρξουν φρέσκα κύματα μεταναστών μετά τους ωμούς εκβιασμούς του Ερντογάν με το μεταναστευτικό.

«Να μην επαναληφθεί»
Η «μαμά Μέρκελ», όπως την έλεγαν πολλοί πρόσφυγες στο παρελθόν, έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό το μότο «θα τα καταφέρουμε» και τώρα η θέση της είναι ότι η απόφασή της το 2015 να ανοίξει τα σύνορα ήταν η σωστή, αλλά δεν πρέπει ποτέ να επαναληφθεί.
Το 2015, άλλωστε, η απόφαση της Μέρκελ να ανοίξει τα γερμανικά σύνορα δεν ήταν βασισμένη αποκλειστικά στη γενναιοδωρία, αλλά και σε οικονομικούς και δημογραφικούς παράγοντες. 
● Η αποδοχή εξειδικευμένων και μορφωμένων προσφύγων εξυπηρετούσε ξεκάθαρα το οικονομικό συμφέρον της Γερμανίας. 
● Ο γερμανικός πληθυσμός συρρικνώνεται ταχύτερα απ’ όσο αναμενόταν και γερνάει όσο μειώνονται οι γεννήσεις.
● Ταυτόχρονα η γερμανική οικονομική μηχανή «απαιτεί» διαρκώς νέους εργάτες. 
Οι Γερμανοί, λοιπόν, δεν κάνουν, όπως φαίνεται, αρκετά μωρά, με συνέπεια να αναμένεται ότι ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί από τα 82 εκατ. που είναι σήμερα σε 65,4 εκατ. το 2080, σύμφωνα με την Eurostat. 

Το Βερολίνο υπολόγιζε ότι ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας θα συρρικνωθεί κατά 6 εκατ. ανθρώπους έως το 2030, στοιχείο που θα δυσκόλευε τη συνέχιση της ανάπτυξης της οικονομίας. Ισχυρές γερμανικές εταιρείες είχαν ξεκαθαρίσει ότι χρειάζονται περισσότερους εργαζόμενους. 
Σίγουρα δεν ήταν σύμπτωση το ότι η Γερμανία είχε χαλαρώσει το πρωτόκολλο του Δουβλίνου περισσότερο για τους Σύρους παρά για οποιονδήποτε άλλο πληθυσμό. Το 40% των Σύρων που βρίσκονταν στην Ελλάδα το 2015 είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Πολλοί μιλούσαν αγγλικά και δεν αναμενόταν ότι θα δυσκολεύονταν να μάθουν γερμανικά.
«Αν καταφέρουμε να εκπαιδεύσουμε με ταχείς ρυθμούς αυτούς που έρχονται σε εμάς και να τους βάλουμε στη δουλειά, τότε θα λύσουμε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για το οικονομικό μέλλον αυτής της χώρας: την έλλειψη δεξιοτήτων» είχε πει ο υπουργός Οικονομίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ στο γερμανικό Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2015.

Όταν άλλαξε η στάση…
Αφότου, βέβαια, η Γερμανία «διάλεξε» τους πληθυσμούς που χρειαζόταν, η στάση άρχισε να αλλάζει. Τον Σεπτέμβριο του 2018 ο ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζέεχοφερ αποκάλεσε τη μετανάστευση «μητέρα όλων των προβλημάτων». 
«Το θέμα της μετανάστευσης είναι η μητέρα όλων των πολιτικών προβλημάτων σε αυτή τη χώρα… Και αυτό επιβεβαιώνεται από πολλές έρευνες. Πολλοί άνθρωποι τώρα συσχετίζουν τις κοινωνικές ανησυχίες τους με το μεταναστευτικό» είχε πει σε συνέντευξή του στη «Rheinische Post». 
Σε εκτενή δημοσκόπηση που πραγματοποίησε πέρυσι στη Γερμανία το Ίδρυμα Bertelsmann, το 65% των ερωτηθέντων βλέπουν τη μετανάστευση ως ευκαιρία για τη γερμανική οικονομία, η οποία για αρκετά χρόνια υπέφερε από έλλειψη εξειδικευμένων εργατών. 

Την ίδια στιγμή, όμως, ο ένας στους δύο Γερμανούς πιστεύει ότι η χώρα του δεν πρέπει να δεχτεί άλλους πρόσφυγες επειδή θεωρεί ότι η Γερμανία έχει φτάσει στα όριά της. 
● Ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός Γερμανών δείχνει να πιστεύει ότι οι μετανάστες συμπαρασύρουν προς τα κάτω τους μισθούς.
● Η πιο διαδεδομένη ανησυχία για το 71% των ερωτηθέντων είναι ότι οι μετανάστες είναι βάρος για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.
● Τα δύο τρίτα θεωρούν ότι υπάρχει κίνδυνος συγκρούσεων μεταξύ μεταναστών και Γερμανών.
Η Μέρκελ δεν πήρε ποτέ πίσω εκείνα τα λόγια της τον Αύγουστο του 2015, όπως πολλοί ακόμα και μέσα στο ίδιο της το κόμμα επέμεναν ότι έπρεπε να κάνει. Αλλά έχει διαβεβαιώσει ότι μια παρόμοια κατάσταση, σαν αυτή προ πενταετίας, με τη μαζική εισδοχή μεταναστών στη Γερμανία, δεν πρόκειται να επαναληφθεί σε γερμανικό έδαφος όσο εκείνη είναι καγκελάριος.

από topontiki

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Από το Blogger.